بدن آستانه‌ای، به مثابه عرصه کشکمش بر سر معنابخشی به بدن( تحلیل نشانه‌شناختی آواز قو)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جامعه شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان

2 عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه اصفهان

3 عضو هیئت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه هرمزگان، هرمزگان، ایران

10.22059/jsal.2024.367339.666284

چکیده

مقاله حاضر تلاش نموده تا با بهره‌گیری از آراء میشل فوکو و جورجو آگامبن و با تکیه بر روش نشانه‌شناختی جان فیسک، مفهوم بدن آستانه‌ای را در سینمایی آواز قو از منظری گفتمانی در کانون توجه قرار دهد. در این فیلم که در اواخر دهه 70 تولید شده، بدن دستمایه خلق اثری هنری قرار گرفته است، اثری که می‌توان آن را بازنمایی از شرایط اجتماعی زمانه خود نیز تلقی نمود. فیلم آواز قو برای به تصویر کشیدن جدال قدرت و سوژه حول مفهوم بدن آستانه‌ای، صحنه‌هایی را می‌آفریند که در آن، دوطرفِ یک رابطهِ قدرت، دائماً مشغول چانه‌زنی بر سر تعریف بدن هستند. جلسه کمیته انضباطی، پست‌های بازرسی و اداره اجتماعی پلیس جملگی فضاهایی هستند که از منظر فوکوی حضور همیشگی و همه‌جایی قدرت را تداعی می‌کند و "بدن" به دفعات محل نزاع گفتمانی قرار می‌گیرد. یافته‏ها نشان می‏دهد که در این فیلم، دو سطح از نزاع گفتمانی حول بدن بیش از همه جلوه‌گری می‌کند: یکی، نزاع درون گفتمانی (میان گفتمان اصلاح‌طلبی و گفتمان اصولگرایی) و دوم، نزاع بین گفتمانی (میان گفتمان سوژه-محور و گفتمان اصولگرایی). در سطح نزاع بین گفتمانی، سوژه با کنشگری فعالانه خویش تلاش نموده در مقابل گفتمان اصولگرایی، سوژگی خویش را با توسل به بدن خویش محقق سازد، جدالی که در نهایت با مرگ وی به پایان می‌رسد، لیکن پایان بازِ فیلم، فضا را به گونه‌ای رقم می‌زند که دلالت بر استمرار گفتمان سوژه‌محوری دارد که شخصیت زن فیلم آن را نمایندگی می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Threshold body, as the arena of struggle for giving meaning to the body(semiotic analysis of Avaze Ghoo)

نویسندگان [English]

  • hosein darabi 1
  • ehsan aqababaee 2
  • yaser rastegar 3
1 Department of Sociology, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran
2 Member of the Faculty of Social Sciences, Isfahan University, Isfahan, Iran
3 Member of Faculty of Literature and Human Sciences, Hormozgan University, Hormozgan, Iran.
چکیده [English]

The present article tries to focus on the concept of the threshold body in the movie "Avaze Ghoo" from a discourse point of view by using the opinions of Michel Foucault and Giorgio Agamben and relying on John Fisk's semiotic method. In this film, which was produced in the late 70s, the body is used as a tool to create a work of art, a work that can be considered as a representation of the social conditions of its time. In order to portray the conflict between power and the subject around the concept of the threshold body, the film Avaze Ghoo creates scenes in which the two sides of a power relationship are constantly engaged in bargaining over the definition of the body. Disciplinary committee meeting, checkpoints and police social department are among the spaces that, from Foucault's point of view, evoke the constant and omnipresent presence of power, and the "body" is often the place of discursive conflict. The findings show that in this film, two levels of discourse conflict around the body are most evident: one, intra-discourse conflict (between reformist discourse and fundamentalist discourse) and second, inter-discourse conflict (between subject-centered discourse and fundamentalism discourse). At the level of conflict between discourses, the subject with his active activism tries to realize his subjectivity by resorting to his body against the discourse of fundamentalism, a struggle that ultimately ends with his death, but the open ending of the film sets the atmosphere in a way says that it implies the continuation of the subject-oriented discourse that the female character of the film represents.

کلیدواژه‌ها [English]

  • threshold body
  • discourse
  • representation
  • semiotics
  • Avaze Ghoo movie
آقابابایی، احسان و همتی، رضا (1395). مقاله روایت به مثابه روش تحقیق کیفی، عیار مقاله در علوم انسانی، سال پنجم، شماره دوم، پیاپی 10، بهار و تابستان.
بینظیر، نگین (1397). گفتمان قدرت و سازوکارهای تکنولوژی انضباطی: مطالعه موردی، قصه های مجید، مجله علمی پژوهشی مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز سال نهم، شماره اول، بهار و تابستان 97( پیاپی 17)
پین، مایکل (1392). بارت، فوکو، آلتوسر، ترجمه پیام یزدانجو، تهران، نشر مرکز
جفری‌تامس، نیلون و سوزان‌سرلز، جیروکس (1396). جعبه ابزار نظریه: مفاهیم اساسی در علوم‌انسانی، علوم اجتماعی و هنر، ترجمه عباس لطفی‌زاده، مرتضی خوش‌آمدی، تهران، نظر ققنوس
ذکایی، محمدسعید و امن‌پور، مریم (1391). درآمدی بر تاریخ فرهنگی بدن در ایران، تهران، انتشارات تیسا
ریچاردستون، نایل و لاکس، آدام (1398). مطالعات فرهنگی بدن، ترجمه حسین حسینی تهران، انتشارات نیو
فاضلی، نعمت‌الله (1393). تاریخ فرهنگی ایران مدرن، تهران، مقاله پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
فلیک، اووه (1393). درآمدی بر روش تحقیق کیفی، ترجمه هادی جلیلی، تهران، نشر نی.
فوکو، میشل (1391). اراده به دانستن، ترجمه افشین جهاندیده ، نیکو سرخوش، تهران، نشر نی
گریکان، کیت (1396). جامعه‌شناسی بدن، ترجمه محسن ناصری‌راد، تهران، انتشارات نقش و نگار
لش، اسکات (1391). جامعه‌شناسی پست مدرنیسم، ترجمه حسن چاوشیان، تهران، نشر مرکز
لیندلاف، تامس آر و تیلور، برایان سی (1392). روش‌های تحقیق کیفی در علوم ارتباطات، ترجمه عبدالله گیویان، تهران، انتشارات همشهری (چاپ دوم).
فیسک، جان (1380). فرهنگ تلویزیون، مژگان برومند، ارغنون، ش 19، 1380، ص125ـ149. 
فیسک، جان (1386). درآمدی بر مطالعات ارتباطی، مهدی غبرایی، تهران، دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها
Boghossian, paul( 2006).”what is Sociol Constructionism?”, proquest journal education, No. 98
Levin, T. Y. (2002). Rhetoric of the temporal index: surveillant narration and the cinema of “real time”. CTRL [SPACE]: Rhetorics of surveillance from Bentham to Big Brother, 578-593. 16.
Lyon, D. (2006). Theorizing Surveillance: The Panopticon and Beyond, Devon: Willan Publishing. 17. Lyon, D.
Turner. Bryan S(2008). The Body & Society: Explorations in Social Theory, SAGE Publications Ltd