بازنمایی خانواده در رمان‏ های فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد رشته جامعه شناسی

2 عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه اصفهان

3 عضو هیئت علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه کردستان

چکیده

ساختارهای جامعه در دهه‏ های 1340 و 1380 دست‏خوش تحولات بسیاری شد. در دهة 1340 شاه به یک رشته اصلاحات با نام «انقلاب سفید» دست زد؛ از جملة اهداف شاه تبدیل ایران از یک کشور عقب‏افتادة فئودالی به یک کشور پیشرفتة صنعتی بود. در دهة 1380 نیز، با به‏ قدرت رسیدن اصلاح‏ طلبان، گفتمان‏ های موجود در جامعه تغییر کرد و به زنان و خواسته‏ های اجتماعی طبقة متوسط جدید توجه شد. خانواده، یکی از مهم‌ترین نهادهای اجتماعی، از ساختارهای جامعه تأثیر می‏ پذیرد. هدف از مطالعة حاضر تفسیر و مقایسة شیوة بازنمایی خانواده در رمان‌های دو دهة 1340 و 1380 است. در این زمینه، پنج رمانِ متعلق به این دو دهه انتخاب شد. رویکردِ کلی مطالعة حاضر نظریة بازنمایی و روش به‏ کاررفته در آن تحلیل روایت است که در انگارة تفسیری قرار می‏ گیرد. با کاربردِ نظریة بازنمایی تلاش شد تا ارتباط میان سطح متن رمان و سطح فرامتنِ اجتماعی‌ـ اقتصادی کشف شود. بر اساس نتایج تحلیل‏ ها، تحولات این دو دهه، که شتاب‌زده صورت گرفته است، باعث شده که در بازنمایی وضعیت خانواده‏ ها، در سطح نظریه، روابط متقابل بین اعضای خانواده پُرتنش باشد و در سطح معنای بازنمایانه خانوادهْ واپاشیده شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Iranian family as presented in five Persian novels

چکیده [English]

Social and economic structures in Iran underwent much change in the 1960s and the 2000s. In the 1960s Mohammad Reza Pahlavi launched a reform called “White Revolution” or “Revolution of the Shah and Nation”. His goal was to transform Iran from an undeveloped feudal society to a developed and capitalist one. Again at the 2000s, when reformists gained the power, the existing discourses fundamentally changed. Women and the social demands of the new middle class were the center of attention. One of the common guidelines of these two decades was the acceleration of developments. Family, as one of the most significant social organizations, has been affected by these social and economic developments, too. In this paper we attempt to address these particular changes. A narrative analysis has been adopted as the methodology of this investigation. We attempt to illustrate Iranian family as shown in five Persian novels written in two decades of accelerated changes. By using representation theory, we attempted to discover a connection between the text’s level and the social-economic hyper text’s level. The results demonstrate a kind of crumbling family.  At the end we conclude that the hasty developments lead to family decay.

کلیدواژه‌ها [English]

  • family
  • White Revolution
  • Representation
  • Narrative Analysis
  • Novel
آبراهامیان، یرواند (1377). ایران بین دو انقلاب، ترجمة احمد گل‏محمدی و محمدابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
ــــــــــ (1389). تاریخ ایران مدرن، ترجمة محمدابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
آسابرگر، آرتور (1380). روایت در فرهنگ عامیانه، رسانه، و زندگی روزمره، ترجمة محمدرضا لیراوی، تهران: انتشارات سروش صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، ادارة کل پژوهش‏های سیما، کانون اندیشه.
اجلالی، پرویز (1392). «اشاعه و پذیرش سینما در جامعه و فرهنگ ایران: 1283 ـ 1357». گفت‌وگو، 63: 99‌ـ135.
احمدی ‏آریان، امیر (1393). شعارنویسی بر دیوار کاغذی، تهران: نشر چشمه.
اشرف، احمد و بنوعزیزی، علی (1386). طبقات اجتماعی، دولت، و انقلاب در ایران، ترجمة سهیلا ترابی فارسانی، تهران: نیلوفر.
بشیریه، حسین (1381). دیباچه‏ای بر جامعه‏شناسی سیاسی ایران، تهران: مؤسسة نگاه معاصر.
حسامیان، فرخ و دیگران (1377). شهرنشینی در ایران، چ 3، تهران: نشر آگه.
رنانی، محسن و دیگران (1393). «بررسی عوامل مؤثر بر مهاجرت از ایران با استفاده از مدل پانل پویا»، تحقیقات اقتصادی، 2: 337ـ362.
سوداگر، محمدرضا (1369). رشد روابط سرمایه‏داری در ایران، تهران: شعلة اندیشه.
شاه‏آبادی، ابوالفضل و جامه‏بزرگی، آمنه (1392). «تأثیر آزادی اقتصادی، سیاسی، و مدنی بر مهاجرت»، فصلنامة مجلس و راهبرد، 77: 41ـ 69.
عابدینی، حسن (1368). صد سال داستان‏نویسی در ایران، چ 2، تهران: نشر تندر.
فوران، جان (1383). مقاومت شکننده؛ تاریخ تحولات اجتماعی ایران، ترجمة احمد تدین، چ 5، تهران: مؤسسة خدمات فرهنگی رسا.
 
فوزی، یحیی و رمضانی، ملیحه (1388). «طبقة متوسط جدید و تأثیرات آن در تحولات سیاسی بعد از انقلاب اسلامی در ایران»، مطالعات انقلاب اسلامی، 17: 11ـ28.
کدی، نیکی. آر. (1369). ریشه‏های انقلاب ایران، ترجمة عبدالرحیم گواهی، تهران: نشر قلم.
گلدمن، لوسین و دیگران (1392). درآمدی بر جامعه‏شناسی ادبیات، ترجمة محمدجعفر پوینده، تهران: نقش جهان.
لاچ، دیوید و دیگران (1389). نظریه‏های رمان، ترجمة محمدجعفر پوینده، چ 2، تهران: نیلوفر.
لوته، یاکوب (1388). مقدمه‏ای بر روایت در ادبیات و سینما، ترجمة امید نیک‏فرجام، چ 2، تهران: مینوی خرد.
مهدی‏زاده، سیدمحمد (1387). رسانه‏ها و بازنمایی، تهران: نشر دفتر مطالعات و توسعة رسانه‏ها.
Abrams, M.H. and Harpham, G.G. (2009).A Glossary of Literary Terms, Ninth edition, Boston: Wadsworth Cengage Learning.
Freedman, Philip I. (1969). “Middle Class Value Lower Class Rights”, The Clearing House, 43(8): 469-470.
Hall, Stuart (1997). Representation: cultural representations and signifying practices, London Thousand Oaks, California: Sage in association with the Open University.
Heald, James E. (1964). “In Defense of Middle-Class Values”, The Phi Delta Kappan, 46(2): 81-83.
Loh, J. (2013). “Inquiry in to issues of trustworthiness and quality in narrative studies: A perspective”, The Qualitative Report,18(65): 1-15.