اعتیاد و دیگربودگی: مطالعۀ جامعه‌شناختی فیلم دارکوب از منظر آلوده‌انگاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

ایران، تهران، دانشگاه امام صادق (ع)، بخش زبان های خارجی

چکیده

دارکوب (1396) فیلمی به کارگردانی بهروز شعیبی است که تأثیر اعتیاد را در برساخته شدن هویت فردی و اجتماعی شخصیت اصلی فیلم، مهسا، به تصویر می‌کشد. در طول فیلم، اعتیاد مهسا باعث می‌شود که اطرافیانش او را فردی انزجارآور و گونه‌ای از آلودگی اجتماعی محسوب کنند و به تحقیر و طرد او بپردازند؛ ازاین‌رو، شخصیت مهسا و چگونگی برساخته شدن هویت اجتماعی او از دیدگاه آلوده‌انگاری قابل بررسی است. ساختار روایی دارکوب را می‌توان دارای دو سطح از آلوده‌انگاری دانست؛ سطح نخست، به برساخته شدن شخصیت مهسا به‌عنوان «امر آلودۀ» اجتماعی دلالت می‌کند و سطح دوم، ارتباط او با جمعیت‌های آلوده‌انگاشته و چگونگی شکل‌گیری آن‌ها را نشان می‌دهد؛ به همین دلیل، در این مقاله از تلفیق دو رویکرد موجود در نظریۀ آلوده‌انگاری، یعنی رویکردهای روان‌شناختی و جامعه‌شناختی، برای بررسی ماهیت اعتیاد به‌عنوان آلودگی اجتماعی و معتاد به‌عنوان «امر آلوده» استفاده می‌شود. این دو رویکرد دارای مؤلفه‌های مشترکی همچون «دیگربودگی امر آلوده»، «برساخته شدن گفتمانی آن» و «سیالیتش در مرزهای سوژه» هستند. با استفاده از این سه مؤلفه، چگونگی شکل‌گیری فرد معتاد به‌عنوان «امر آلوده» و ارتباط این برساختۀ آلوده‌انگاری با تشکیل «جمعیت‌های آلوده‌انگاشته» و جغرافیای فرهنگی مربوط به آن‌ها بررسی می‌شود. در این مقاله مشخص می‌شود که سه مؤلفۀ مشترک در دو رویکرد آلوده‌انگاری نه‌تنها عواملی برای برساختن فرد به‌عنوان «امر آلوده» هستند، بلکه منجر به تشکیل جمعیت‌های آلوده‌انگاشته و مناطق حاشیه‌ای آلوده می‌شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Abjection and Otherness: The Sociological Study of Axing from the Abjection Approach

نویسنده [English]

  • Jalal Farzaneh Dehkordi
Iran, Tehran, Imam Sadiq Univesity, Foreign Languages Departmant
چکیده [English]

Axing (2018) is a movie directed by Beheooz Shoaibi depicting the influences of addiction on its female character’s social and personal identity. In the movie, Mahsa’s addiction is considered as a source of disgust and social contamination, and a reason for her abandonment. Therefore, Mahsa’s character and the way her social identity is constructed can be analyzed based on theories of abjection. Abjection in Axing has two narrative layers. The first layer pivots on Mahsa’s interactions with her ex-husband’s new family and her own family, while the second narrative layer relates Mahsa to the abject populations and zones who reside on the margins of society. Accordingly, in this article, the two approaches of abjection, psychological and social, are utilized for the study of addiction as social abjection and an addicted person as “the abject”. The two approaches are found to share three same features: “the otherness of the abject”, “its discursive construction” and “wandering on the borders of subject”. Therefore, by utilizing these three features, the construction of an addicted person as a construct of abjection is studied and its relation with the formation of abject populations and zones are explained. In this article it is clarified that the mentioned features are not only the main factors in the social construction of an addicted person as “the abject”, but also result in the formation of abject populations and zones.

کلیدواژه‌ها [English]

  • abject
  • populations
  • Kristeva
  • Tyler
6 .جوادی، سیدمحمدحسین و پیلهوری، اعظم )6932 ،)بررسی تجربۀ زیستۀ مصرفکنندگان بیخانمان:
پژوهش کیفی، فصلنامۀ‌اعتیادپژوهی‌و‌سوءمصرف‌مواد،
9 .سال یازدهم، شمارۀ 2 ،صص 29-97 .
9 .شعیبی، بهروز )6931 ،)دارکوب، تهران: مؤسسۀ هنرهای تصویری سوره.
2 .کرمیزاده، الهام و باستانی، داریوش )6931 ،)پیامدهای مصرف شیشه: مطالعۀ کیفی زنان معتاد در
شهر کرمان، مطالعات‌زن‌و‌خانواده، دورۀ 5 ،شمارۀ 6 ،صص 92-7 .
5 .گروسی، سعیده و محمدی دولتآباد، خدیجه )6931 ،)تبیین تجربۀ زیسته زنان وابسته به مواد مخدر
از پدیدۀ اعتیاد، جامعهشناسی‌زنان، سال دوم، شمارۀ اول، صص 72-55.
6. Ahmed, Sara (2004), The Cultural Politics of Emotion, Edinburgh: Edinburgh University
Press.
7. Arya, Rina (2014), Abjection and Representation: An Exploration of Abjection in the
Visual Arts, Film and Literature, University of Wolverhampton, UK
8. Beardsworth, Sara (2004), Julia Kristeva: Psychoanalysis and Modernity, New York: State
University of New York Press.
9. Becker-Leckrone, Megan (2005), Julia Kristeva and Literary Theory, New York: Palgrave.
10. Butler, Judith (2004), Undoing Gender, New York: Routledge.
11. Chanter, Tina (2008), The Picture of Abjection: Film, Fetish, and the Nature of Difference,
Bloomington: Indiana University Press.
12. Creed, Barbara. (1993), The Monstrous-Feminine: Film, Feminism, Psychoanalysis,
Abingdon: Routledge.
13. Hegarty, Paul (2000), George Bataille: Core Cultural Theorist, London: Sage.
14. Hopkins, David (2000), After Modern Art 1945–2000, Oxford: Oxford University Press.
15. Korsmeyer, C. & Smith, B. (2004), ‘Visceral Values: Aurel Kolnai on Disgust’ in Kolnai,
A. (ed.) On Disgust, Chicago: Open Court, pp. 1–25.
16. Krauss, Rosalinde. (1996), “Informe” without Conclusion’, October, 78, pp. 89–105.
17. Kristeva, Julia (1982), Powers of Horror: An Essay on Abjection, New York: Columbia
University Press.
18. Kristeva, Julia (1984), Revolution in Poetic Language, trans. Leon S. Roudiez, New York:
Columbia University Press.
19. Kristeva, Julia (1997), The Portable Kristeva, ed. Kelly Oliver, New York: Columbia
University Press.
20. Kristeva, Julia (1989), Language, the Unknown: An Initiation into Linguistics, trans. Anne
Menke. New York: Columbia University Press.
41‌‌
21. Kutzbach, Konstanze & Mueller, Monika (2007), “Introduction”, The Abject of Desire: The
Aestheticization of the Unaesthetic in Contemporary Literature and Culture, New York:
Rodopi.
22. McAfee, Noëlle (2004), Julia Kristeva, London: Routledge.
23. McClintock, Anne (1995), Imperial Leather: Race, Gender, and Sexuality in the Colonial
Contest, New York: Routledge.
24. Meriam-Webster’s Collegiate Dictionary (2003), Massachusetts: Incorporated Springfield.
25. Mitchell, Don (2005), “Landscape” Cultural Geography: A Critical Dictionary of Key
Concepts, London I.B. Tauris & Co Ltd. pp. 49-56.
26. Ngai, Sianne (2005), Ugly Feelings: Literature, Affect, and Ideology, Cambridge, MA:
Harvard University Press.
27. Noys, Benjamin (2000), George Bataille: A Critical Introduction, London: Pluto Press.
28. Oliver, Kelly (1993), Reading Kristeva: Unravelling the Double-bind Bloomington, IN:
Indiana University Press.
29. Pheasant-Kelly, F. E. (2012), Institutions, Identity and Insanity: Abject Spaces in Shutter
Island”, New Review of Television and Film Studies. Vol. 10, No. 2, pp. 212-229.
30. Sibley, David (1995), Geographies of Exclusion, London and New York: Routledge.
31. Sjöholm, Cecilia (2005), Kristeva and the Political. New York: Routledge.
32. Tyler, Imogen (2009), ‘Against abjection’, Feminist Theory, vol. 10 (1),pp. 77–98.
33. Tyler, Imogen (2013) Revolting Subjects: Social Abjection and Resistance in Neoliberal
Britain, London: Zed Books.