زایش روایت؛ زدایش پادآرمانشهر/ زیستن با (پاد)آرمانشهر آخرین انار دنیا (2002) و وقت تقصیر (1383)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

هر دو رمان پسامدرن آخرین انار دنیا (2002) نوشتۀ بختیار علی، نویسندۀ کرد عراقی، و وقت تقصیر (1383) اثر محمدرضا کاتب فضایی پادآرمانشهری دارند. ایران آن سالها در گیر و دار گذار از دورۀ خاتمی به احمدی‌نژاد است و عراق آخرین سالهای حاکمیت صدام را از سر می‌گذراند. برای بررسی وضعیت فراگیر پادآرمانشهری به سراغ روزنه‌های آرمانشهری شخصیتهای اصلی رفتیم و از دریچۀ امکان رهایی از پادآرمانشهر به مطالعۀ رمانها پرداخته‌ایم. شخصیتهای تکثیرشده یا ادغام‌شده در این میانه به خاطر شرایط پیچیدۀ خاورمیانه آرمانشهرهایی دست‌نیافتنی دارند که به دلیل شیءوارگی، خصوصی‌سازی و ... امکان وجودی ندارند. افیونها و پیمانها بسته به موقعیت، مسیرهای ایدئولوژیک/ اتوپیایی‌ای هستند که شخصیتها در قالب آنها پیرنگ‌سازی می‌شوند. پیمانهای ستودۀ بختیار، امیدبخش زدایش پادآرمانشهر است و افیونهای نکوهیدۀ کاتب، فراهم‌آورندۀ امکان همزیستی با آن؛ بدین سان اتوپیا، ایدئولوژی را آشکار می‌سازد و ادبیات رهایی‌بخش با درج ساختار واقعیت در ساختار رمانی، آینده را پیش‌بینی می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Generation of Narrative; Removal of Dystopia/Living with (Dys)topia: The Last Pomegranate of the World (2002) and The Time of Negligence (2004)

نویسنده [English]

  • Mohammad Ragheb
assistant professor of Persian language and literature Shahid Beheshti university
چکیده [English]

Generation of Narrative; Removal of Dystopia/Living with (Dys)topia: The Last Pomegranate of the World (2002) and The Time of Negligence (2004)
Abstract:
Both the postmodern novels The Last Pomegranate of the World (2002) written by Bachtyar Ali, an Iraqi Kurdish writer, and The Time of Negligence (2004) by Mohammad Reza Kateb have a dystopian space. During those years, Iran was in a state of transition from the Khatami presidency to Ahmadinejad, and Iraq was going through the last years of Saddam's rule. In order to investigate the pervasive state of dystopia, we went to the utopian openings of the main characters and studied the novels from the window of the possibility of getting rid of dystopia. Due to the complex conditions of the Middle East, the duplicated or integrated characters have unattainable utopias that cannot exist due to reification, privatization, etc. Depending on the situation, opium (a kind of story here) and promises are ideological/utopian paths in which the characters are emploted. Bachtyar's praised promises are hopeful for the removal of dystopia, and Kateb's blamed opium provide the possibility of coexistence with it. In this way, utopia reveals ideology and emancipatory literature predicts the future by inserting the reality structure into the novel structure.

کلیدواژه‌ها [English]

