خوانشِ بارتی از بازسازی مرگ ناموران تاریخ معاصر ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه تربیت مدرس

2 کارشناس‌ارشد پژوهش هنر دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشیار دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

از آنجا که یکی از مؤلفه‏ های مهمِ هویتِ مردمان یک کشورْ تاریخ مشترک آنان است، لزوم توجه به تاریخ و حفظ آن به صورت شفاهی و کتبی اهمیتی دوچندان می‌یابد؛ در غیر این صورت، با گذر زمان، به‌تدریج فاصلة میان نسل‏ ها آن‌قدر افزایش می‌یابد که اشتباهات پیشین تکرار خواهد شد. از سوی دیگر، در جامع ه‏ای که ثبتِ تصویری رخدادهایِ تاریخی چندان قوّت نداشته باشد بازسازی و معادل‏سازیِ تصویریِ تاریخْ برای نسل جوانِ آن جامعه، که روز به روز از مطالعة همان منابع محدود کتبی یا شفاهی حوادث کشورشان دور شده‌اند، ضرورت ویژه‏ای می‏ یابد. در مطالعة حاضر، مجموعه عکس ‏های صحنه‏ پردازی‏ شدة آزاده اخلاقی، با نام به روایت یک شاهد عینی، دربارة مرگ هفده تن از ناموران تاریخ معاصر ایران، با روش پژوهش تحلیلی‌ـ تفسیری بررسی شده ‏است. بدین منظور، از آرای رولان بارت در تحلیل متون ادبی بر اساس رمزگان‏ های پنجگانة معرفی‌شده در کتاب اس/ زد (1970) و برای تحلیلِ متونِ تصویری از مفاهیم استودیوم و پونکتوم در کتاب اتاق روشن (1980) به منزلة چارچوب نظری استفاده شده ‏است. این نوشتار نشان خواهد داد که مجموعه عکس‏ های به روایت یک شاهد عینی در مرز میان متن خواندنی و نوشتنی قرار دارد، زیرا، از یک‏ سو، عکاس، با بازسازی عینی اسناد و مدارک به صورتی واقعی‏نما، تاریخ را روایت می‏ کند و جای معناسازی برای مخاطب باقی نمی‏ گذارد و، از سوی دیگر، مخاطب با مشاهدة برخی از عکس‏ ها به خوانشی تفسیری از تاریخ معاصر دست ‏می‏ یابد که از تصویر صحنه‏ پردازی‌شده فراتر می ‏رود. از این ‏رو، به واسطة آنچه بارت بدان نام پونکتوم نهاده بود، مجموعة به روایت یک شاهد عینی به متنی نوشتنی بدل ‏می‌شود؛ متنی که معنایش یکسره و آگاهانه وابسته به معناهایی است که مخاطب می‏ آفریند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Barthesian analysis of significant figures in contemporary history of Iran

نویسندگان [English]

  • ali sheikhmehdi 1
  • forugh khabiri 2
  • asghar fahimifar 3
چکیده [English]

This study is an attempt at examining staged photography series “By an Eye witness” by Azadeh Akhlaghi. In these photos, historical events were reconstructed by staged photography and a reflection of the photographer's attitude towards the moments of death, murder, and burial of the people who made turning points in the contemporary history of Iran could be observed. In this series two types of narratives are retrievable: every frame which narrates the death or murder of a person or a group of people, and the narrative which is produced as the mind of the viewer is vacillating from one photo to another. To examine this series, Roland Barthes's theories in S/Z and Camera Lucida were used. Among Barthes’ five codes, Proairetic and Hermeneutic were utilized to comprehend the photographer's attitude and symbolic, cultural, and semic codes were used for interpretations of the viewer. Later on, Barthes added accreditation code; the codes that let the artist present his piece like a reality. In all photos, a considerable attention was devoted to redefinition of particular moments related to the photograph's choice; using this view breaks the codes and analyzes the sampled photos. The viewer experiences the narratives through moving from one photo to another and becomes the interpreter of the photos. This article shows that the series of photos is between writerly and readerly texts. On one hand, the photographer tries to narrate the historical events as it is and leaves no room for the viewer's interpretation and on the other hand, the viewer comes to a narrative reading as he sees the sequence of the photos, so goes beyond the photo. By means of Barthes's codes, it can be concluded that “By an eye witness” series change to a writerly text, a text which consciously and indiscriminately depends on the viewers' impression and sense making.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Azadeh Akhlaghi
  • Reconstruction
  • Roland Barthes
  • staged photography

مراجع

آلن، گراهام (1385). رولان بارت، ترجمة پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
احمدی، بابک (1392). ساختار و تأویل متن، تهران: مرکز.
بارت، رولان (1390). اتاق روشن، یادداشت‏هایی در باب عکاسی، ترجمة فرشید آذرنگ، تهران: حرفة نویسنده.
پین، مایکل (1382). بارت، فوکو، آلتوسر، ترجمة پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
صفیئی، کامبیز و سلامی، مسعود (1390). «توضیح و معرفی متدولوژی رمزگان‏ پنجگانة رولات بارت با نمونة عملی از نمایشنامة فیزیکدان‏ها، اثر فریدریش دورنمات»، مطالعات نقد ادبی، 24ـ25: 199ـ221.
کاتوزیان، محمدعلی همایون (1391). جامعة کوتاه‌مدت و سه مقالة دیگر، ترجمة عبدالله کوثری، چ 4، تهران: نشر نی.
فرخی یزدی، محمد (1357). دیوان فرخی یزدی، تصحیح حسین مکی، تهران: امیرکبیر.
نادری، محمود (1390). چریک‌های فدایی خلق از نخستین کنش‏ها تا بهمن 1357، ج 1، تهران: انتشارات مؤسسة مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، پایگاه اینترنتی مؤسسة مطالعات و پژوهش‌های سیاسی: www.ir-psri.com، تاریخ دسترسی 23/2/1395.
کیهانی، نوشیروان (1346). روزنامة اطلاعات، پایگاه اینترنتی: www.tarikhirani.ir، تاریخ دسترسی 17/5/1395.
Barthes, Roland (1977). Image Music Text, Translated by Stephen Heath, New York: Hill and Wang.
ــــــــــ (1970). S/Z, Translated by Richard Howard preface by Richard Miller, Oxford: Blackwell.
ــــــــــ (1980). Camera Lucida: Reflections on Photography, Translated by Richard Howard, New York: Hill and Wang.
Dant, Tim and Graeme Gilloch (2002). “Pictures of the Past: Benjamin and Barthes on photography and history”, European Journal of Cultural Studies, 5(1): 5-23.
Furst, Lilian. R. (1988). “Realism and its code of accreditation”, Comparative Literature studies, 25: 101-126.
Katouzian, Homayon (2013). Iran; Poletics, History and Literature, London: Routlege, UK.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار