تحلیل جامعه‌شناختی مؤلفه‌های هویّت‌ساز در خاطره-‌داستان نورالدین پسر ایران

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه رازی

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی

3 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی

چکیده

هویّت از نگاه جامعه‌شناختی ابعادی گوناگون دارد که هویّت دینی، ملّی و قومی نمونه‌هایی از آن هستند و هر یک ارزش‌ها و هنجارهای ویژه‌ای دارند که گاهی مشترک و گاهی متفاوت‌اند. خاطره‌-داستان نورالدین پسر ایران از آثار ادبیات روایی دفاع مقدس است که بخشی از ارزش‌ها و هنجارهای دینی، ملّی و قومی را بازتاب داده ‌است. هویّت ملّی و دینی مبتنی‌بر شاخص‌های گذشته‌شناسی، خودشناسی، خودباوری و دشمن‌شناسی است که در خاطرات سیّدنورالدین عافی، بازتاب یافته و نشان‌دهندة نگرش فکری و فرهنگی رزمندگان، شرایط فرهنگی و اجتماعی آنان، رخداد‌های دوران دفاع مقدّس و به‌عبارتی بازتاب هویّت دینی و ملّی جامعة ایرانی در دوران دفاع مقدّس است. پژوهش پیش‌روی با هدف تبیین شاخص‌های هویّت دینی و ملی مبتنی‌بر شرایط فرهنگی و اجتماعی رزمندگان در خاطره-‌داستان مورد مطالعه با تکیه بر الگوی پیشنهادی هانری زالامانسکی مبتنی‌بربراساس جامعه‌شناسی محتواگرا با رویکردی توصیفی- تحلیلی انجام شده ‌است. دستاورد تحقیق نشان می‌دهد، هویّت دینی، ملی و قومی در این خاطره‌-داستان، مبتنی‌بر گذشته‌شناسی، خودشناسی، خودباوری و دشمن‌شناسی است که در مفاهیمی چون پیروی از الگوهای دینی، عمل‌گرایی دینی و ملی، نقش و کارکرد نمادهای دینی، نوزایی آگاهانه و شهادت‌طلبی، وطن‌دوستی و میهن‌خواهی مبتنی‌بر هویّت دینی و ملی، هویّت دیگری و دشمن‌ستیزی از برجسته‌ترین محتواهایی است مبتنی‌برکه بر مبنای هویّت دینی و ملّی بازتاب یافته ‌است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Sociological Analysis of National and Religious Identity In memoir of Noor Al Din Pesar Iran

نویسندگان [English]

  • maryam akbari 1
  • Khalil Baygzadeh, 2
  • esa najafi 3
1
2 Associate Professor of Persian Language and Literature, Razi University of Kermanshah
3
چکیده [English]

From a sociological point of view, identity has various dimensions, like religious, national and ethnic identity. And each of them has specific values and norms that are sometimes common and sometimes different memoir of Noor Al Din Pesar Iranof Iran" is one of the works of the narrative literature of the holy defense, which reflects some of the religious, national and ethnic values and norms. National and religious identity is based on the characteristics of the past, self-knowledge, self-belief and hostility, which is reflected in the memories of Seyed Nour al-Din Afi and shows the intellectual and cultural attitude of the warriors, their cultural and social conditions, events of the holy defense and in other words the comprehensive Iranian religious and national identity during the holy defence. The present study aims to explain the characteristics of religious and national identity based on the cultural and social conditions of combatants in the memoir of the studied story based on the proposed model of Henry Zalamansky based on content-oriented sociology with a descriptive-analytical approach. The results of the research show that the religious, national and ethnic identity in this memory is based on the past, self-knowledge, self-belief and hostility in concepts such as following religious patterns, religious and national pragmatism, the role and function of religious symbols, conscious rebirth and martyrdom. Patriotism based on religious and national identity, another identity and hostility are reflected in the most prominent contents based on religious and national identity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious Identity
  • National Identity
  • Sociological Analysis
  • Sacred Defense
  • Khatereh Dastan Noor Al Din Pesar Iran
ابوالحسنی، سیدرحیم. (1386). «مؤلفه‌های هویت ملّی با رویکرد پژوهشی». فصلنامة سیاست. دورة38، شمارة 4، صص 1- 22.
2. احمدلو، حبیب. (1381).بررسی رابطة میزان هویت ملی و هویّت قومی در بین جوانان تبریز. پایان‌نامة کارشناسی ارشد علوم سیاسی. عماد افروغ. دانشکدة علوم انسانی. دانشگاه تربیت مدرس.
3. اسماعیل‌پور، ابوالقاسم. (1387). اسطوره بیان نمادین. چاپ دوم. تهران: سروش
4. امیری خراسانی، احمد و حسن‌پور، عسکر. (1389). «مولفّه‌های پایداری در سیمای شخصیّت‌های دفاع مقدّس». ادبیّات پایداری. دورة 1، شمارة 2، صص 31- 44.
5. پوینده، محمدجعفر. (1376). درآمدی بر جامعه‌شناسی ادبیات. (بررسی محتواها، مرحله‌ای اساسی در جامعه‌شناسی ادبیات معاصر از دیدگاه هانری زالامانسکی) تهران: نقش جهان.
6. --------------------. (1377). بررسی محتوا‌ها، درآمدی بر جامعه‌شناسی ادبیّات. ترجمة محمّدجعفر پوینده. چاپ پنجم. تهران: چشمه.
7. تکیم، لیاقت‌علی. (1384). «تشیع آمریکا و تأثیرپذیری از عوامل خارجی».مجلة شیعه‌شناسی. شمارة 9، صص 179- 204.
8. درزی کلایی، محمدرضا و آقاحسینی، علیرضا. (1391). «تأثیر شهادت‌طلبی از دیدگاه امام خمینی (ع) در تغییر مفهوم قدرت از منظر تئوری سازه‌انگاری». مطالعات انقلاب اسلامی. دورة 9، شمارة 31، صص 91- 106.
9. دهشیری، محمدرضا. (1380). درآمدی بر نظریة سیاسی امام خمینی. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
10. دورکیم، امیل. (1383). صور ابتدائی حیات دینی. ترجمة باقر پرهام. تهران: مرکز.
11. رادفر، ابوالقاسم. (1388). «بازتاب هویت ایرانی در آثار هنری و مواریث فرهنگی». پژوهشنامة زبان و ادبیات فارسی. شمارة 1، صص 37- 58.
12. رضایی، محمد.(1395). «بازشناسی تشیع و هویت ایرانی در اندیشه فرهیختگان ایرانی پیش از سقوط خلافت عباسی». فصلنامة شیعه‌پژوهی. دورة 3، شمارة 8، صص 5- 26.
13. .---------------- (1394). «الگوی پیشنهادی برای تطبیق نظریة جامعه‌شناسی با ساختار ادبی- اجتماعی رمان فارسی». ادبیات پارسی معاصر. دورة 5، شمارة 1، صص 63- 84.
14. سپهری، معصومه. (1391). نورالدین پسر ایران. چاپ سی و ششم. تهران: سورة مهر.
15. صدوق، ابی جعفر محمد بن علی بن الحسین بن بابویه. (1338). عیون اخبار الرضا. جلد اوّل و دوّم. ترجمة محمد تقی اصفهانی. انتشارات علمیه اسلامیه.
16. عاملی، محمد بن حسن حر. (1367). وسائل الشیعهَ. مصحح: محمد رازی. قم: آل البیت لإحیاء التراث.
17. عسگری حسنکلو، عسگر. (1387). نقد اجتماعی رمان معاصر فارسی با تأکید بر ده رمان برگزیده. چاپ اوّل. تهران :فرزان.
18. کاکایی، عبدالجبّار. (1380). بررسی تطبیقی موضوعات پایداری در شعر ایران و جهان. تهران: انتشارات پالیزبان.
19. کفاش، جمشید. (1384). «زمینه‌های انسجام ملی در آذربایجان». مجموعه مقالات درآمدی بر فرهنگ و هویت ایران. 20- 45. به کوشش مریم صنیع جلال. تهران: تمدن ایرانی.
20. کمری، علیرضا. (1373). خاطره‌نگاشته‌ها و خاطره‌نویسی در گسترة ادب مقاومت و فرهنگ جبهه. تهران: سمت.
21. گلدمن، لوسین. (1371). جامعه‌شناسی ادبیات، دفاع از جامعه‌شناسی رمان. ترجمة جعفر پوینده. چاپ اوّل. تهران: هوش و ابتکار.
22. لووی، میشل و سامی نعیر. (1376). مفاهیم اساسی در روش لوسین گلدمن، ترجمة محمّدجعفر پوینده. تهران: چشمه.
23. مجتهدزاده، پیروز. (1386). دموکراسی و هویّت ایرانی. چاپ اوّل. تهران: کویر.
24. محمودی، مریم و قربانی، حسن. (1395). «بررسی صبغة عرفانی مناجات‌های شهدای دفاع مقدس». ادبیات پایداری کرمان. دورة 8، شمارة 15، صص 373- 353.