  • utopia
  • dystopia
  • ideology
  • narrative
  • character

مراجع

  1. آبراهامیان، یرواند (1389). تاریخ ایران مدرن. ترجمۀ محمدابراهیم فتاحی. تهران: نشرنی.
  2. باختین، میخاییل (1387). تخیل مکالمه‌ای. ترجمۀ رؤیا پورآذر. تهران: نشرنی.
  3. بشیریه، حسین (1381). دیباچه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی ایران (دورۀ جمهوری اسلامی ایران). تهران: نگاه معاصر.
  4. بنار، مهشید (1398). اعتبار راوی در رمان‌های محمدرضا کاتب. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی. به راهنمایی محمد راغب. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
  5. جیمسن، فردریک (1400). ناخودآگاه سیاسی، ترجمۀ حسین صافی. تهران: نیماژ.
  6. راث‌استاین، ادوارد (1398). آرمان‌شهر و ناخشنودی‌های آن. در چشم‌اندازهای آرمان‌شهر. ترجمۀ امیر یداله‌پور. تهران: آگاه.
  7. ریکور، پل (1399). ایدئولوژی و اتوپیا. ترجمۀ مهدی فیضی. تهران: مرکز.
  8. ریکور، پل (1398). ایدئولوژی و اتوپیا. در ایدئولوژی، اخلاق، سیاست. ترجمۀ مجید اخگر. تهران: چشمه.
  9. علی، بختیار (1400). آخرین انار دنیا. ترجمۀ مریوان حلبچه‌ای. تهران: ثالث.
  10. کدی، نیکی آر. (1388). نتایج انقلاب ایران. ترجمۀ مهدی حقیقت‌خواه. تهران: ققنوس.
  11. کرنی، ریچارد (1398). میان ایدئولوژی و اتوپیا. در ایدئولوژی، اخلاق، سیاست. ترجمۀ مجید اخگر. تهران: چشمه.
  12. گلدمن، لوسین (1371). رمان نو واقعیت. در جامعه‌شناسی ادبیات (دفاع از جامعه‌شناسی ادبیات). ترجمۀ محمدجعفر پوینده. تهران: هوش و ابتکار.
  13. گودن، کریستیان (1392)، آیا باید از اتوپیا اعادۀ حیثیت کرد؟، ترجمۀ سوسن شریعتی، تهران: قصیده‌سرا.
  14. مانهایم، کارل (1380)، ایدئولوژی و اتوپیا، ترجمۀ فریبرز مجیدی، تهران: سمت.
  15. مک‌هیل، برایان (1392)، داستان پسامدرنیستی، ترجمۀ علی معصومی، تهران: ققنوس.
  16. میرسپاسی، علی (1388)، اخلاق در حوزۀ عمومی (تأملاتی در باب ارزش‌ها و نهادهای دموکراتیک)، تهران: ثالث.
  17. Abdullah, T. A. J. (2006). Dictatorship, Imperialism and Chaos: Iraq since 1989. Canada: Fernwood Publishing.
  18. Alamdari, K. (2005). The power structure of the Islamic Republic of Iran: Transition from populism to clientelism, and militarization of the government. Third World Quarterly, 26(8).
  19. Alnasrawi, A. (1994). The economy of Iraq: oil, wars, destruction of development and prospects, 1950-2010, Westport, Connecticut: Greenwood Press.
  20. Axworthy, M. (2013). Revolutionary Iran: A History of the Islamic Republic. Oxford University Press.
  21. Bauman, Z. (1976). Socialism the active utopia, London: George Allen & Unwin Ltd.
  22. Bloch, E. (1986). The principle of hope. Cambridge: MIT Press.
  23. Booker, M. K. (2005a). Dystopian fiction. Routledge Encyclopedia of Narrative Theory, ed. David Herman, Manfred Jahn & Marie-Laure Ryan, Routledge, London & New York.
  24. Booker, M. K. (2005b). Utopian and Dystopian Fiction. Routledge Encyclopedia of Narrative Theory, ed. David Herman, Manfred Jahn & Marie-Laure Ryan, Routledge, London & New York.
  25. Hunt, C. (2005), The history of Iraq. Westport, Connecticut: Greenwood Press.
  26. Polk, W. R. (2006). Understand Iraq. London: I.B.
  27. World Bank (2014). The unfulfilled promise of oil and growth: Poverty, inclusion and welfare in Iraq, 2007-2013, Washington DC: International Bank for Reconstruction and Development/ The World Bank.
جامعه شناسی هنر و ادبیات
دوره 14، شماره 1
دوره 14. شماره 1. بهار و تابستان 1401
شهریور 1401
صفحه 171-199

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار