بازنمایی شهر در رمان‌های فارسی دهه 40

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مطالعات فرهنگی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم

2 دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر دانشگاه سوره،تهران،ایران

3 دانشجوی دکتری تخصصی فلسفه هنر،دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

پرسش اصلی مقاله این است که تهران چگونه در دهه ۴۰ از خلال رمان‌ها تصویر شده است؟ و به‌طورکلی شهر تهران حول چه مضامینی و چگونه صورت‌بندی شده است؟ شش رمان شهری در سالهای دهه ۴۰بر اساس روش تحلیل کیفی مطالعه شده‌اند. تصویر شهر به عنوان نماد مدرنیته تحول یابنده با عناصر دیستوپیایی‌اش برجسته شده است، در همه این رمانها، شهر پلید، فرد معصوم را به آدمی بی عاطفه و دلال و در عین حال دلزده و ناراحت تبدیل می‌کند. ما این مطالعه را با کشف پنج مضمون اصلی شرح خواهیم داد: فضاهای شهری، گروه‌های اجتماعی، روابط انسانی، مسائل اجتماعی و نگرش‌ها و افکار شهری. در میان این مضامین فضاهای سرخوشانه چون خیابان نقشی کلیدی در بازنمایی شهر داشته است و از سویی دیگر فضاهای رنج چون بیمارستان و تیمارستان نیز صورتی دیگر از شهر را تجسم بخشیدند. این وجوه دوگانه شهر یعنی سرخوشی و رنج در سایر مضامین تکرار شده است و درمجموع فردی که درگیر شهر می‌شود را در تناقض‌هایی بی‌پایان گرفتار می‌سازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The representation of the city in Persian novels of the 60s

نویسندگان [English]

  • Abbas Kazemi 1
  • shirin babazadeh 2
  • Ramtin Shahbazi 3
1 Assistant professor in Institue for Cultural and Social Studies
2 MA student of research of art at soore university,tehran.iran
3 The student of Phd student of philosophy of arts in centeral azad islamic university of tehran
چکیده [English]

