خوانشِ پسااستعماری رمان‌های عربی با موضوع مهاجرت به غرب بر اساس الگوی رشدِ هویتِ نژادی-فرهنگیِ «درالد وینگ سو» و «دیوید سو»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار زبان و ادبیات عربی پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

سفر و مهاجرت به غرب را می‌توان پربسامدترین درون‌مایة رمان‌های پسااستعماری عربی برشمارد. مادة داستانی این رمان‌ها از خط روایتِ یکسان و کارکردهایِ روایت‌شناختیِ هم‌گونی تبعیت می‌کند که تقریباً در همة آن‌ها تکرار می‌شود. در این دست رمان‌ها، شخصیت اصلی همواره سفری پر فرازونشیب را به کشوری غربی (غالباً فرانسه، انگلستان و آمریکا) تجربه می‌کند. این سفر از شیفتگی به تمدن غربی و تقلید از ارزش‌های موردِ تأیید اکثریت، آغاز می‌شود و پس از تقابل با این ارزش‌ها و مقاومت در برابر آن‌ها (با دو سازوکارِ فرویدیِ «جابه-جایی» و «واپس‌روی») در نهایت یا به درون‌گرایی و خودکوچی می‌انجامد و یا با درکِ عقلانی جایگاهِ «خود» در میان اکثریت، منجر به خودشکوفایی و بالندگی فرد می‌شود. پژوهش پیش‌رو، ضمن تبیین فرآیند رفتاری این شخصیت‌ها در سفر به غرب، می‌کوشد این فرآیند را بر مبنای الگوی پنج‌مرحله‌ایِ رشد هویت نژادی-فرهنگیِ «درالد وینگ سو» و «دیوید سو» تبیین و واکاوی کند. برآیندِ این پژوهش اثبات مطابقتِ نظریة مزبور با الگوی رفتاری شخصیت‌های داستانی عربی در سفر به غرب است. با این حال، در طول مراحل پنج‌گانه، مغایرت‌ها و تعارضاتی نیز دیده می‌شود که ناشی از شرایط منحصربه‌فرد جوامع عربی، تجربة خشونت‌بار استعمار غربی در جهان عرب، و تاریخ و سنت گران‌مایة عربی-اسلامی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Postcolonial Reading of Exodus to the West in Arabic Novels Based on The Racial-Cultural Identity Development Model of “Derald Wing Sue” and “David Sue”

نویسنده [English]

  • Kamal Baghjari
assistant professor of Farabi Campus - University of Tehran
چکیده [English]

