نگاه خیره نظارت‌کننده و شکل‌دهی به بدن مطیع مدرنیزه شده در فیلم بلوچ 1351

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه آموزشی سینما، دانشکده‌ی سینما تئاتر، دانشگاه هنر، تهران، ایران

چکیده

بلوچ (1351) داستان انتقام مردی روستایی از دو مرد شهری قاچاقچی عتیقه‌جات است که به همسر وی تعرض کرده‌اند. در طول فیلم شخصیت امیر قدرت خود را از امکان نامرئی بودن و دیدن بدون دیده شدن، به دست می‌آورد. او ابتدا بلوچ را که در پی انتقام‌گیری است از طریق ساز و کارهایی به سوژه مرئی خود مبدل می‌سازد، و از این طریق وی را تحت نظارت خود قرار می‌دهد. با این حال نگاه نظارت کننده امیر، از ظرفیت تاثیرگذاری برخوردار است و می‌تواند با حکاکی اصول خود بر بدن بلوچ، وی را به بدنی مطیع و منضبط مبدل سازد. در انتهای فیلم اما چرخشی اساسی در جهت نگاه پدید می‌اید، و با واژگونی مدل سراسربینانه، بلوچ نیز از قدرت نگاه برخوردار می‌شود و جایگاه نظارتی امن و نامرئی امیر از بین می‌رود. پژوهش حاضر که با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای صورت گرفته است، با بهره‌گیری از آرای میشل فوکو در رابطه با ساز و کار نظارتی قدرت انضباطی، می‌کوشد نگاه نظارت کننده امیر بر بلوچ و نقش این نگاه در تبدیل کرن بلوچ به بدن مطیع را مورد بررسی قرار دهد. پژوهش این بحث را مطرح می‌سازد که تلاش امیر برای مطیع و مدرنیزه‌سازی بدن بلوچ، در ارتباط با نگاه انضباطی حکومت پهلوی و تلاش‌های این حکومت برای شکل‌دهی به پیکر اجتماعی منسجم قابل بررسی است. نگاه خیره همگن‌کننده‌‌ای که با نفی و از بین بردن تفاوت‌ها، در پی شکل‌دهی به پیکر مطیع و همگن اجتماعی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Supervising Gaze and the Shaping of the Docile Body in Baluch (1972)

نویسنده [English]

  • Alireza Sayyad
Faculty of Cinema and Theater, University of Art, Tehran, Iran.
چکیده [English]

 
Baluch (1972) is the story of a man from the countryside who takes revenge on two men from the city who smuggled antiques. The story is a description of the ups and downs that the Baluch go through in this way. Throughout the film, the character of Amir (one of the two smugglers) gains his power from the possibility of being invisible and seeing without being seen. Initially, he makes the Baluch, who is out for revenge, his visible subject and in this way brings him under his control. However, Amir’s surveilling gaze, as a disciplining power, has the ability to influence and can transform the Baluch into a docile and disciplined body by impressing his principles upon him. At the end of the film, however, there is a fundamental shift in the direction of the gaze. With the overthrow of the panopticon, Baluch also gains the power of the gaze and the safe and invisible position of Amir disappears. In the present study, conducted through the descriptive-analytical method and using library sources, drawing on Michel Foucault’s views on the regulatory mechanism of disciplinary power, an attempt is made to examine Amir’s surveillance gaze on the Baluch and the role of this gaze in transforming the Baluch into a compliant body. From this perspective, Amir’s “surveillance gaze” can be seen as an allegory for the surveillance gaze of the Pahlavi period government, and the Baluchi body can also be seen as an allegory for the social body of Iran during this period. This research argues that Amir’s efforts to subjugate and modernize the Baluch body can be examined in the context of the Pahlavi government’s disciplinary approach and its efforts to shape a cohesive social body. A homogenizing view that aims to shape a docile and homogeneous social body by denying and eliminating differences.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Baluch
  • Disciplinary Power
  • Surveillance Gaze
  • Docile Body
  • Modernizing Gaze
  • Cohesive Social Body
  1. احمدی، بابک (1373). مدرنیته و اندیشۀ انتقادی. تهران: نشر مرکز.
  2. اسمارت، بری (1385). میشل فوکو. ترجمۀ لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان. تهران: نشر اختران.
  3. ضیمران، محمد (1387). میشل فوکو: دانش و قدرت. تهران: انتشارات هرمس.
  4. فوکو، میشل (1372). «سراسربینی». ترجمۀ ناهید مؤیدحکمت، فرهنگ (ویژۀ علوم اجتماعی)، 15، 15-36.
  5. فوکو، میشل (1378). مراقبت و تنبیه: تولد زندان. ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهاندیده. تهران: نشر نی.
  6. میلز، سارا (1389). میشل فوکو. ترجمۀ داریوش نوری. تهران: نشر مرکز.
  7. Beiner, R. (2014). Political Philosophy: What It Is and Why It Matters, New York: Cambridge University Press.
  8. Blackman, L. (2008). The Body: The Key Concepts, Oxford & New York: Berg Publication.
  9. Božovič, M. (1995). An utterly dark spot: the fiction of God in Bentham's Panopticon. Qui Parle, 83-108.
  10. Dareini, A. A. (1998). The rise and fall of the Pahlavi dynasty: Memoirs of former General Hussein Fardust. Motilal Banarsidass Publ.
  11. De Champs, E. (2012). From ‘Utopia’to ‘Programme’: Building a Panopticon in Geneva. Beyond Foucault: New Perspectives on Bentham’s Panopticon. Burlington: Ashgate, 63-78.
  12. Fakhrkonandeh, A. (2019). Towards a Somaesthetic Conception of Culture in Iran: Somaesthetic Performance as Cultural Praxis in Tehran. In Bodies in the Streets: The Somaesthetics of City Life(pp. 220-245). Brill.
  13. Hoffman, M. (2011). Disciplinary power, In Michel Foucault: Key Concepts, Edited by Dianna Taylor, Durham: Acumen Publishing, pp: 27-41.
  14. Chris, J. (2003). The Centrality of the Eye in Western Culture: An Introduction, in Visual culture, Edited by Chris Jenks, Routledge.
  15. Levin, T. Y. (2002). Rhetoric of the temporal index: surveillant narration and the cinema of “real time”. CTRL [SPACE]: Rhetorics of surveillance from Bentham to Big Brother, 578-593.
  16. Lyon, D. (2006). Theorizing Surveillance: The Panopticon and Beyond, Devon: Willan Publishing.
  17. Lyon, D. (2007). Surveillance Studies: An Overview, Cambridge: Polity Press.
  18. Martins, C. J., & Muñoz, J. A. J. (2019). Modernity and the regulation of bodies: Elias meets Foucault. Motriz: Revista de Educação Física25.
  19. Zimmer, C. (2015). Surveillance Cinema, New York and London: New York University Press.