The main question that this paper pursues is how has Tehran been portrayed in the 1960 s through novels? And in general, what are the urban themes and components in the Farsi novels? Regarding the fact that in the given period, Iran is developing from a traditional society into a partially modern nation-state, therefore carrying all of its problems and contradictions .Six urban novels in the 1960 s have been studied using qualitative analysis. The novels presented a dystopian image of the city. In all these novels, the filthy city transforms the innocent into a heartless and brooding man. And at the same time it depicts a face of blase and sad person.we will describe this study by discovering five main themes: Urban spaces, social groups, human relations .social issues and finally, urban thoughts and attitudes.
Among these themes, delightful spaces like the street played a key role in representing the Tehran city, and on the other hand, suffering spaces such as the hospital, asylum and psychiatric hospital depicted another form of the city. These dual aspects of the city, euphoria and suffering, have been replicated in other contexts and, in sum, have implicated the individual involved in the city in endless contradictions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tehran
  • City
  • Novel
  • Social Issues
  • Dystopia
  • delightful spaces
  • suffering spaces
آبادیان، حسین؛ یاراحمدی، معصومه؛ علیصوفی، علیرضا و صالح، مهدی )2386 ،)تبعات
اجتماعی گسترش طبقة متوسط جدید در ایران )23۰4-231۱ ،)فصلنامة ‌علمی‌پژوهشی‌تاریخ‌
اسالم‌و‌ایران، سال 4۱ ،دورة جدید، شمارة 36 ،پیاپی 246 ،صص 8-32
4 .اشرف، احمد و کسرایی، محمدساالر )2393 ،)از انقالب سفید تا انقالب اسالمی، فصلنامة‌علمی‌
پژوهشی‌متین، شمارة 44 ،صص 2۴8-2۰2
3 .اعتمادی، ر )23۰2 .)تویست‌داغم‌کن، تهران: نشر نو
۰ .ایمانی تختفوالدی، محبوبه )238۰ ،)بازنمایی ‌فضای ‌شهری ‌اصفهان ‌در ‌ادبیات ‌داستانی‌
روایتگری‌از‌منظر‌پرسهزن، پایاننامة کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشگاه هنر اصفهان
1 .بهنود، مسعود )23۱۴ ،)از‌سید‌ضیا‌تا‌بختیار، تهران: انتشارات محمدحسن علمی
6 .ترابی، زیور )2386 ،)خوانش ‌معماری ‌خوزستان ‌در ‌ادبیات ‌داستانی ‌آن؛ بررسی ‌معماری‌
شهرهای‌جنوب‌خوزستان‌در ‌دورة ‌پهلوی‌در ‌آثار ‌نویسندگان‌خوزستان، پایاننامة کارشناسی
ارشد معماری، دانشگاه هنر اصفهان
۱ .حبیبی، سیدمحسن و رضایی، مینا )2384 ،)شهر، مدرنیته، سینما: کاوش در آثار ابراهیم گلستان،
نشریة‌هنرهای‌زیبا- معماری‌و‌شهرسازی، دورة 29 ،شمارة 4 ،صص 1-26
9 .خالصیمقدم، نرگس )2399 ،)واکاوی‌نمود‌شهر‌و‌تجربة‌شهری‌سوژه‌در‌ادبیات‌داستانی‌ایران‌
با‌تکیه‌بر‌سه‌رمان‌از‌دورة‌پهلوی، پایاننامة کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی، دانشکدة علوم
اجتماعی، دانشگاه عالمه طباطبایی
8 .رحمانیان، داریوش و عبداللهی، محمدجواد )2386 ،)از بیکاری پنهان به بیکاری آشکار، تأثیر
اصالحات ارضی در به رسمیت شناختن بیکاری، دوفصلنامة تحقیقات‌تاریخ‌اجتماعی، سال هفتم،
شمارة اول، صص 2۴8-231
2۴ .رضاپور، آرش )239۱ ،)مطالعة ‌انسانشناختی ‌شهر ‌در ‌ادبیات‌ایران‌دهههای‌1931 تا‌1931 ،
پایاننامة کارشناسی ارشد مردمشناسی،دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا
بازنمایی‌شهر‌در‌رمانهای‌فارسی‌دهة‌84
148‌‌
22 .ریاضی، سیدابوالحسن )2384 ،)بازنمایی تهران در داستان یوسفآباد خیابان سیوسوم،
مجموعهمقاالت‌سمینار‌بازنمایی‌فضاهای‌شهری‌در‌هنر‌و‌ادبیات، تهران: مؤسسه نشر شهر
24 .زمانی دهاقانی، مجید؛ معدنی، سعید؛ بهیان، شاپور و آقاجانی، حسین )2386 ،)بازنمایی فضای
اجتماعی شهری در ادبیات داستانی ایران معاصر، فصلنامة ‌مطالعات‌جامعهشناختی‌شهری، سال
هفتم، شمارة 42 ،صص 298-42۰
23 .ساعدی، غالمحسین )23۰1 ،)آشغالدونی، تهران: انتشارات نوید و مهر
2۰ .ساعدی، غالمحسین )23۰6 ،)واهمههای‌بینامونشان، تهران: انتشارات نیل
21 .ستاری، جالل )2391 ،)اسطوره‌تهران، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی تهران
26 .سوداگر، محمدرضا )2368 ،)رشد‌روابط‌سرمایهداری‌در‌ایران، تهران: انتشارات شعله اندیشه
2۱ .فرخنیا، رحیم و رضاپور، آرش )2399 ،)بازنمایی شهر از دیدگاه انسانشناختی در میدان ادبی ایران
در آثار غالمحسین ساعدی در دهههای 231۴ و 23۰۴ ،نامة‌علوم‌اجتماعی، دورة 2۱ ،شمارة 36 ،
.91-1۱ صص
29 .کاظمی، عباس و محمودی، بهارک )239۱ ،)پروبلماتیک مدرنیتة شهری: در سینمای قبل از انقالب
اسالمی، فصلنامة ‌انجمن‌مطالعات‌فرهنگی‌و ‌ارتباطات، سال چهارم، شمارة پیاپی 24 ،صص
22۰-98
28 .مرکز آمار ایران )23۰1 ،)سالنامههای‌آماری‌سال‌1931 ،تهران: مرکز آمار ایران
4۴ .مرتضوی، صدیقه )238۴ ،)بررسی‌عناصر‌و‌مظاهر‌شهر‌در‌شعر‌نو‌فارسی، پایاننامة کارشناسی
ارشد ادبیات فارسی،دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه هرمزگان
42 .مرتضوی گازار، سمانه )239۱ ،)زندگی ‌روزمرة ‌شهر ‌تهران ‌در ‌دوره ‌پهلوی ‌اول ‌از ‌خالل‌
رمانهای‌سالهای‌1911 تا‌1921 ،پایاننامة کارشناسی ارشد جامعهشناسی، دانشگاه علم و فرهنگ
44 .میرصادقی، جمال )23۰1 ،)چشمهای‌من‌خسته، تهران: انتشارات رشدیه
43 .میرصادقی، جمال )23۰8 ،)درازنای‌شب، تهران: انتشارات زمان
4۰ .میرعابدینی، حسن )2386 ،)صد‌سال‌داستاننویسی‌ایران، تهران: نشر چشمه
41 .هاشمی، زکریا )23۰9 ،)طوطی، تهران: انتشارات هدف )وین(
46 .هوگالند، اریک )2392 ،)زمین‌و ‌انقالب‌در ‌ایران‌1931-1931 ،ترجمة فیروزه مهاجر، تهران:
انتشارات شیراز