روان‌شناسی‌سازی در تلویزیون(تحلیل گفتمان برنامه «کتاب‌باز»)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه. ایران

10.22059/jsal.2023.367240.666282

چکیده

مسأله اصلی این مقاله توصیف سازوکارها و پیامدهای فرایند روان‌شناسی‌سازی است. مقاله استدلال می‌کند این فرایند حاصل مناسبات اقتصادسیاسی کلان است اما مکانیسم‌ها و پیامدهای آن با استفاده از سازوکارهای روان‌شناسی پنهان می‌شود. برای نشان دادن اوصاف این پدیده، برنامه گفتگو محور «کتاب‌باز» تلویزیون مورد تحلیل گفتمان قرار گرفته است.
گزاره‌های مرکزی شش برنامه‌ی پایانی معرفی کتاب در این برنامه، پذیرش وضع موجود و تحمل آن، تشویق افراد برای رفع از خودبیگانگی، انعطاف ذهنی برای همراهی با تغییرات جهان، کاستن از حرص و طمع برای مهار سرمایه‌داری، نافرمانی برای گسترش بازار و رفع موانع ذهنی سازگاری با وضع موجود، همگی در راستای روان‌شناسی‌سازی و تغییر فردی برای انطباق با جریان‌های سیال بازار است.
این مقاله نتیجه‌ می‌گیرد تقلیل مشکلات کلان به فرد با سیاست‌زدایی و اقتصادزدایی از وضع موجود، پدیده‌ها را به فرد تقلیل می‌دهد و مناسبات کلان را توجیه کرده و مشروعیت می‌بخشد که در خدمت نئولیبرالیسم به مثابه نظم مسلط جهان است. از این رهگذر فرایند سلطه بدیهی انگاشته شده و تعمیق می‌شود و تنها راه مواجهه با آن تجهیز فرد به مهارت‌های بقا در این رقابت فرساینده و در نتیجه تبرئه سیستم است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Psychologization in television (Discourse analysis of the "Bookaholic(ketabbaz)" talk show)

نویسنده [English]

  • mohammad Farhadi
Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, Razi University, Kermanshah, Iran
چکیده [English]

The problematic of this article is to describe the mechanisms and consequences of the process of psycholgization. The article argues that this process is the result of macroeconomic political relations, but its mechanisms and consequences are hiding by psychological mechanisms. In order to show the characteristics of this phenomenon, the TV talk show "KetabBaaz"(bookaholic) has been subjected to discourse analysis.
The central propositions of the six final programs of the introduction of the book in this program are accepting the status quo and tolerating it, encouraging individuals to get rid of alienation that is structural product, mental flexibility to accompany the changes in the world, reducing greed to curb capitalism, disobedience to expand the market and remove mental barriers to stalishing status que. Adapting to the status quo is all in line with psychologization and individual change to adapt to the fluid flows of the market.
This article concludes that by depoliticizing and de-economizing the existing situation, the reduction of macro problems to the individual reduces the phenomena to the individual and justifies and legitimizes macro relations, which serves neoliberalism as the dominant order of the world. In this way, the process of domination is taken for granted and deepened, and the only way to face it is to equip a person with survival skills in this exhausting competition and as a result, acquit the system

کلیدواژه‌ها [English]

  • psychologization
  • television
  • neoliberalism
  • individualism
  • bookaholic talk show
  • discourse analysis

