جهان‌وطن‌گرایی در سه کتاب تصویری کودک: با رویکرد ساختگرایی تکوینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

1. کارشناسی ارشد ادبیات کودک و نوجوان، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

10.22059/jsal.2023.92668

چکیده

در کنار گونه‌های علمی‌ـ تخیلی، زیست‌‌محیطی، فبک و امثالهم گونۀ نوظهور «داستان‌های صلح و دوستی» نیز جای خود را در ادبیات داستانی کودک باز کرده است. صلح به دو صورت تعریف می‌شود: یکی به‌صورت سلبی، در تقابل با جنگ و دیگری به‌صورت ایجابی، بر اساس جهان‌وطن‌گرایی. «جهان‌وطن‌گرایی» همزیستی در جامعه‌ای واحد در عین احترام به تفاوت‌های همدیگر است. این پژوهش سه کتاب تصویری کودک به نام‌های مربعِ کوچولو و بی‌اهمیت اثر روئی لیر، اجازه هست؟ اثر جان کِلی، خانۀ دیوانه اثر محمدرضا شمس را مورد بررسی قرار می‌دهد. دلیل انتخاب سه کتاب با موضوع مشترک «صلح جهان‌وطن‌گرا» از سه نویسندۀ اهل ماداگاسکار (جامعه‌ای با پیشینۀ استعمارزدگی)، بریتانیا (جامعه‌ای با پیشینۀ استعمارگری) و ایران (جامعه‌ای با پیشینۀ دفاع مقدس) این بوده است که با بررسی آنها تأثیر تفاوت ساختارهای فرهنگی جوامع بر تفاوت بازنمایی‌های یک درون‌مایۀ مشترک آشکار شود. رویکرد ساختگرایی تکوینی گلدمن، از تحلیل اثر ادبی به تحلیل شرایط اجتماعیِ پیدایش اثر می‌رسد. ازهمین‌رو، ماهیتا روشی میان‌رشته‌ای و زیرشاخۀ جامعه‌شناسی ادبیات است. پژوهش حاضر با اتخاذ این رویکرد، و با استفاده از روش تحلیلی‌ـ تطبیقی، در پی پاسخ‌گویی به چگونگی رابطۀ ساختار تاریخی‌ـ اجتماعی ملیّت نویسندگان با ساختار زیبایی‌شناختی داستان‌های آنهاست. نتیجۀ پژوهش نشان می‌دهد که در گفتمان استعمارزدگی جهت‌گیریِ منفعلانه به جهانی شدن، در گفتمان استعمارگری جهت‌گیری فعالانه به جهانی ساختن و در تباین با این دو، در گفتمان ایرانی گرایش به ملی‌گرایی دیده می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Cosmopolitanism in three children's picturebooks: A genetic structuralism approach

نویسنده [English]

  • Amirhossein Zanjanbar
Children ̓s and Young Adults ̓ Literature, Payame Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Introduction
"Global patriotism" is coexistence in a society while respecting each other's differences. Unlike provicialism, which seeks to assimilate and subvert differences, cosmopolitanism welcomes diversity and plurality in society.
 
Aims, significance, and questions
The reason for choosing three children's picture books with the common theme of "patriotic peace" from three writers from Madagascar (a society with a history of colonization), Britain (a society with a history of colonialism) and Iran (a society with a history of sacred defense) is that by studying them, the effect of differences the cultural structures of societies are revealed on the difference of representations of a common theme.
the present research seeks to answer how the historical-social structure of the writers' nationality is related to the aesthetic structure of their stories. In this regard, the questions of the present research are:

a) How does the difference in the aesthetic structure of each of the three mentioned stories lead to the difference in the representation of the concept of cosmopolitanism?
b) How does the worldvision structure of the author of each of these works, as three representatives of different socio-cultural classes, relate to the aesthetic structure of their literary work?

 
Research Methodology
This research was carried out with the analytical-comparative method and according to Goldmann's genetic struturaism approach, and its data was collected by library method. The sample group is selected by "targeted sampling" method.
 
