تحلیل جامعه‏ شناختی شعر «برف» نیما بر اساس آرای شریعتی و با تکیه بر مفهوم «غم»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه یزد

2 دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی دانشگاه یزد،

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی جامعه‌شناختی شعر «برف»، اثر نیما یوشیج، بر اساس آرای دکتر شریعتی در زمینۀ هنر، با تکیه بر مقولۀ غم و با روش تحلیلی است. نوع نگاه شریعتی به کیفیت پیوند هنر با اجتماع حاوی رویکردی انتقادی- آرمان‌شهری است؛ رویکردی که، به تعبیر وی، در هنر اصیل مدرن به‌خوبی قابل مشاهده است. مطابق با این دیدگاه، هنر مدرن، بی‏ آنکه به تصویرگر واقعیت‏های اجتماعی فروکاسته شود و در دام تفنن‌جویی مفرط بیفتد، به ‏واسطۀ حضور ذاتی عنصر غم، به صورتی غیرمستقیم، به نفی وضعیت حاضر و ترسیم اشاره‏وار وضعیتی آرمانی می‏‏پردازد. شعر «برف»، که از آثار شناخته‌شدة نیماست، نمونه‏ای مثال‌زدنی از چنین هنر مدرنی است. در این شعر، مناسبات انتقادی- آرمان‌شهری هنر با جامعه به شکلی عالی نمایان می‌شود. شعر، که یکسر از تجربۀ غم و شکست مملو است، به‌یکباره کلیت فضای اجتماعی خود را نفی می‌کند. اما، شعر در این نفی توقف نمی‏یابد و به‏ واسطۀ طرح اسطورۀ «وازنا» به فراسوی آرمان‌شهر مورد نظر خود پل می‏زند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Sociological Study about the Nima's Barf Poem Based on Shariati’s Viewpoints by Focus on Sorrow

نویسندگان [English]

  • Hossein Afrasiabi 1
  • Sajjad Mombeini 2
1 Assistant Professor in Sociology, Yazd University
2 M.A. in Sociology, Yazd University
چکیده [English]

The aim of this study was a sociological analysis of Nima’s Barf poem, based on Shariati’s viewpoints in art by emphasise on Sorrow concept. Shariati has a critical-utopian approach bout art-Society relation. He believes that this approach is available in modern art. His definition of modern art, like to Adorno, has an allusion to harbinger art movement in 20 century beginning.  Although Shariati’s viewpoints was influenced by thinkers such as Hegel, Sartre, Camus, Adorno and others, but we can find unique aspects in his thinking. Sorrow was prominent concept in his analysis. He believes the sorrow concept is quality of modern art. Modern art unlike classic types, transfers a kind of grief in audience. This grief takes root in the modern experience of failure that the artist feels it and wants to transfer it. Result of such situation in audience mind is a self-awareness that cautions him of social shortage; shortages that indicate of a situation that must be exist but it isn't. Sorrow results from difference between social facts and ideal social condition. Based on his view, modern art do not reduce to realism, also this is not an amusing art too, but by negation the available conditions, bridging to its utopia. Therefore, utopia in shariati’s viewpoint is the product of art sorrow experience. Barf is an excellent example of this kind of art. The critical- utopian relations of art with the society are visible in this poem. The poem that overall is covered by experience of sorrow and failure, negate the present situation and then by a mythic image, bridging to utopia.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Sociology of Art
  • Shariati
  • Barf Poem
  • Utopia
  • Modern Art
  • Sorrow
آدورنو، تئودور (1385). «خودبنیادی هنر»، ترجمۀ شهریار وقفی‏پور، زیباشناخت، ش 15.
آدورنو، تئودور و هورکهایمر، ماکس (1384). دیالکتیک روشنگری، ترجمۀ مراد فرهادپور و امید مهرگان، تهران: گام نو.
آدورنو، تئودور (1391). تعهد، زیبایی‏شناسی و سیاست (مجموعه مقالات)، ترجمۀ حسن مرتضوی، تهران: ژرف.
احمدی، بابک (1388). حقیقت و زیبایی: درس‏های فلسفۀ هنر، تهران: مرکز.
استونز، راب (1392). متفکران بزرگ جامعه‌شناسی، ترجمۀ مهرداد میردامادی، تهران: مرکز.
بنیامین، والتر (1380). خیابان یک‏طرفه، ترجمۀ حمید فرازنده، تهران: مرکز.
بنیامین،  والتر (1366). نشانه‏ای به رهایی: مجموعه مقالات، ترجمة بابک احمدی، تهران: تندر.
پورنامداریان، تقی (1389). خانه‏ام ابری است، تهران: مروارید.
چی، ون شون (1382). مائو و مائوئیسم، ترجمۀ محمد رفیعی مهرآبادی، تهران: خجسته.
حقوقی، محمد (1391). شعر زمان ما: نیما یوشیج، تهران: نگاه.
سارتر، ژان پل (1363). ادبیات چیست؟، ترجمۀ ابوالحسن نجفی و مصطفی رحیمی، تهران: کتاب زمان.
شریعتی، علی (1357). هنر در انتظار موعود، تهران: اسرار.
شریعتی، علی (1381). مجموعه آثار 14: تاریخ و شناخت ادیان، ج 1، تهران: سهامی انتشار.
شریعتی، علی (1389). «هنر مدرن، هنر جاهلیت و اشرافیت»، زمانه، دورۀ جدید،  88 و 89: 138 ـ 139.
شریعتی، علی (1369). «انحطاط هنر»، سوره، 2(12): 56 ـ 59.
شریعتی، علی (1381). مجموعه آثار 32: هنر، تهران: چاپخش.
شریعتی، علی (1384). هبوط درکویر، تهران: چاپخش.
ضیاءالدینی، علی (1389). جامعه‌شناسی شعر نیما، تهران: نگاه.
لوکاچ، جرج (1387). جامعه‏شناسی رمان، ترجمۀ محمدجعفر پوینده، تهران: ماهی.
محمدی اصل، عباس (1389). شریعتی و هنر زیبایی‏شناسی دیگری، رشت: حق‏شناس.
هیوز، هنری استیوارت (1373). آفتاب و غربت، راه فروبسته، ترجمۀ عزت‏الله فولادوند، تهران: علمی.
یوشیج، نیما (1390). مجموعۀ اشعار، مقابله و تدوین عبدالعلی عظیمی، تهران: نیلوفر.