روایت سقوط: عدالت‌خواهی به مثابه گردن‌کشی در سینمای حاتمی‌کیا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان

2 گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

10.22059/jsal.2023.92665

چکیده

یکی از محورهای اصلی گفتمان انقلاب اسلامی دستیابی به عدالت است و ابراهیم حاتمی‌کیا به عنوان فیلمسازی برآمده از این گفتمان، همواره دغدغه اصلی خود را عدالت اجتماعی معرفی کرده است. این پژوهش نیزدر راستای تفسیر فیلم‌های حاتمی‌کیا نسبت به مسئله عدالت  با تکیه بر مفاهیم برآمده از نظریه جان رالز و جاسو و وگنر انجام می‏شود. برای این مطالعه، سه فیلم‌ آژانس شیشه‌ای، ارتفاع پست و خروج با روش نمونه‌گیریِ معیاری، انتخاب و از طریق روش تحلیل روایت با رویکرد ساختارگرایی تحلیل شده است. یافته‌ها حاکی از آن است که گفتمان فیلم‏ها، جامعۀ ایران را جامعۀ ناعادلانه‌ای بازنمایی می‏کنند که در آن به کلیه مطالبات اقتصادیِ عدالت‌خواهان با لنز سیاسی-امنیتی نگریسته می‏شود. لذا نهادهای مربوطه به کارافتاده تا امنیت را دوباره برقرار کنند. نهادهای اختصاص‌دهنده، روند عدالت‌خواهی را با ترس از دشمن خارجی و دشمن داخلی معنا می‌کنند. از این قرار کنش عدالت‌خواهانه پایانی جزء سقوط برای عدالت‌خواهان به همراه ندارد. مرگ پاداش‌گیرنده و کان لم یکن شدن تحقق عدالت، سقوط کنشگران و ابهام در تحقق عدالت و بی‌نتیجه ماندن سفر از مصادیق این سقوط است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Narrative of Downfall: Justice Seeking as Rebellion in HatamiKia's cinema

نویسندگان [English]

  • Mahvash Khademolfogharae 1
  • ehsan aqababaee 2
  • vahid ghasemi 2
1 Department of Social Sciences, Faculty of Literature and Humanities, Isfahan University
2 Department of Social Sciences, Faculty of Management, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

Introduction
One of the main axes of the Islamic Revolution’s discourse, is the achievement of justice, and Ibrahim HatamiKia, as a film maker emerging from this discourse, has always presented social justice as his main concern. This research has also been done to interpret HatamiKia's movies on the issue of justice relying on the concepts arising from the theory of John Rawls, Jasso and Wagner. In this way, this research is in line with Rawls's belief that a just society is considered to have just institutions and the people of that society also think that the institutions act justly; Also, the people of that society have the same perception of justice. The second point is that all people have an equal right to achieve the basic goods that society has provided for them. Good things such as income, wealth, prosperity, health, political positions.
Method
This research was analyzed through the method of narrative analysis with a structuralist approach. In this approach, we are faced with the question of how to organize the events and actions of the story. The theories of Chatman and Labov were combined together to analyze the story and the discourse of chosen movies. The theory of Labov was used to extract narrative transfer structure in Chatman model. Three movies of The Glass Agency (1996), Low Heights (2001), and Exodus (2019) were selected by purposive sampling method.
Findings
In the three reviewed movies, three common characteristics are considered for rewardees. The first feature is that in all three movies, the class from which the justice seekers came from is the lower class of society and belongs to small towns and non-metropolitan cities. The second characteristic is the strong influence and leadership of these characters in the story process. The third and most important feature is that the rewardees of each story are somehow connected to the issue of the Iran-Iraq war. Therefore, the justice seekers in these three films belong to the lower class, have the personality of leaders and war fighters. In all three movies, the rewardees are clearly looking for economic justice. In the film "Glass Agency" the rewardee needs money to cover the cost of travel and treatment, in the film "The Low Height", the rewardee cannot support his living expenses due to the lack of jobs and facilities, and in the film "Exodus", the farmers' agricultural products is gone and they are looking for compensation to compensate for their loss; But as soon as the act of justice takes place and the rewardees tries to regain his lost right, economic justice takes a turn to political justice from the point of view of the Allocators.
Conclusion
The findings suggest that the discourse of these three movies is represent the Iranian society as an unjust society in which all the economic demands of the justice seekers are viewed with a political-security lens. Therefore, the relevant institutions have been used to re-establish security. Allocating institutions interpret the process of seeking justice with the fear of the foreign enemy and the internal enemy. From this point of view, justice-seeking action does not bring an end to the downfall for justice-seekers. The death of the rewardee and the failure of the realization of justice, the fall of the actors and the ambiguity in the realization of justice and the failure of the journey are examples of this downfall.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Justice
  • Justice-seeking
  • Ebrahim HatamiKia
  • Cinema
  • Narrative Analysis
  • اختتامیه سی و ششمین جشنواره فیلم فجر (1401). دریافت سیمرغ بهترین کارگردانی فیلم به‌وقت شام توسط ابراهیم حاتمی‌کیا، برگرفته از وبسایت آپارات در تاریخ سوم فروردین، 1401، https://www.aparat.com/v/7I5FB
  • آزادارمکی، تقی و اعتمادی‌فرد، سیدی مهدی (1387). روابط نسلی در سینمای جنگ ایران (با تأکید بر سینمای حاتمی‌کیا)، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 4(12)، 87-57
  • برنامه 35 (1401). فصل اول، قسمت 17، برگرفته از وبسایت فیلم نت در تاریخ سوم فروردین، 1401، https://filmnet.ir/contents/sceDGp/35-S01-E17
  • برنامه راز (1401). مصاحبه با ابراهیم حاتمی‌کیا، برگرفته از وبسایت آپارات در تاریخ سوم فروردین، 1401، https://www.aparat.com/v/29gsc
  • بلوری، محمد اسماعیل (1395). توصیف و تبیین عدالت بر مبنای نظریه قابلیت انسانی از دیدگاه آمارتیاسن، دانشگاه تربیت مدرس تهران: نخستین کنگره بین‌المللی چالش‌های الکترونیکی
  • بهره، پیمان (1398). جایگاه دولت در فیلم‌های سینمایی مسعود کیمیایی بعد از انقلاب اسلامی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، به راهنمایی وحید آگاه دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی
  • پاپکین، ریچارد؛ استرول، آوروم (1389). کلیات فلسفه، ترجمه سید جلال‌الدین مجتبوی، تهران: انتشارات حکمت
  • پرینس، جرالد (1391). روایت‌شناسی: شکل و کارکرد روایت، ترجمه‌ی محمد شهبا، تهران: نشر مینوی خرد، چاپ اول
  • پورسعید، فرزاد (1384). جبهه، نمای نزدیک مردان رها شده از خاک (برداشتی از روایت سینمایی ابراهیم حاتمی‌کیا)، مطالعات ملی، 6(3)، 62-31
  • تقی‌آبادی، مسعود و تقی‌آبادی، حمید (1396). بازنمایی اسطوره اتوپیا در سینمای معاصر هالیوود (نشانه‌شناسی فیلم‌های آواتار، بهشت و سرزمین فردا). فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، 3(2)، 166-129
  • تقی‌زاده، ساجده و کافی، غلامرضا (1392). بررسی جریان اعتراض در شعر و سینمای دفاع مقدس با تکیه بر آثار «علی رضا قزوه» و «ابراهیم حاتمی‌کیا»، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، 30، 48-25
  • جلالی، رستم (1391). نمونه‌گیری در پژوهش‌های کیفی، تحقیقات کیفی در علوم سلامت، 1(4)، 320-310
  • چندلر، دانیل (1387). مبانی نشانه‌شناسی، ترجمه‌ی مهدی پارسا، تهران: انتشارات سوره مهر، چاپ چهارم
  • خمینی، روح‌الله (1358). صحیفه امام، برگرفته از در وبسایت روح‌الله (farsi.rouhollah.ir) در تاریخ 28 دی‌ماه 1399
  • رالز، جان (1393). نظریه‌ای در باب عدالت، ترجمه مرتضی نوری، تهران: نشر مرکز
  • راوراد، اعظم (1388). نگاهی جامعه‌شناختی به فیلم‌های حاتمی‌کیا، جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، 1(1)، 126-97
  • سن، آمارتیاکومار (1394). اندیشه عدالت، ترجمه احمد عزیزی، تهران: نشر نی، چاپ دوم
  • شاپور، بهیان (1388). سرمایه نمادین در آثار ابراهیم حاتمی‌کیا، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 15، 138-117
  • شریعت، فرهاد (1387). عدالت و سیاست، چاپ اول، تهران: دانشگاه امام صادق
  • صادقی، مرضیه (1381). عدالت و ارزش‌های اخلاقی، پایان‌نامه دکتری، به راهنمایی صادق لاریجانی، رشته فلسفه تطبیقی، دانشگاه تربیت مدرس
  • عابدی فراز، عبدالله و جوادی، محسن (1399). بررسی و تحلیل نظریه عدالت آن در دیدگاه توماس اکویناس، درس‌نامه پژوهش‌های فلسفی کلامی، 22(4)، 50-27
  • فاستر، مایکل (1383). خداوندان اندیشه سیاسی، ترجمه جواد شیخ‌الاسلامی، تهران: انتشارات امیرکبیر
  • فرجی‌ها، محمد و گنج علیشاهی، محمد (1399). تحلیل ساختاری الگوی فرهنگی روایت در فیلم‌های دادگاهی هالیوود و سینمای ایران از جنبه قانون‌گرایی، فصلنامه رسانه‌های دیداری و شنیداری، 14(33)، 165-139
  • مکللند، جان (1396). تاریخ اندیشه سیاسی غرب از یونان باستان تا عصر روشنگری، ترجمه جهانگیر معینی علمداری، تهران: نشر نی
  • ملامحمدی اردکانی، حسام (1398). بازنمایی مفهوم عدالت در سینما با تاکید بر تجربه کشورهای ایالات متحده آمریکا، کره جنوبی و ایران در چارچوب چند نمونه منتخب، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، با راهنمایی هادی وحید، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده حقوق
  • مهدی‌زاده، سید محمد و اسماعیلی، معصومه (1391). نشانه‌شناختی تصویر زن در سینمای ابراهیم حاتمی‌کیا، زن در فرهنگ و هنر، 4(1)، 105-85
  • نادری، پگاه (1399). بررسی ساختارگرایی در آثار ابراهیم حاتمی‌کیا، کنفرانس بین‌المللی و ملی پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی در ایران
  • نوزیک، رابرت (1395). بی‌دولتی، دولت و آرمان‌شهر، ترجمه محسن رنجبر، تهران: نشر مرکز
  • واعظی، احمد (1384). جان رالز، از نظریه عدالت تا لیبرالیسم سیاسی، قم: موسسه آموزش عالی باقرالعلوم
  • وبستر، لئونارد و پاتریسا مرتوا (1395). کاربرد پژوهش روایت به مثابه‌ی روش تحقیق کیفی، ترجمه‌ی احسان آقابابایی و داود زهرانی، اصفهان: انتشارات جهاد دانشگاهی
  • Abedifar, A., & Javadi, M. (2020). A Study and Explanation of the Theory of General Justice in the View of St. Thomas Aquinas. Journal of Philosophical Theological Research22(4), 27-49. doi: 10.22091/jptr.2020.5516.2322. In persian
  • Azadarmaki, T. Etemadifar M. (2008). Generational relations in Iran’s war cinema (with a focus on Hatamikia’s cinema). Cultural Studies & Communication4(12), 57-88. In persian
  • Bahreh, P. (2018). The position of the government in the films of Masoud Kimiaei after the Islamic Revolution, MA Thesis, Allameh Tabatabaie University, Faculty of Law and Political Sciences. In persian
  • Barthes, R. (1975). An Introduction to the Structural Analysis of Narrative, Narrative and Narratives, 237-272. https://doi.org/10.2307/468419
  • Baumert, A. Adra, A. Li, M. (2022). Justice Sensitivity in Intergroup Contexts: A Theoretical Social Justice Research, 1-26. https://doi.org/10.1007/s11211-021-00378-9
  • Behian, S. (2009). Symbolic Capital in Ebrahim Hatamikia's work. Cultural Studies & Communication5(15), 117-138. In Persian
  • Bluri, M. (2015). Describing and explaining justice based on the theory of human capability from Amartya Sen's point of view, Tarbiat Modares University, Tehran: the first international congress of electronic challenges. In persian
  • Chandler, D. (2007). Semiotics: The Basics, translated by Mehdi Parsa, Tehran: Sureh Mehr Publications, 4th edition. In persian
  • Chatman, S. (1978) ‘Story and Discourse, Narrative Structure in Fiction and Film’, Cornell University Press, Ithaca & London
  • Clay Thompson, K. (2007). Cinema, Race, and Justice: A Qualitative Analysis of Selected Themes, [Master of Arts Thesis in Criminal Justice and Criminology, the faculty of the Department of Criminal Justice and Criminology East Tennessee State University]
  • Craig, G. Burchardt, T. Gordon, D. (2008). Social Justice and Public Policy: Seeking Fairness in Diverse Societies, The Policy Press, University of Bristol
  • Czarniawska, B. (2004). Narratives in Social Science Research, SAGE Publications
  • Farajiha, M., & Ganjalishahi, M. (2020). Structural Analysis of the Cultural Model of Narrative in Hollywood and Iranian Movies from the aspect of legalism. Quarterly Scientific Journal of Audio-Visual Media14(35), 133-188. doi: 10.22085/javm.2020.238247.1563. In persian
  • Foster, M. (2013). Masters of Political Thought, translated by Javad Sheikh Al-Islami, Tehran: Amir Kabir Publications. In Persian
  • Huberman, M (1995) ‘Working With Life-History Narratives’, in H. McEwan, K. Egan (eds) Narrative in Teaching, Learning and Research, New York: Teachers College Press
  • Jalali, R. (2012). Sampling in qualitative research, Qualitative Research in Health Sciences, 1(4), 320-310. In persian
  • Jasso, G. & Wegener, B. (1997). Methods for Empirical Justice Analysis: Part I. Framework, Models, and Quantities. Social Justice Research, 10, 393–430. https://doi.org/10.1007/BF02683292
  • Khomeini, R. (1979). Imam's Sahife, taken from Rouhollah website (www.farsi.rouhollah.ir) on January 28, 2019. In persian
  • MacIntyre, A. (1981). After Virtue: A Study in Moral Theory. Notre Dame: University of Notre Dame Press
  • Mahdizade, S. M., & Esmaeili, M. (2012). Semiology of Woman's Image in Ibrahim Hatami Kia's Cinema. Journal of Woman in Culture Arts4(2), 85-105. doi: 10.22059/jwica.2012.24395. In Persian
  • McClelland, J. (2016). A History of Western Political Thought from Ancient Greece to Enlightenment, translated by Jahangir Moieni Alamdari, Tehran: Ney Publications. In Persian
  • McSweeney, T. (2016). American Cinema in the Shadow of 9/11, Edinburgh University Press Ltd
  • Mullamohammadi Ardakani, H. (2018). Representation of the concept of justice in cinema with an emphasis on the experience of the United States of America, South Korea and Iran in the framework of a few selected examples, MA thesis, Shahid Beheshti University, Faculty of Law. In Persian
  • Naderi, P. (2019). Structural Investigating in the Works of Ebrahim Hatamikia, International and National Conference on Management and Humanities Research in Iran. In Persian
  • Nozick, Robert (2015). Anarchy, State, and Utopia, translated by Mohsen Ranjbar, Tehran: Markaz Publications. In Persian
  • Popkin, R., Stroll, A. (2009). Introduction to Philosophy, translated by Seyyed Jalaluddin Mojtabavi, Tehran: Hekmat Publications. In persian
  • Poursaid, F. (2005). The Front, a close-up view of the men released from the soil (Narrative understanding from Ebrahim Hatamikia's cinema), National Studies, 6(3), 31-62. In Persian
  • Prince, G. (2011). Narratology: The Form and Functioning of Narrative, translated by Mohammad Shahba, Tehran: Minooye Kherad Publishing, first edition, In persian
  • Program 35 (2022). The first season, episode 17, taken from the Filmnet website on March 23, 2022, https://filmnet.ir/contents/sceDGp/35-S01-E17, In Persian
  • Program Raz (2022). Interview with Ebrahim Hatamikia, taken from the Aparat website on on March 23, 2022, https://www.aparat.com/v/29gsc. In persian
  • Rafter, N. (2000). Shots in the Mirror: Crime Films and Society, Oxford: University Press
  • Ravadrad, A. (2009). A Sociological Look at Movies by Hatamikia, Sociology of Art and Literature, 1(1), 97-126. In Persian
  • Rawls, J. (2014). A Theory of Justice, translated by Morteza Nouri, Tehran: Nahr-e-Karzan Publications. In Persian
  • Riessman, C. (2008), Narrative Methods for the Human Sciences, Sage Publications
  • Sabbagh, C. & Schmitt, M (2016). Handbook of Social Justice Theory and Research, NY: Springer
  • Sadeghi, Marzieh (1381). Justice and Moral Values, PhD thesis, Comparative Philosophy, Tarbiat Modares University. In persian
  • Schmitt, M. (1996). Individual Differences in Sensitivity to Befallen Injustice (SBI). Personality and Individual Differences, 21, 3–20. https://doi.org/10.1016/0191-8869(96)00028-1
  • Sen, A. (2014). The Idea of Justice, translated by Ahmad Azizi, Tehran: Ney Publishing, second edition. In Persian
  • Sharyat, F. (2008). Justice and Politics, Tehran: Imam Sadegh University, first edition. In Persian
  • Taghiabadi, M., & Taghiabadi, H. (2018). Representation of the Utopia myth in contemporary Hollywood Cinema: Semiotics of "Avatar", "Elysium" and "Tomorrowland" films. New Media Studies3(12), 130-166. doi: 10.22054/cs.2018.15757.109. In persian
  • Taghizadeh, S.; Kafi, Gh. (2012). Reviewing Protest Current in Poetry and Cinema of Holy Defense Case Studies of “Alireza Qazve” and “Ibrahim Hatami-Kia”, Research in Persian Language and Literature, 11(30), pp. 25-48. In persian
  • The closing of the 36th Fajr Film Festival (2022). Received Simorgh for the best director of the film Behvaqt Sham by Ebrahim Hatamikia, taken from the Aparat website on March 23, 2022, https://www.aparat.com/v/7I5FB. In persian
  • (2018). Labov’s Model of Narrative Analysis. Retrieved from https://www.ukessays.com/essays/english-language/labovs-model-narrative-analysis-2563.php?vref=1
  • Vaezi, A. (2004). John Rawls, From Theory of Justice to Political Liberalism, Qom: Bagher-ol-Oloom Institute. In Persian
  • Webster, L. and Patricia M. (2015). Using Narrative Inquiry as a Research Method: An Introduction to Using Critical Event Narrative Analysis in Research on Learning and Teaching, translated by Ehsan Aghababai and Davood Zahrani, Isfahan: ACECR Publications. In Persian
  • Welsh, A. Fleming, T. and Dowler, K. (2011). Constructing Crime and Justice on Film: Meaning and Message in Cinema, Contemporary Justice Review, Vol. 14, No. 4. http://dx.doi.org/10.1080/10282580.2011.616376