بازار ورنی: زندگی‌نامة اجتماعی دست‏بافته‏هایی از لومه‏دره تا تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت‌علمی گروه انسان‏شناسی دانشگاه تهران

چکیده

در این مقاله نگارنده بر آن است تا با تجربة مردم‏نگارانة خود از بررسی دست‏بافته‏ای به نام «ورنی» چیزهایی دربارة جامعة لومه‏دره، از عشایر شمال غرب ایران و جامعة تهران بگوید. حرکت ورنی با تحریک بازار باعث می‏شود تا دربارة ماهیت چیزها و فرایندهای منظره‏سازی به شیوة انسان‏شناختی تأمل کنیم. زندگی‌نامة عناصر و فرم‏های فرهنگی در دهه‏های اخیر موجب کارهای جذابی در میان انسان‏شناسان شده است. بررسی زندگی‌نامة اجتماعی اشیایی چون ورنی نشان می‏دهد که چگونه ‌بودن و ورود چیزها به مکان‏های مختلف همراه است با بسترمندی در نظام‏های ارزشی گوناگون. بازار ورنی در دهه‏های اخیر موجب احیا و بازگشت سنّت هنرهای تجسمی لومه‏دره شده است؛ سنّت هنری‏ای که خود را در قالی‏ها، جاجیم‏ها، گلیم‏ها، و فرمش‏ها نشان می‏داد و کم‏رونق شده بود، با تحریک بازار، از نو و در بستر و رابطه‏ای جدید زنده شده است. شوق بازارِ ورنیْ تهرانی‏ها را در ارتباط با بازنمودی چندحسی از لومه‏دره قرار می‏دهد و آغاز به گشایش منظره‏هایِ چندحسی در ذهنِ خریداران ‏می‏کند که از خلال آنْ تخیل‏های مکانی از جامعة تولیدکننده پدید می‏آید. بررسی انسان‏شناختی بازار ورنی به ما نشان می‏دهد که چگونه معناهای عمل‏شده، معناهایی که در عمل تجربی به‌وجود می‏آیند، به جای معناهای رمزگذاری‏شده، از خلال یک شیء به‌کار می‏افتند. تحلیل بازار ورنی روشن می‏کند که ورنی چه تفاوت‏هایی در عملِ لومه‏دره‏ای‏ها و در عمل تهرانی‏ها دارد و چگونه این دو جامعه می‏توانند به واسطة یک شیء دربارة یکدیگر بیندیشند و عمل کنند. پیام این مطالعه به پژوهشگران هنر و محققان صنایع دستی در ایران آن است که خود را از سلطة گفتمان‏های معنامحور و موقعیت‏های کتابخانه‏ای و موزه‏ای برهانند و آثار هنری را در لحظات عمل تولیدکنندگان و مصرف‏کنندگان تجربه کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Varni Market: Social Biography of Weavings from Lumah-Darah to Tehran

نویسنده [English]

  • Asghar Izadi-Jeiran
Assistant Professor, Department of Anthropology, University of Tehran
چکیده [English]

By ethnographic experience of weavings called Varni, I want to say somethings about northwest nomads of Iran and Tehran society. Movement of Varni by motivation of market cause to rethink about nature of objects and processes of landscape-making anthropologically. Exploring biography of cultural elements and forms became fascinating works among anthropologists. Social biography of objects like Varni shows how beeing and entrance of objects to different places contextualize them in different value systems. Varni market in recent decades relife plastic art traditions in Lumah-Darah which demonstrated itself in works such as carpets, jajim, rugs and farmash. Varni market make Tehrani people in multi-sensory relation with Lumah-Darah and open multi-sensory landscapes of mind in buyers through place imaginations emerges.
Exploring Varni market anthropologically shows that how enacted meaning replace coded meaning in objects. Analysing Varni market shows differents between actions in Luma-Darah and Tehran people and how these societies think and act to each other. Message of this essay to art and craft researchers in Iran is to free themselves from meaning- center discurses and library and museum base situations and experience art works in moments of action.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Varni
  • Social Biography
  • Anthropology of Art
  • Lumah-Darah
  • Weaving
  • TEHRAN
ایزدی جیران، اصغر (1390). «پراگماتیک هنر به مثابۀ الگوی روش‏شناختی پژوهش هنر در ایران»، وب‏سایت آکادمی هنر.
ایزدی جیران، اصغر (1391). «تجسم فرهنگ در هنر: مردم‏نگاری ورنی‏های قره‏داغ آذربایجان»، رسالة دکتری، دانشگاه تهران.
Appadurai, Arjan (1986). The Social Life of Things: Commodoties in Cultural Perspective, Cambridge University Press.
Clifford, James (1988). The Predicament of Culture: Twentieth-Century Ethnography, Literature, and Art, Harvard University Press.
Fagg, William (1965). Tribes and Forms in African Art, New York: Tudor.
Firth, Raymond (1992).“Art and Anthropology”, in Anthropology, Art, and Aesthetics, edited by J. Coote & A. Shelton, Oxford: Clarendon Press, pp. 15-39.
Forge, Anthony (1966). “Art and Environment in the Sepik”, inProceeding of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, pp. 23-31.
Forge, Anthony (1973). “Style and Meaning in Sepik Art”, in Primitive Art and Society, edited by Anthony Forge, London: Oxford University Press, pp. 169-192.
Forge, Anthony (1979). “The Problem of Meaning in Art”, in Exploring the Visual Art of Oceania, edited by Sidney Mead, Honolulu: University Press of Hawaii.
Gell, Alfred (1998). Art and Agency: An Anthropological Theory, Oxford: Clarendon Press.
Graburn, Nelson H.H. (ed) (1976). Ethnic and Tourist Arts: Cultural Expressions from the Fourth World, Berkeley: University of California Press.
Hatcher, Evelyn Payne (1999). Art as Culture: An Introduction to the Anthropology of Art, London: Bergin & Garvey.
Howell, Nancy (1990). Surviving Fieldwork: A Report of the Advisory Panel on Health and Safety in Fieldwork, Washington, DC: American Anthropological Association.
Layton, Robert (1991). The Anthropology of Art, Cambridge: Cambridge University Press.
Malinowski, Bronislaw (1922). Argonauts of Western Pacific, New York: E.P. Dutton.
Marcus, George (1995). “Ethnography in/of the World System: The Emergence of Multi-Sited Ethnography”, Annual Review of Anthropology, 24, 95-117.
Marcus, George E. & Myers, Fred R. (1995). “The Traffic in Art and Culture: An Introduction”, in The Traffic in Art and Culture: Refiguring Art and Anthropology, edited by G. Marcus & F. Myers, Berkeley: University of California Press, pp. 1-51.
Morphy, Howard (1989). “From Dull to Brilliant: The Aesthetics of Spiritual Power among the Yolngu”, Man, 24(1): 21-40.
Morphy, Howard (1994). “The Anthropology of Art”, in Companion Encyclopedia of Anthropology, edited by Tim Ingold, London & New York: Routledge, pp. 648-685.
Morphy, Howard (2007a). Becoming Art: Exploring Cross-Cultural Categories, Oxford: Berg.
Munn, Nancy D (1962). “Walbiri Graphic Signs: An Analysis”, American Anthropologist, 64(5): 972-984.
Munn, Nancy D (1973a). Walbiri Iconography: Graphic representation and Cultural Symbolism in a Central Australian Society, Chicago & London: The University of Chicago Press.
O´Halnon, Michael (1995). “Modernity and the 'Graphicalization' of Meaning: New Guinea Highland Shield Design in Historical Perspective”, The Journal of the Royal Anthropological Institute, 1(3): 469-493.
Phillips, Ruth (1998). Trading Identities: The Souvenir in Native North American Art from the Northeast, 1700–1900, Seattle: University of Washington Press.
Porteous, J. Douglas (1990). Landscapes of the Mind: Worlds of Sense and Metaphor, Toronto: University of Toronto Press.
Robben, Antonius & Sluka, Jeffrey (eds) (2012). Ethnographic Fieldwork: An Anthropological Reader, Oxford: Routledge.
Robben, Antonius (2012). “Multi-Sited Fieldwork”, in Ethnographic Fieldwork: An Anthropological Reader, edited by A. Robben & J. Sluka, Oxford: Routledge, pp. 331-335.
Roscoe, Paul B. (1995). “Of Power and Menace: Sepik Art as an Affecting Presence”, The Journal of the Royal Anthropological Institute, 1(1): 1-22.
Steiner, Christopher (1995). “The Art of the Trade: On the Creation of Value and Authenticity in the African Art Market”, in The Traffic in Art and Culture: Refiguring Art and