Discussion
In the plot of all three stories, the problematic character wants "permission to enter" a place like a house or a club and seeks to coexist with others.
Ruillier, as a transpersonal agent, in the small and insignificant square (Ruillier, 2014), criticizes those in power who consider the condition of social acceptance and coexistence of the defeated minority to be assimilation and melting into the dominant culture. As one of the minorities who immigrated to France, Rouillier is left between the dilemma of preserving his cultural identity (the African country of Madagascar) and assimilating with the dominant French culture; In order to create the maximum awareness possible, he has displayed the conflict of an immigrant's worldview with the dominant culture of the society beyond in the form of a heterogeneity of a square with a circular door of a house whose gate is designed based on its own circular citizens.
Kelly, the English author of the story Can I join your club? (Kelly, 1400), shows his otherness to all the societies of the world (especially the eastern countries) in the duck metaphor. Duck is a problematic character who does not have any common characteristics with the members of any of the clubs. The mentioned story considers each of the clubs to represent a society with a different culture, which rejects the duck as a cultural other. In fact, clubs are a metaphor for societies that do not have the slightest commonality with British culture, like the countries of the East. The choice of characters represents eastern societies (clubs of lions, elephants and snakes) as bigoted, wild, uncivilized and violent, and western societies as harmless and oppressed ducks.
In Crazy House (2017), the house is not a geographical place; Rather, it is a discursive space. Each and every pet wants to enter the space of universal discourse (enter home); But the house does not allow any of them alone. That is, none of the animals can experience globalization alone; But when they form a coalition against the foreign common enemy (wolf); The atmosphere of cosmopolitan discourse is realized.
 
Conclusion
The generality of all three stories is the same in terms of content; But in terms of form, each one is different from the other. The dissimilarity of the aesthetic structures of the text causes the difference in the representations of the common concept of "cosmopolitan" and these representations are consistent with the culture and nationality of their authors.
Every writer is a transindividual subject who reproduces the possible and ideal world of his nation in his artistic work. As a transindividual subject of the diaspora class (immigrants), Rouillier seeks globalization. On the opposite point, Kelly, as a transindividual subject and a representative of a colonialist society, seeks to globalize other societies. Mohammadreza Shams as a transindividual subject of a country that had a history of holy defense, although it claims cosmopolitanism; But in reality, it still hasn't separated from traditional nationalism (which is rooted in Iranian culture and in stories, the Shahnameh, etc.) and hasn't accepted border demarcation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Children's picturebook
  • Genetic structuralism
  • Globalization
  • Goldmann
  • Peace and friendship stories
تادیه، ژان. ایو (1396). «جامعه‌شناسی ادبیات و بنیانگذاران آن» در درآمدی بر جامعه‌شناسی ادبیات. ترجمۀ محمدجعفر پوینده. تهران: چشمه. 87- 119.
پاسکادی، یون (1398). «ساختگرایی تکوینی و لوسین گلدمن» در جامعه، فرهنگ، ادبیات: لوسین گلدمن. ترجمۀ محمدجعفر پوینده. تهران: چشمه. 44- 58.
جوانشیری، احمد (1397). «جهان‌وطن‌گرایی در سیاست جهان: از نظریه تا عمل». فصلنامه سیاست. 5(18). صص 5-17.
ذکایی، محمدسعید (1399). مطالعات فرهنگی دایاسپورا و جهان‌وطنی. فصلنامه علوم اجتماعی. 27(88). صص 1-24.
رابرتسون، رولند و حق‌خُندکِر، حبیب (1396). «گفتمان‌های جهانی شدن: ملاحظات مقدماتی» در جهانی شدن (مجموعه مقالات). ترجمۀ مسعود مظاهری. تهران: سازمان چاپ و انتشارات. 59- 75.
راودراد، اعظم (1394). نظریه‌های جامعه‌شناسی هنر و ادبیات. تهران: دانشگاه تهران.
رویی‌لیر، ژروم (1398). اینجا مال من است. ترجمۀ بهمن رستم‌آبادی. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
شمس، محمدرضا (1397). خانۀ دیوانه. با تصویرگری ایلگار رحیمی. تهران: علمی و فرهنگی.
عنایت، حمید (1364). بنیاد فلسفه سیاسی در غرب. تهران: دانشگاه تهران.
فیالا، آندرو (1395). صلح‌گرایی. ترجمۀ مریم هاشمیان. دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد. ترجمۀ مهدی پارسا. تهران: ققنوس.
کلاینگلد، پاولین و براون، اریک (1394). «جهان‌وطنی» در جهان‌وطنی و جهانی شدن: دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد. ترجمۀ مهدی پارسا. تهران: ققنوس. صص 13- 58.
کلی، جان (1400). اجازه هست؟. با تصویرگری استِف لیبریس. ترجمۀ رضی هیرمندی. تهران: پرتقال.
کهنموئی‌پور، ژاله (1389). نقد جامعه‌شناختی و لوسی‌ین گولدمن. تهران: علمی و فرهنگی.
گلدمن، لوسین (1369). نقد تکوینی. ترجمۀ محمدتقی غیاثی. تهران: بزرگمهر.
گلدمن، لوسین (1381). جامعه‌شناسی ادبیات. ترجمۀ محمدجعفر پوینده. تهران: چشمه.
گلدمن، لوسین (1396). «جامعه‌شناسی ادبیات» در درآمدی بر جامعه‌شناسی ادبیات. ترجمۀ محمدجعفر پوینده. تهران: چشمه. 57- 70.
گلدمن، لوسین (1396). «روش ساخت‌گرای تکوینی در جامعه‌شناسی ادبیات» در درآمدی بر جامعه‌شناسی ادبیات. ترجمۀ محمدجعفر پوینده. تهران: چشمه. 178- 197.
لارنسون، دیانا. تی و سوئینگ‌وود، آلن (1399). جامعه‌شناسی ادبیات. ترجمۀ شاپور بهیان. تهران: سمت.
لنار، ژاک (1396). «جامعه‌شناسی ادبیات و شاخه‌های گوناگون آن» در درآمدی بر جامعه‌شناسی ادبیات. ترجمۀ محمدجعفر پوینده. تهران: چشمه. 71- 86.
لوونتال، لئو (1396). رویکرد انتقادی در جامعه‌شناسی ادبیات. ترجمۀ محمدرضا شادرو. تهران: نی.
لوی، میشل و نعیر، سامی (1398). «مفاهیم اساسی در روش لوسین گلدمن» در جامعه، فرهنگ، ادبیات: لوسین گلدمن. ترجمۀ محمدجعفر پوینده. تهران: چشمه. 21- 44.
مرادی، محمد و کیخافرزانه، احمدرضا (1398). «تأثیر نگرش عرفانی نظامی بر شکل‌گیری هویت فرهنگی جهان‌وطنی در خمسه نظامی». عرفان اسلامی. 15(60). صص 192-209.
Enayat, H. (1985). Bonyād-e Falsafe-ye Seyāsi dar Gharb. . Tehran: Tehran university Publication. [in persian].
Fiala, A. (2016). Solh-garā-yi (Pacifism: Stanford Encyclopedia of Philosophy). (M. Hashemiyan, Trans.). Tehran: Qoqnus. [in Persian].
Goldmann, L. (1956). The Hidden God. (p. Thody; Trans.). London: Routledge & Kegan Paul (1964).
Goldmann, L. (1990). Naghd-e Takvini. (M. T. Ghiyathi; Trans.). Tehran: Bozorgmehr. [in persian].
Goldmann, L. (2017). Jāme′eh-Shenāsi-ye Adabiyyāt. In Dar-āmadi bar Jāme′eh-Shenāsi-ye Adabiyyāt. (M. J. Pouyandeh; Trans.). Tehran: Cheshmeh Publication. Pp 57- 70. [in persian].
Goldmann, L. (2017). Ravesh-e Sākht-garāyi-ye Takvini dar Jāme′eh-Shenāsi-ye Adabiyyāt. In Dar-āmadi bar Jāme′eh-Shenāsi-ye Adabiyyāt. (M. J. Pouyandeh; Trans.). Tehran: Cheshmeh Publication. Pp 178- 197. [in persian]
Goldmann, L. (2002). Jāme′eh-Shenāsi-ye Adabiyyāt. (M. J. Pouyandeh; Trans.). Tehran: Cheshmeh Publication. [in persian].
Javanshiri, A. (2018). Cosmopolitanism in World Politics: from Theory to Practice. Politics Journal. 5(18). 5- 17. [in persian]. https://civilica.com/doc/948399
Kahnamouipour, Zh. (2002). Naghd-e Jāme′eh-Shenākhti and Lucien Goldmann. Tehran: Elmi va Farhangi. [in Persia].
Kelly, J. (2021). Ejāze Hast. (S. Laberis; Illus.). (R. Hirmandi; Trans.). Tehran: Porteghal. [in persian].
Kleingeld, Pauline& Eric Brown (2005), "Cosmopolitanism". In Stanford
Encyclopedia of Philosophy. http://plato.stanford.edu/entries/cosmopolitanism/.
Kleingeld, Pauline& Eric Brown (2015), "Jahān-vatani". In Jahān-vatani va Jahāni Shodan. (Stanford Encyclopedia of Philosophy). (M. Parsa; Trans.). Tehran: Qoqnus. Pp 13- 58 [in Persian].
Laurenson, D. T. & Swingewood, A. (2020). Jāme′eh-Shenāsi-ye Adabiyyāt. (B. Shapour; Trans.). Tehran: SAMT. [in persian].
Leenhardt, J. (2019). Jāme′eh-Shenāsi-ye Adabiyyāt va Shākhe-hā-ye Gūnāgūn-e Ān. In Dar-āmadi bar Jāme′eh-Shenāsi-ye Adabiyyāt. (M. J. Pouyandeh; Trans.). Tehran: Cheshmeh Publication. Pp 71- 86. [in persian]
Levi, M. & Nair, S. (2019). Mafāhim-e Asāsi dar Ravesh-e Lucien Goldmann. In  Jāme′eh, Farhang va Adabiyāt. (M. J. Pouyandeh; Trans.). Tehran: Cheshmeh Publication. Pp 21- 44. [in persian].
Linklater, Andrew (1996) "Marxism". In Theories of International Relations. Edited by Scott Burchill& Andrew Linklater. London: Macmillan.
Lӧwenthal, L. (2017). Rūykardi Enteghādi dar Jāme′eh-Shenāsi-ye Adabiyyāt. (M. R. Shadrou; Trans.). Tehran: Ney. [in persian]
Moradi, M. & Keikhafarzane, A. R. (2019). Khamsa of Nizami on Formation  of Cultural Identity of Cosmopolitanism. Erfan-e Eslāmi Journal. 15(60). Pp 192- 209. [in persian].
Pascadi, I. (2019). Sākht-garāi-ye Takvini va Lucien Goldmann. In  Jāme′eh, Farhang va Adabiyāt. (M. J. Pouyandeh; Trans.). Tehran: Cheshmeh Publication. Pp 44- 58. [in persian].
Ravadrad, ′A. (2015). Nazariye-hā-ye Jāme′eh-Shenāsi-ye Honar va Adabiyyāt. Tehran: Tehran university Publication. [in persian].
Robertson, R. (1992). Globalization, Social Theory and Global Calture. London: Sage.
Robertson, R. & Haqu Khondker, H. (2017). Discouses of Globalization: Premlinary Consideration. In Globalization: Arghanūn 24. (M. Mazaheri; Trans.). Tehran: Sāzman-e Chāp va enteshārāt. 10(24). 59- 76. [in persian].
Ruillier, Jérôme (2014). Por Cuatro Esquinitas de Nada. (Elodie Bourgeois Bertin; Trans.). 5th. Barcelona: Editorial Juventud S.A. (ISBN: ‎ 978-8426134479).[in Spanish].
Ruillier, Jérôme (2019). In Jā Māl-e Man Ast. (B. Rostamabadi; Trans.). Tehran: Kānun-e Parvaresh-e Fekri-e Kudakān o Novjavānān Publication. [in Persian].
Shams, M. R. (2018). Khāne-ye Divāne. (I. Rahimi; Illus.). Tehran: E'lmi o Farhangi Publication. [in Persian]. 
Tadi′e, J. y. (2017). Jāme′eh-Shenāsi-ye Adabiyyāt va Bonyān-gozārān-e Ān. In Dar-āmadi bar Jāme′eh-Shenāsi-ye Adabiyyāt. (M. J. Pouyandeh; Trans.). Tehran: Cheshmeh Publication. Pp 87- 119. [in persian]
Zokaei, M. S. (2020).  Cultural Studies of  Diaspora and Cosmopolitanism. Social Sciences. 27(88). Pp 1- 24. [in Spanish].