نقش گفتمان‌های متأثر از «ملّیت» در برساخت گرایش‌های هنر نوگرای ایرانِ عصر پهلوی (با تأکید بر نهادهای حامی هنر به‌عنوان میانجی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه الزهرا-دانشکده هنر

2 دانشگاه الزهرا-دانشیار

چکیده

یکی از مفاهیم تأثیرگذار بر جریانات هنر نوگرا در ایران «ملیت» است. مقاله‌ی حاضر چگونگی این اثرگذاری را بررسی و در این راستا بر نقش «دولت» و «گفتمان‎های فرهنگی- سیاسی» به‌عنوان واسطه‌های این تأثیر تأکید می‌کند. فرضیه‌ی مقاله تأثیرپذیری هنر نوگرا از گفتمان‌های سیاسی و حامیان هنری است. و هدف، دستیابی به اشکال مختلف تأثیر مفهوم «ملّیت» و یافتن توضیحی برای «چگونگی اثرگذاری» و شناسایی و تدقیقِ «واسطه‌ها»یی همچون نهادها و گفتمان‌ها در شکل‌دهی به گرایش‌های فرمی و محتوایی هنرمندان و جریان‌های هنرهای تجسمی نوگرای ایران در هر دو دوره‌ی پهلوی اول و دوم است. مقاله با رویکرد مارکسیستی و منطبق با نظریه «وساطتت زیبایی‌شناسی» لوکاچ نوشته شده است. در نتیجه، مفهوم «ملّیت» به عنوان یک دال مرکزی در بسیاری از گفتمان‌های غالب نشان داده شده و انواع گرایش‌های منتج و متأثر از آن در هنر نوگرای ایران تشریح می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Discourses of "nationality" and their role on development of Iran modern art trends in Pahlavi era With an emphasis on art patronage institutions as mediators

نویسندگان [English]

  • Kheyzaran Esmaeilzade 1
  • Parisa Shad Ghazvini 2
1 دانشجوی دکتری
2 Assistant Professor, Painting Department, Art Faculty, Alzahra University, Tehran, Iran
چکیده [English]

One of the most effective concepts in Iran modern art is "nationality". This paper concerns how this concept effects on Iran Modern Arts –focuses on Iran modern visual arts- and surveys the role of "government" and "political-cultural discourses" as "patronages of the arts," which work like mediators of these effects, during first and second Pahlavi eras. The hypothesis is the modern art trends, whether in the form of cultural policies or hegemonic intellectual discourses, are affected by patronages of the arts; and the purpose of the paper is access to various forms of the "nationality" operations, also find an explanation of "how" this concept shaped the form and content of contemporary Iranian artist’s trends and art movements in Pahlavi eras. This paper explains works or artistic trends affected by cultural and governmental policies which have similarities and differences in first and second Pahlavi. The writing method is analytical, and for this purpose, the library and historical documents are searched. As a result, the concept of "nationality" introduced as a central signifier, in both futuristic approaches like discourses such as "nation-state-building" and under that "nationalism" and "modernization", also in retrospect approaches like "Originalism" as well as "third world-ism, then proposed the resulting tendencies in the Iranian modern art.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nationality
  • Cultural-political Discourses
  • Patronages of Art
  • Iran Modern Art
  • Art and Politics
آبراهامیان، یرواند (1389). تاریخ ایران مدرن، ترجمه محمد ابراهیم فتاحی، چاپ چهارم، تهران: نشر نی.
آندرسن، بندیکت (1393). جماعت‌های تصوری، ترجمه محمد محمدی، تهران: رخ‌داد نو.
آجودانی، ماشاءالله (1382). مشروطه‌ی ایرانی، تهران: اختران.
آشوری، داریوش (1368). «نظریه غربزدگی و بحران تفکر در ایران»، ایران‌نامه، شماره 27.
آشوری، داریوش (1377). ما و مدرنیت، تهران: موسسه فرهنگی صراط.
آشوری، داریوش (1347). «گفتگویی با داریوش آشوری درباره‌ی مسائل اجتماعی امروز: انسان و اجتماع»، فردوسی، شماره 854.
آشتیانی، اسماعیل (1358). «محمد غفاری (کمال الملک)»، وحید، شماره 262 و263، صفحه 10تا18.
آغداشلو، آیدین (1387). این دو حرف: برگزیده‌ی گفتارها و گفت‌وگوها 1381 تا 1384، با چند نوشته از سال‌های دور، تهران: انتشارات دید.
آغداشلو، آیدین (1378). از خوشی‌ها و حسرت‌ها، تهران: نشر آتیه.
آغداشلو، آیدین (1378). از پیدا و پنهان: آیدین آغداشلو در گفت‌وگویی بلند با اصغر عبداللهی و محمد عبدی، تهران: کتاب سیامک.
انتخابی، نادر (1379). «ایرانیان و اندیشه ناسیونالیسم» در رامین جهانبگلو: ایران و مدرنیته: گفتگوهای رامین جهانبگلو با پژوهشگران ایرانی و خارجی ، تهران: نشر گفتار.
پهلوان، چنگیز (1353). «برنامه‎ریزی فرهنگی در ایران»، نگین، شماره 115، صفحه 2تا3.
جباری، غلامحسین (1334). «در پیرامون این مجله»، نقش و نگار،  شماره 1، صفحه 2.
کشمیرشکن، حمید (1394). هنر معاصر ایران، تهران: نشر نظر.
کلباسی، ایران (1387). ساخت اشتقاقی واژه در فارسی امروز، چاپ سوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
وحدت، فرزین (1383). رویارویی ایرانیان با مدرنیت، تهران: ققنوس.
مجابی، جواد (1392). سرآمدان هنر نو، تهران: به‌نگار.
مسکوب، شاهرخ (1373). «ملّی‌گرایی تمرکز و فرهنگ در غروب قاجاریه و طلوع پهلوی»، ایران نامه، شماره 47، صفحه 479 تا 508.
مرکز اسناد و آمار وزارت فرهنگ و هنر ایران  الف (2535). اسناد و اطلاعات نیم قرن فرهنگ و هنر ایران، جلد اول.
مرکز اسناد و آمار وزارت فرهنگ و هنر ایران  ب (2535). اسناد و اطلاعات نیم قرن فرهنگ و هنر ایران، جلد سوم.
نبوی، نگین (1388). روشنفکران و دولت در ایران، سیاست، گفتار و تنگنای اصالت، ترجمه حسن فشارکی، تهران: نشر شیرازه.
___ (1341). «آشنایی با مکانی ناشناخته»، هنر و مردم، شماره 1، صفحه 1 تا 7.
Chehabi, Houchang E. (1993) Staging the Emperor's New Clothes: Dress Codes and Nation-Building under Reza Shah, Iranian Studies, vol.26, number 3-4.
Grigor, Talinn (2004) Recultivating "Good Taste": The early Pahlavi Modernists and Their Society for National Heritage, Iranian Studies, vol.37, number 1.