اثر ادبی به منزلة پاسخی ایدئولوژیک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه آزاد اسلامی مبارکه، گروه مدیریت

چکیده

دهة 1320، هم‌زمان با تبعید رضاشاه از ایران، با گشایش فضای فرهنگی‌ـ سیاسی کشور آغاز می ‏شود. حزب توده قدرت بیشتری می‌یابد. اما، قدرتِ حزبْ مدیون حضور نیروهای شوروی در ایران، طی جنگ جهانی دوم، است. این پرسش برای اعضا و هواداران مطرح می ‏شود که پس از خروج نیروهای شوروی از ایران برای حزب و اعضا و هواداران حزب چه اتفاقی می‏ افتد؟ در نتیجه، برای در دست گرفتن قدرت و سرنگونی رژیم شاه، در میان آنان درخواست اقدام و عمل فوری شدت می‏ گیرد. حزب از عمل امتناع می‏ کند و اعضا و هواداران را به بردباری و صبر دعوت می‏ کند. ابراهیم گلستان، در مجموعه داستان آذر، ماه آخر پاییز، به شکلی هنری،‏ این پاسخ حزب را مجسم کرده است. این مطالعه، با استفاده از نظریة بازتاب، ‏بر آن است تا روشن کند شرایط و انتظارات این دوره، به‌ویژه اعضا و هواداران، چگونه در این اثر بازتاب یافته است؟ پاسخ این انتظارات چه بوده است؟ و این پاسخ تا چه حد به پاسخ حزب نزدیک یا از آن دور بوده است؟ ادعای مطالعة حاضر این است که، به‏ رغم اینکه نویسنده آشکارا از سبک ‏های روایتی مدرن بهره جسته است، همچنان در همان قالب‏ های مرسوم مکتب رئالیسم سوسیالیستی، مکتب رسمی ادبیات و هنر اتحاد جماهیر شوروی، عمل می‏ کند و تا حد بسیار زیادی به پاسخ‏ های حزب و انتظارات اعضا و هواداران خود مشروعیتی ایدئولوژیک می ‏بخشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Artwork as an ideological response

نویسنده [English]

  • Shapour Behyan
چکیده [English]

August of 1941 coincided with the Reza Shah’s exile and opening of the cultural and political environment in Iran. The Tudeh Party gained more power, albeit it owed its power to the presence of former Soviet Unions troops in Iran during World War II. After withdrawal of Soviet troops from Iran, members and supporters of the party wondered what would happen to the party and its members and supporters. As a result, they were motivated to take an immediate action to overthrow the Kingdom regime and seize complete power over the whole nation. Party leadership rejected the idea and called for tolerance and patience. Ebrahim Golestan in a seven pack short stories named December the last monthof autumn, artistically, has expressed the party’s response to the above mentioned situation. Using the theory of reflection, the aim of this paper is to show that the conditions and expectations of the party members are implicitly reflected in this artwork. We claim that, despite the author's use of new narrative styles, he still uses the forms of expression of socialist realism school of literature. Furthermore, we suggest this book ideologically legitimate the responses supported by the Tudeh party.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tudeh Party
  • Socialist Realism
  • the ideological legitimacy
  • theory of reflection
آبراهامیان، یروند (1393). کودتا، ترجمة ناصر زرافشان، تهران: نگاه.
آلتوسر، لویی (1387). ایدئولوژی و سازوبرگ‏های ایدئولوژیک دولت، ترجمة روزبه صدرآرا، تهران: نشر چشمه.
الکساندر، ویکتوریا (1390). جامعه‏شناسی هنرها، ترجمة اعظم راودراد، تهران: نشر متن.
ایگلتون، تری (1381). درآمدی بر ایدئولوژی، ترجمة اکبر معصوم‌بیگی، تهران: نشر آگه.
پوینده، محمدجعفر (1381). درآمدی بر جامعه‏شناسی ادبیات، تهران: نشر چشمه.
تفرشیان، ابوالحسن (1359). قیام افسران خراسان، تهران: ‏نشر علم.
توسلی، غلام‌عباس (1369). نظریه‏های جامعه‏شناسی، تهران: انتشارات سمت.
 
جامی (1381). گذشته چراغ راه آینده است، تهران: ققنوس. جامی[اسم مستعار](1381) گذشته چراغ راه آینده است، تهران، ققنوس
جاهد، پرویز (1384). نوشتن با دوربین، تهران: نشر اختران.
خامه‏ای، انور (1372). خاطرات سیاسی، تهران: نشر گفتار.
خسروپناه، محمدحسین (1389). «سرآغاز رئالیسم سوسیالیستی در ایران»، فصلنامة زنده‌رود، (52): 199ـ229.
ساچکوف، بوریس (1388). تاریخ رئالیسم، ترجمة محمدتقی فرامرزی، تهران: نشر لاهیتا.
عابدینی، حسن (1369). صد سال داستان‏نویسی در ایران، تهران: نشر تندر.
قزلسفلی، محمدتقی (1389). «رئالیسم سوسیالیستی چیست؟»، فصلنامة زنده‌رود، (52): 9ـ30.
گرانت، دیمان (1375). رئالیسم، ترجمة حسن افشار، تهران: نشر مرکز.
گلستان، ابراهیم (1385). آذر، ماه آخر پاییز، تهران: بازتاب نگار.
گلستان، ابراهیم (1386). گفتهها، تهران: بازتاب نگار.
لوونتال، لئو (1386). رویکرد انتقادی جامعه‏شناسی ادبیات، ترجمة محمدرضا شادرو، تهران: نشر نی.
هاشمی‏نژاد، قاسم (1392). بوته بر بوته، تهران: هرمس.
 
Clark, Kateria (1981). The Soviet Novel, London: Universtiy of Chicago.
Eagleton, terry (1977). Form, Ideology and Secret Agent :in the sociology of literature (editor: Diana laurenson): University of keele.
Williams,Raymond,(1977)Marxism and literature,New York,Oxford Univercity Press.