مسئولیت اجتماعی هنرمند و کارکرد انتقادی هنر درمواجهه با بحران‌های طبیعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات

چکیده

بحران‌های طبیعی، هرساله زندگی میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را متأثر می‌سازد و موجب خسارات قابل توجهی می‌گردد. در بسیاری از بحران‌ها، ابعاد اجتماعی فاجعه، به‌مراتب مصیبت‌بارتر از ابعاد اقتصادی و تلفات جانی آن است و بحران هویتِ ناشی از آن، می‌تواند برای مدت طولانی، جامعه را با مشکلات جدی مواجه‌سازد. به همین دلیل یکی از مهم‌ترین اهداف مدیریت‌بحران، بازسازی مناطق بحران‌زده نه‌تنها از لحاظ فیزیکی بلکه از نظر اجتماعی و فرهنگی است. هنر، از مؤثرترین ابزار در کاستن از شدت آسیب‌های اجتماعی و بازسازیِ مجدد جامعه است.
این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه‌ای، با هدف بررسی کارکرد انتقادی هنر و مسئولیت اجتماعی هنرمند در مواجهه با بحران‌های طبیعی و پاسخ به این پرسش انجام‌گرفته که نقش هنر و رسالت هنرمندان در نقد و بررسی مدیریت بحران و به چالش کشیدن وضع موجود چیست و به‌عنوان نمونۀ موردی، آثار هنریِ پس از طوفان کاترینا در آمریکا مورد تحلیل قرارگرفته‌است.
نتایج این پژوهش نشانگر آن است که مفاهیم اجتماعی همچون پایداری، روحیۀ بازسازیِ جمعی، امید به آینده و... که در ژرف‌ساخت اثر هنری تجلی می‌یابند، می‌توانند معنا و هویتِ جمعیِ ازدست‌رفتۀ جامعه را به آن بازگردانند و موجب جهت‌گیریِ تازه‌ای از کنشِ اجتماعی ‌گردند. همچنین «هنرمندان»، به‌عنوان گروه نخبگان معنوی، به‌مدد مدیوم‌های هنری می‌توانند با نقد و بررسی نحوۀ مواجهه با بحران و به چالش‌کشیدن مسائل اجتماعی در هنگام بحران همچون اختلاف طبقاتی، تبعیض نژادی، عدالت اجتماعی و...، موجب افزایش شناخت جامعه و دستیابی به فهم و آگاهی بیشتر نسبت به واقعیت‌های موجود گردند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Social Responsibility of the Artist and the Critical Function of Art in the Face of Natural Disasters The Case of Art Programs in the Aftermath of Hurricane Katrina in the United State

نویسنده [English]

  • Farzaneh Farshid Nik
Assistant Professor,Research Center for Culture, Arts and Communication,Tehran, Iran
چکیده [English]

Every year, natural disasters affect the lives of millions of people around the world and cause significant damage. In many crises, the social dimensions of the disaster are far more tragic than the economic dimensions and can cause major problems for society for a long time. For this reason, one of the most important goals of crisis management is to rebuild the crisis-stricken areas not only physically, but also socially and culturally. Art is one of the most effective means to reduce the social damage to the victims and to rebuild the society.
This descriptive-analytical study was conducted using library resources with the aim of investigating the critical function of art and the social responsibility of the artist in the face of natural crises, and answering the question of the role of art and artists in critiquing crisis management. As a case study, the artworks after Hurricane Katrina in the United States were analyzed.
The results of this study indicate that social concepts such as sustainability, the spirit of collective reconstruction, hope for the future, etc., manifested in the deepening of the artworks, can restore the meaning and collective identity of society and lead to a new direction of social action. In addition, “artists” as a group of elites can use artistic media to critically question social issues such as social justice, class inequality, racial discrimination, etc., and raise knowledge and awareness in society.
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Natural Disasters
  • Committed Art
  • Social Criticism
  • Sociology of Art
  • Artist
  1. آذریون، فاطمه و اکبری، مجید (1395). تعامل ادبیات و هنر با جامعه از منظر آدورنو. دوفصلنامۀ فلسفی شناخت، پژوهشنامۀ علوم انسانی، 74، 7-21.
  2. احمدی، بابک (1383). حقیقت و زیبایی، درس‌های فلسفۀ هنر. تهران: نشر مرکز.
  3. احمدی، بابک (1385). ساختار و تأویل متن. تهران: نشر مرکز.
  4. احمدیان باغبادرانی، صدیقه (1397). بررسی سه اثر هنری معاصر با محتوای اجتماعی. ماهنامۀ باغ‌نظر، 15، 67-76.
  5. بخشی‌پور رودسری، پیروی، حمید و عابدیان، احمد (1384). «بررسی رابطۀ میان رضایت از زندگی و حمایت اجتماعی با سلامت روان». نشریۀ اصول بهداشت روانی، 7(۲۷-28)، 145-152.
  6. پویان، مجید و صافی اصفهانی، مائده (1391). «بررسی کارکرد ادبیات و هنر در جامعه‌شناسی طبقات اجتماعی»، مجموعه مقالات هفتمین همایش ترویج زبان و ادب فارسی، جلد دوم، 700- 709.
  7. روشه، گی (1368). تغییرات اجتماعی. ترجمۀ منصور وثوقی. تهران: نشر نی.
  8. شریفی، رضا (1383). نقش زنان در مقابله با بحران‌های ناشی از بلایای طبیعی با تأکید بر توانمندی‌های بسیج خواهران و تجربۀ زلزلۀ بم. نشریۀ مطالعات راهبردی بسیج، 24، 1-30.
  9. صحاف‌زاده، علیرضا (1389). هنر هویت و سیاست بازنمایی. تهران: نشر بیدگل.
  10. فاضلی، نعمت‌الله (1399). فرهنگ و فاجعه. تهران: نشر فرماهه.
  11. کمال‌الدینی، معصومه (1398). مروری نظری بر واژه‌شناسی اجتماعی فاجعه. فصلنامۀ دانش پیشگیری و مدیریت بحران، 9(4)، 403-414.
  12. کیا، علی‌اصغر (1381). تغییرات اجتماعی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  13. نجاریان، بهمن و براتی، فرید (1379). پیامدهای روان‌شناختی فاجعه‌ها. تهران: انتشارات سعید.
  14. هال، ورنون (1380). تاریخ کوتاه نقد ادبی. ترجمۀ مجتبی عبدالله‌نژاد. مشهد: نشر ترانه.
  15. ویلسون، راس (1389). تئودور آدورنو. ترجمۀ پویا ایمانی. تهران: نشر مرکز.
  16. یورگنسن، ماریان و فیلیس لوئیز (1391). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمۀ هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
  17. Adorno, T. (1992). Negative Dialectics, Translated by E.B. Ashton, New York: Continuum.
  18. Alexander, J. C. (2004). Toward a theory of cultural trauma. Cultural Trauma and Collective Identity76(4), 620-639.
  19. Robinson, W. (2008). Bleeding Heart Biennale. Artnet Magazine. Retrieved from
  20. artnet.com/magazineus/reviews/robinson/robinson11-7-08_detail.asp?picnum=5
  21. Topal, H. (2016). Artistic Responses to Natural Disasters: The Case of New Orleans. MaHKUscript. Journal of Fine Art Reaserch, 1(2), 2-11.
  22. (2009). Global Assessment Report on Disaster Risk Reduction. UN publication.