تحلیل چگونگی تغییر مَنش زبانی در آثار نقاشان معترض دهه ی پنجاه با بهره گیری از مفهوم استراتژی بوردیو (مطالعه ی موردی آثار کاظم چلیپا و نصرت‌الله مسلمیان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری پژوهش هنر، پردیس هنرهای زیبا. دانشگاه تهران

چکیده

میدان نقاشی ایران در سال‌های پیش از انقلاب و پس از آن، بیش از آن‌که در نوآوری و خلاقیت و یا قدرت و توان‌مندی هنرمند در ارائه‌ی سبک و فرم هنری اهمیت داشته باشد، در ایجاد شکافی که بر اساس تغییرِ جایگاه و نقش هنر و هنرمند ایجاد کرد، اهمیتی ویژه دارد. در میانه‌ی دهه‌ی پنجاه، نقاشی اعتراضی که توسط گروهی از دانشجویان جوان تحت هدایت هانیبال الخاص شکل گرفته بود، در برابر هنر مشروع آن دوران، یعنی هنر انتزاعی و مدرن قد عَلَم کرد و به جای شعار هنر برای هنر، از هنر متعهد و رسالت هنرمند در برابر وقایع اجتماعی سخن گفت. با استقرار نظام اسلامی جریان هنر اعتراضی به دو شاخه تقسیم شد.گروهی جذب حوزه‌ی هنری شدند و فعالیت‌های پیشین خود را با تاکید بر هویت دینی و نمادهای آن ادامه دادند. گروه دوم در ادامه به سمت هنری ناب‌تر و شخصی‌تر پیش رفتند و آثاری خلق کردند که کمتر نشانی از تعهدات ملی و انقلابی صریح داشت. در این مقاله با بهره‌گیری از تئوری میدان‌های بوردیو و مفهوم استراتژی، نشان می‌دهیم هنرمندان جریان دوم برای براندازی هنر مشروع، دست به اقداماتی زدند که کاملا در مقابل حوزه‌ی هنری –که هنری واقع‌گرا و مردمی را ترویج می‌کرد-قرار می‌گرفت. یعنی آنان خواستار بازگشت به منشآ و اصل هنر شدند. از این‌رو زبانی چند پهلو، پیچیده و ناب‌تر را برگزیدند. البته نباید از نظر دور داشت که این استراتژی‌ برای اعاده‌ی حیثیت، کاملا صادقانه و بی‌غرضانه صورت گرفته است، زیرا نتیجه‌ی رابطه‌ی ناآگاهانه میان عادت‌واره و میدان است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing how to change the language behavior in the works of protest painters of the fifties by using the concept of Bourdieu's strategy

نویسنده [English]

  • maryam salari
researcher
چکیده [English]

The field of Iranian painting in the years before and after the revolution, rather than being important in innovation and creativity or the power and ability of the artist in presenting style and art form, in creating a gap based on The change in the position and role of the art and the artist created is of special importance. In the mid-1950s, a protest painting by a group of young students led by Hannibal Al-Khas rose to prominence against the legitimate art of the time, abstract and modern art, and instead of the slogan Art for Art, Art The artist committed and spoke in the face of social events. With the establishment of the Islamic system, the protest art movement was divided into two branches. A group was attracted to the art field and continued their previous activities with an emphasis on religious identity and its symbols. The second group continued to move towards purer and more personal art, creating works that showed less explicit national and revolutionary commitment. In this article, using Bourdieu's field theory and the concept of strategy, we show that second-tier artists took steps to overthrow legitimate art, as opposed to the realm of art - which is realist and popular art. Promoted-placed. That is, they demanded a return to the origins of art. Hence, they chose a multifaceted, complex and pure language. Of course, it should not be overlooked that this strategy for restoring dignity has been carried out quite honestly and impartially, because it is the result of an unconscious relationship between habitus and the field.

کلیدواژه‌ها [English]

  • committed art
  • pure art
  • history of the painting field
  • strategy
  • Pierre Bourdieu
  1. آوینی، مرتضی (1368). منشور تجدید عهد هنر. سوره، 1(1).
  2. امیرابراهیمی، ثمیلا (1388). فراز و فرودهای دو دهه نقاشی ایران. حرفه؛ هنرمند،
  3. بقراطی، فائقه (1388). بازنگری هویت و جست‌وجوی زبان شخصی در دهۀ 1360. حرف؛ هنرمند،
  4. بوردیو، پی­یر (1395). مسائل جامعه­شناسی. ترجمۀ پیروز ایزدی. چاپ اول. تهران: آفتاب.
  5. بوردیو، پی­یر (1379). تکوین تاریخی زیبایی‌شناسی ناب. ترجمۀ مراد فرهادپور. فصلنامۀ فلسفی-ادبی ارغنون، 17.
  6. بوردیو، پی­یر (1389). نظریۀ کنش. ترجمۀ مرتضی مردیها. چاپ سوم. تهران: نقش و نگار.
  7. پاکباز، رویین (1387). نقاشی ایران از دیرباز تا امروز. چاپ هفتم. تهران: انتشارات زرین و سیمین.
  8. تجدید میثاق: گزیده­ای از مقالات، گفتگو و سخنرانی­ها پیرامون نقاشی انقلاب، تهران، مرکز هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (1378).
  9. چلیپا، کاظم (1378). تجربۀ معنوی: گزیده­ای از مقالات، گفت­وگو و سخنرانی­ها پیرامون هنر انقلاب اسلامی. تهران: مرکز هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  10. چلیپا، کاظم (1391). مجموعه آثار کاظم چلیپا. تهران: سورۀ مهر.
  11. کشمیرشکن، حمید (1396). کنکاشی در هنر معاصر ایران. چاپ اول. تهران: نظر.
  12. بی‌نا (1366). موزۀ هنرهای معاصر و مروری بر آثار هنرمندان گرافیست: دستاوردهایی از چند سال تجربه. فصلنامۀ هنر،
  13. گلستانه، علی (1390). بدون عنوان، نگاهی به یکی از پرده­های مجموعۀ جنگ اثر نصرت­الله مسلمیان. گلستانه،
  14. گودرزی (دیباج)، مرتضی (1387). هنر متعهد اجتماعی دینی در ایران؛ نقاشی انقلاب. تهران: فرهنگستان هنر.
  15. مریدی، محمدرضا (1397). گفتمان­های فرهنگی و جریان­های هنری ایران، کندوکاوی در جامعه­شناسی نقاشی معاصر ایران. چاپ اول. تهران: آبان.
  16. تأثیر جنگ بر نقاشی معاصر ایران، میزگردی با حضور آیدین آغداشلو، نصرت­الله مسلمیان و حسین خسروجردی (1378). نشریۀ طاووس، 2.
  17. http://shabestan.ir/detail/News/713990