Travel to the west can be considered as most frequent theme of Arabic post-colonial novels. Story material of this novels follows uniform narration line and homogeneous cognitive narrative functions which almost repeat in all of them. In this category of novels, main character experience Vicissitudinous travel to the west countries (almost France, England and USA). This travel starts from Infatuation to west civilization and imitation of values agreed by the majority, and after confrontation with this values and resistance to them (by two Freudian mechanisms of “displacement” and “regression”), it finally either leads to introversion or self-migration or leads to self-actualization and maturity of an individual thorough wisdom realizing of “self” position among majority. This research while explain behavioral process of these Characteristics and to explain and investigate this process based on five step racial-cultural identity development model of Derald Wing Sue and David Sue. Results of this research proof that this theory is consistent to behavioral patterns of Arabic stories characteristics in travel to the west. However, some differences and conflictions derived from unique circumstances of Arabic communities, violent experience of west colonial in Arabic world and Arabic-Islamic valuable and great history and tradition, are found during this five steps model.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arabic Novel
  • Migration
  • Minority groups
  • Postcolonial Theory
  • Derald Wing Sue
  • David Sue
  1. آذرشب، محمدعلی و فاطمه اعرجی (2018). «تمثیل هویة التابع فی الروایة العربیة الجدیدة: روایة شیکاجو أنموذجاً». دراسات فی اللغة العربیة و آدابها، 8(26)، 1-22.
  2. إدریس، سهیل (2006). الحی اللاتینی. ط 14. بیروت: دارالآداب.
  3. الأسوانی، علاء (2007). شیکاجو. ط 11. القاهرة: دارالشروق.
  4. برکات، حلیم (1986). المجتمع العربی المعاصر. ط. بیروت: مرکز دراسات الوحدة العربیة.
  5. بهی، عصام (1991). الرحلة إلی الغرب فی الروایة العربیة الحدیثة. القاهرة: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
  6. جودة السحار، عبدالحمید (1990) جسر الشیطان. ط 3. القاهرة: دار مصرللطباعة.
  7. حقی، یحیی (2002). قندیل أم هاشم. القاهرة: الجمعیة العامة للکتابة.
  8. الحکیم، توفیق (1991). عصفور من الشرق. القاهرة: مکتبة مصر.
  9. سن سبیلی، بی‌بی راحیل و سید حسن فاتحی (1396). «بررسی هویت پسااستعماری در رمان مملکه الفراشه اثر واسینی الأعرج با تکیه بر دیدگاه هومی بابا». مجلۀ لسان مبین، 8(28)، 129-155.
  10. شاهمیری، آزاده (1389). نظریه و نقد پسااستعماری. چاپ اول. تهران: نشر علم.
  11. شایگان، داریوش (1391). افسون‌زدگی جدید: هویت چهل‌تکه و تفکر سیار. ترجمة فاطمه ولیانی. چاپ هفتم. تهران: نشر فرزان روز.
  12. الشملی، سهیل (1998). البطل فی ثلاثیة سهیل إدریس. ط 1. بیروت: دار الاداب.
  13. شوالیه، ژان و آلن گرابران (1385). فرهنگ نمادها. ترجمة سودابه فضایلی. جلد چهارم. چاپ اول. تهران: انتشارات جیحون.
  14. شولتز، دوان (1390). نظریه‌های شخصیت. ترجمة گروه مترجمان. چاپ نهم. تهران: نشر ارسباران.
  15. صالح، الطیب (2009). موسم الهجرة إلی الشمال. ط 10. بیروت: دارالعودة.
  16. طرابیشی، جورج (1997). شرق وغرب: رجولة وأنوثة (دراسة فی أزمة الجنس فی الروایة العربیة). ط 4. بیروت: دارالطلیعة.
  17. العانی، شجاع مسلم (1979). الروایة العربیة والحضارة الأوروبیة. بغداد: منشورات وزارة الثقافة والفنون.
  18. عباسی، علی (1385). «پژوهشی بر عنصر پیرنگ». پژوهش زبان‌های خارجی، 12( 33)، 85-103.
  19. علیان، حسن (2004). العرب والغرب فی الروایة العربیة. ط 1. عمان: دار مجدلاوی للنشر والتوزیع.
  20. فانون، فرانتس (1355). پوست سیاه، صورتک‌های سفید. ترجمة محمدامین کاردان. چاپ دوم. تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
  21. کبلی، پل و همکاران (1400). نقد ادبی با رویکرد روایت‌شناسی. گزینش و ترجمة حسین پاینده. چاپ اول. تهران: نشر نیلوفر.
  22. گرین، کیت و جیل لبیهان (1383). درسنامۀ نظریه و نقد ادبی. ترجمة گروه مترجمان. چاپ اول. تهران: نشر روزگار.
  23. المعوش سالم (1998). صورة الغرب فی الروایة العربیة. ط 1. بیروت: مؤسسة الرحاب الحدیثة.
  24. منیف، عبدالرحمن (2003). الأشجار واغتیال مرزوق. ط 11. بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.
  25. __________ (2006). شرق المتوسط. ط 15. بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.
  26. مینة، حنا (2008). الربیع والخریف. ط 5. بیروت: دار الآداب.
  27. نعوم طنوس، جان (2009). صورة الغرب فی الأدب العربی المعاصر. ط 1. بیروت: دار المنهل اللبنانی.
  28. Ashcroft, B., Griffiths, G., & Tiffin, H. (1998). Key concepts in post-colonial studies. Psychology Press.
  29. Prochaska, J. O., & Norcross, J. C. (2018). Systems of psychotherapy: A transtheoretical analysis. Oxford University Press.
  30. Snowden, R. (2010). Jung: The Key Ideas: From analytical psychology and dreams to the collective unconscious and more. Hachette UK.
  31. Sue, D. W., Sue, D., Neville, H. A., & Smith, L. (2019). Counseling the culturally diverse: Theory and practice. John Wiley & Sons.