مراجع

اباذری، یوسف و ذاکری، آرمان (2019). سه دهه همنشینی نئولیبرالیسم و دین در ایران. نقد اقتصاد سیاسی. https://pecritique.com/2019/02/24
بیانی، فرهاد (1402). دانش همیشه قدرت نیست. مطالعات جامعه‌شناختی، 30(1). ص 51-75.  10.22059/JSR.2023.348736.1797
چول‌هان، بیونگ (1401). روان‌-سیاست؛ نئولیبرالیسم و فناوری‌های جدید قدرت. ترجمه مصطفی انصافی. تهران: لوگوس.
حیدری، آرش (1396). روان‌شناسی، حکومت‌مندی و نئولیبرالیسم. مطالعات جامعه‌شناختی 24(1). ص 9-39.
زائری، قاسم و نریمانی، آرش (1399). نفی امر اجتماعی: برآمدن گفتارهای فردگرایانه در ایران پساجنگ. مطالعات جامعه‌شناختی، 27(1). ص 9-49 10.22059/jsr.2020.78503
فوکو، میشل (1398). تاریخ جنون. ترجمه فاطمه ولیانی. تهران: هرمس.
کلاهی، محمدرضا (1402). برآمدن گفتمان ذره‌گرا در جمهوری سوم. مطالعات جامعه‌شناختی 30(1)، 27-50 . 10.22059/jsr.2023.354710.1838
Reibling, N; Bleckmann, L (2023). The Biopsychosocial Welfare State: A Theoretical Framework. In Toward a Biopsychosocial Welfare State? How medicine and Psychology Transform Social Policy (Eds Reibling, N; Ariaans, M.) Switzerland: Palgrave Macmillan
Abazari, Yusuf; Zakari, Arman (2019) Three decades of coexistence of neoliberalism and religion in Iran. Criticism of political economy. https://pecritique.com/2019/02/24 (In Persian).
Ball, S.J. (2015). Subjectivity as a site of struggle: refusing neoliberalism?, British Journal of Sociology of Education, https://doi.org/10.1080/01425692.2015.1044072
Bayani, Farhad (1402). Knowledge is not always Power; the Sociological Explanation of the Dominant of Psychological Perspective in Iran. Sociological Studies, 30(1). pp. 51-75. 10.22059/JSR.2023.348736.1797. (In Persian).
Bockman, J. (2013). Neoliberalism. Contexts, 12(3), 14-15. https://doi.org/10.1177/1536504213499873
Bondi, L. (2005). Working the Spaces of Neoliberal Subjectivity: Psychotherapeutic Technologies, Professionalisation and Counselling. Antipode, 37(3), 497–514. https://doi.org/10.1111/j.0066-4812.2005.00508.x
Bourdieu, P (1998). The essence of neoliberalism; Utopia of endless exploitation. Le Monde diplomatique, September.
Chul Han, Byung (1401). Psycho-politics; Neoliberalism and new technologies of power. Translated by Mustafa Insafi. Tehran: Logos. (In Persian).
Conrad, P (2007). The Medicalization of Society: On the Transformation of Human Conditions into Treatable Disorders. Baltimore: Johns Hopkins University Press
Foucault, M (2008). The Birth of Biopolitics: Lectures at the Collège de France, 1978—1979. UK: Palgrave Macmillan.
Foucault, Michel (2018). The history of madness. Translated by Fatemeh Valiani. Tehran: Hermes. (In Persian).
Gordo-López, A.J (2000). On the psychologization of critical psychology, Annual Review of Critical Psychology, Vol. 2, pp55-71
Harvey, D (2005). A Brief History of Neoliberalism. Oxford: Oxford University Press.
Heydari, Arash (2016) Psychology, governance and neoliberalism. Sociological Studies 24(1). pp. 9-39. (In Persian).
Kolahi, Mohammad Reza (1402). The emergence of the particleist discourse in the Third Republic. Sociological Studies 30(1), 27-50. 10.22059/JSR.2023.354710.1838. (In Persian).
Laclau, E; Mouffe, Ch (2001). Hegemony and Socialist Strategy. London: Verso
Lasch, C (1980). The Culture of Narcissism. London: Abacus
McGregor, S. (2001). Neoliberalism and health care. International Journal of Consumer Studies, 25(2), 82–89. doi:10.1111/j.1470-6431.2001.00183.x 
Pollack, S., & Rossiter, A. (2010). Neoliberalism and the Entrepreneurial: Implications for Feminism and Social Work. Canadian Social Work Review / Revue Canadienne de Service Social, 27(2), 155–169. http://www.jstor.org/stable/41669933
Reibling, N (2023). Introduction. In Toward a Biopsychosocial Welfare State? How medicine and Psychology Transform Social Policy (Eds Reibling, N; Ariaans, M.) Switzerland: Palgrave Macmillan
Scharff, C (2016). The Psychic Life of Neoliberalism: Mapping the Contours of Entrepreneurial Subjectivity. Theory, Culture & Society, 33(6). https://doi.org/10.1177/0263276415590164
Türken, S.; Nafstad, H, E.; Rolv, M, B. & Roen, K (2016). Making Sense of Neoliberal Subjectivity: A Discourse Analysis of Media Language on Self-development, Globalizations, 13:1, 32-46, https://doi.org/10.1080/14747731.2015.1033247
Venugopal, R (2015) Neoliberalism as concept, Economy and Society, 44:2, 165-187, https://doi.org/10.1080/03085147.2015.1013356
Walkerdine, V (2021). Psychologization. The Blackwell Encyclopedia of Sociology.
https://doi.org/10.1002/9781405165518.wbeosp136.pub2
Whitmer, J. M. (2019). You are your brand: Self-branding and the marketization of self. Sociology Compass, e12662. doi:10.1111/soc4.12662 
 Zairi, Qasim; Narimani, Arash (2019). Negation of the Social: The Emergence of Individualistic Discourses in Post-War Iran (Psychology of Success, Mysticism and Homo Economics). Sociological Studies, 27(1). pp. 9-49 10.22059/jsr.2020.78503. (In Persian).
جامعه شناسی هنر و ادبیات
دوره 15، شماره 1
(مربوط به بهار وتابستان 1402)
آذر 1402
صفحه 169-189

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار