بازتاب تک‌صدایی و خودگومندی جامعة ایرانی در رمان بوف کور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشجوی کارشناسی‌ارشد علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

این مقاله با به کارگیری روش‌شناسی پسافرمالیسم باختین و با تأکید بر نظریة زبان‌شناسی اجتماعی، به نقد سنت تحلیلی بوف کور پرداخته است. مؤلفه‌های سه‌گانة «موقعیت‌مندی، کرونوتوپ و منطق مکالمه» در بوف کور خوانده و استدلال شد و برخلاف سنت تحلیلی مألوف و رایج، این رمان فاقد بافت اجتماعی- سیاسی مشخص (از لحاظ زمانی) در جامعة ایرانی است. در نقدهای ادبی مربوط به بوف کور حداقل از دو بافت «جامعة پیشااسلامی» و «جامعة استبدادی دورة رضا شاه» سخن گفته شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، عناصری از تک‌صدایی، نکوهش زندگی روزمره و امتناع از گفتگو در جامعة ایرانی در رمان بوف کور وجود دارد. گریز اخلاقی ایرانیان از زندگی روزمره، روابط سلطه‌آمیز در حوزة عمومی و میل به باطنی‌گرایی در مناسبات اجتماعی به نوبة خود موجب کم‌رنگ شدن کرونوتوپ در جامعة ایرانی شده است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The monophony in Iranian society and its reflects in Blind Owl

نویسندگان [English]

  • Mehdi Najafzadeh 1
  • Mohadese Jazaee 2
1 Assistant Professor, Department of Political Sciences, Economy Faculty, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
2 MA Student, Department of Political Sciences, Economy Faculty, Ferdowsi University of Mashhad, Iran
چکیده [English]

Using the post-formalism as a method, and based on socialinguistics approach, the present article studies Blind Owl as a sociolect and effects of some aspects of Iranain socity texture. Sociolinguistics is the descriptive study of the effect of any and all aspects of society, including cultural norms, expectations, and context, on the way language is used, and the effects of language use on society. Novels, in modern literary criticism, are considered as lingual forms showing, clearly, the bilateral relationship between speech acts and parol forms. Based on this understanding, the novel, as an intentional hybridization of language, creates an artistic image of the various socio-lects existing in competition with each other, just as the sign, is dialogic in nature. So, it is the novel multi-voiced. The authors with emphasis on tripel elements “contextuality, cronotope and dialogue logic” have studied the novel and explaind that unlike common discourse; This novel cronologicaly does not refer to a defined socio-political context in Iranain society. Recently, according to some findings in reserches, the authors have claimed that Blind Owl context comes back to specified priods such as preislamist or Reza Shah dynasty. Based on the presnt research findigs, because of the lack of defined historical elements in Bilnd Owl, it is so hard to retrived a specific historical context. Furthermore, the monologue dominaited in this novel, in fact, should be considered as a social monophony. From this perspective, not a butcher knife in the novel is a symbol of Reza Shah, and not Shahre Ray, bride cities of the world, is the last fortress that was destroyed by nomadic Arabs. Blind Owl, similar to any monologue text, is an internal dialogue of a great writer who was disillusioned from Iranian everyday life. In monologism, ‘truth’, constructed abstractly and systematically from the dominant perspective, is allowed to remove the rights of consciousness. Each subject’s ability to produce autonomous meaning is denied. Qualitative difference is rendered quantitative. This performs a kind of discursive ‘death’ of the other, who, as unheard and unrecognised, is in a state of non-being. The monological word gravitates towards itself and its referential object. The authors in this article claim to have, and contrary to common belief, Bakhtin's polyphonic pattern is not true for Blind Owl by Sadegh Hedayat. The monologue of writher/ narrator shapes the main characteristic of this novel and even sounds of social content that heard from it, have not independent availability and so these voices at least are the echoes of the author's mind. In the final analysis, Blind Owl may reflect some aspects of socioliguistic behaviors, such as reproveing the everyday life and the absence of choronotops in the Iranian society. The chronotope is a concept used in literary theory and philosophy of language to describe how configurations of time and space are represented in language and discourse. This weakness in Iranian socio-political behaviors reveals key issues about the obstacle of democracy and civil socity in Iran. This hypothesis must be considered in further debates.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • contextulaity
  • everydye life
  • monophony
  • socialinguistics
آجودانی، ماشااله (1385). هدایت بوف کور و ناسیونالیسم. لندن: فصل کتاب.
احمدی، بابک (1390). ساختار و تاویل متن. تهران: مرکز.
امیری، نادر (1388). چشم اندازی به رمان تاریخ گرای فارسی، جامعه شناسی هنر و ادبیات. سال اول، 49- 59.
باطنی، محمدرضا (1386) توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی. تهران، انتشارات امیرکبیر.
------ (1390) زبان به عنوان یک بافتار اجتماعی، بخارا سال چهاردهم شماره 1380: 117-109.
جاوید، رضا (1388) . صادق هدایت تاریخ و تراژدی. تهران: نی.
جوینی، عطاملک (1375).تاریخ جهانگشای، جلد 1، تصحیح محمد قزوینی، تهران: دنیای کتاب.
خلیلی، فهیمه (بی تا). تحلیل روا‌‌ن‌شناختی شخصیت‌های بوف کور. بی‌نا.
زیما، پیر (1377). جامعه‌شناسی رمان از دیدگاه یان وات، لوکاچ، ماشری، گلدمن و باختین، درآمدی بر جامعه‌شناسی ادبیات، گزیده و ترجمه محمدجعفر پوینده. تهران: انتشارات نقش جهان.
شمیسا، سیروس (1383). داستان یک روح. تهران: نشر فردوس.
علیزاده، ناصر؛ نظری انامق، طاهره (1389). نقد شخصیت در آثار داستانی صادق هدایت. نشریة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی تبریز، شمارة220: 182-159.
غلام، محمد (بی‌تا). جامعه‌شناسی رمان معاصر فارسی. مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، 140- 188.
فلکی، محمود (بی‌تا). بوف کور هدایت نماد سرگشتگی روشنفکر ایرانی (بررسی نه من در بوف کور) بی‌نا.
قویمی، مهوش (1387). بوف کور و شازده احتجاب: دو رمان سوررئالیست. پژوهشنامة علوم انسانی. شمارة 57 بهار: 334-317.
کاتوزیان، محمد علی(1372). بوف کور هدایت. تهران: نشرمرکز.
--- (1389). صادق هدایت از افسانه تا واقعیت. ترجمة فیروزه مهاجر، تهران: طرح نو.
میرعابدینی، حسن (1380). صدسال داستان‌نویسی در ایران. تهران: چشمه.
هادوی، محدثه؛ تسلیمی، علی (1391). تحلیل داستان حاجی‌آقای صادق هدایت بر اساس نظریة بازتاب واقعیت. جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، سال چهارم، شمارة اول: 53- 72.
هارلند، ریچارد (1385). درآمدی تاریخی بر نظریة ادبی از افلاطون تا بارت. ترجمة علی معصومی. ناهید اسلامی، غلامرضا امامی، شاپور جورکش، تهران: چشمه.
هدایت، صادق (بی‌تا). بوف کور، از روی نسخه دست نویس. بی‌نا.
 
- Bakhtin, M.M. (1981). the Dialogic Imagination: Four Essays, Edited by Michael Holquist; translated by Caryl Emerson and Michael Holquist, University of Texas Press, 1981.
- -----, (1984a). Problems of Dostoevsky’s Poetics, Ed. and trans. C. Emerson; Minneapolis: University of Minnesota Press.
- -----, (1984b). Rabelais and His World, translated by Helene Iswolsky, Indiana University Press.
- Bostad, F., Brandist, C., Evensen, L.E., Faber, H.Ch. (2004), Bakhtinian Perspectives on Language and Culture, Britain: Palgrave.
- Brandis (2002). The Bakhtin Circle Philosophy, Culture and Politics, London: Pluto press.
- Dentith, S. (1995). Bakhtinian Thought: an introductory reader, London and New York: routledge.
- Esposito, J.; Ramazani, R.K. (2001). Iran at the crossroads; New York: Palgrave.
-
 - Kamshad, H. (1966)Modem Persian Prose Literature, Cambridge: Cambridge University Press, 1966, p: 150.
- Lähteenmäki, Mika. Dufva, Hannele (1998). Dialogues on Bakhtin: Interdisciplinary Readings, University of Jyväskylä: Centre for Applied Language Studies.