برساخت موسیقی قومی ایران در مجلات فرهنگی-هنری (1400 -1360)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات

2 استادیار گروه ارتباطات دانشگاه تهران

چکیده

موسیقی قومی، پس از تحولات فرهنگی برآمده از انقلاب، مورد توجه هنرمندان و پژوهشگران قرار گرفت. مقاله به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که در مجلات فرهنگی- هنری پس از انقلاب(1400 -1360)، چه برساختی از موسیقی قومی صورت گرفته است؟
هدف مقاله، تبیین چگونگی برساخت موسیقی قومی و چارچوب‌بندی مطالعات قوم‌موسیقی‌شناسی، توسط نویسندگان و پژوهشگران هنری در مجلات این عرصه است.
به دلیل این که مجلات تخصصی فرهنگی- هنری، نمایای رویکرد فکری به این موضوع هستند، این مقاله با تحلیل مضامین برساخته در این مجلات، نشان داده است که دیدگاه پژوهشگران به موسیقی اقوام ایرانی، ذیل چه جریانهای اندیشه‌ای جای می‌گیرد. تحقیق در این مقاله، متکی بر روش تحلیل مضمون است. نمونه‌ تحقیق را 10 مجلۀ فرهنگی- هنری و یا تخصصی موسیقی شامل «فصلنامۀ هنر، گلستانه، سوره، ادبستان فرهنگ و هنر، عصر آدینه، مقام، آدینه، دنیای سخن، کلک، ماهور» تشکیل می دهند که به هنر موسیقی توجه نشان داده‌ یا بر آن متمرکز بو ده‌اند. یافته‌ها نشان داد که موسیقی قومی در این مجلات ذیل 3. چارچوب، صورت‌بندی و برساخته شده است: 1. چارچوب معاصریت موسیقی غربی و غیبت یا طرد موسیقی قومی؛ 2. چارچوب اصالت موسیقی قومی با رویکردهای دینی و عرفانی؛ و 3. چارچوب اصالت موسیقی قومی و بازشناخت آن با مطالعات قوم‌موسیقی‌شناختی.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Construction of Iranian Ethno Music in Artistic-Cultural Magazines (1982-2022)

نویسندگان [English]

  • Seyedeh Raziyeh Yasini 1
  • Abdollah Bicharanlou 2
1 Associate Professor, the Institute of Culture,. Art and Communication
2 Assistant Professor, Department of Communication, University of Tehran
چکیده [English]

Iranian ethno music which undermined during Pahlavi regime under modernization policies inclined to western culture and art, raised again after Islamic revolution and was focused by artists and researchers. The main question of the paper is; How the elite oriented toward ethno music during post revolution thought transformations? The main aim is describing the importance of ethnicity art and ethnomusicology studies in Iranian contemporary music in the viewpoint of music experts. As cultural-artistic or artistic magazines represent the thought approach toward ethno music, this paper by analyzing the constructed themes in these magazines has shown the thought foundations of elite viewpoints toward Iranian ethno music. The research is based on thematic analysis.
The research sample consists of 10 cultural- artistic or music magazines including; “Honar quarterly”, “Golestaneh”, “Soureh”, “Adabestane Farhng & Honar”, “Asre Adineh”, “Magham”, “Adineh”, “Donyaye Sokhan”, “Kelk and “Mahour”. These magazines have studied on the music after Islamic revolution. The data extracted from the mentioned magazines based on purposive sampling and the process of data collecting continued till data saturation. Saturation is a core principle used in qualitative research. It is used to determine when there is adequate data from a study to develop a robust and valid understanding of the study phenomenon. Saturation is applied to purposive (nonprobability) samples, which are commonly used in qualitative research.
The findings show that 3 general approaches toward music was formed in the mentioned magazines:1. The centrality of western music and absence or peripheral situation of ethno music 2. The originality of ethno music and religious approaches toward this kind of music 3. The originality of ethno music and it`s recognition through ethnomusicology studies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Construction
  • Framing
  • Artistic Magazines
  • Ethno music
  • ethnomusicology

مراجع

  1. احتشامی، فریدون (1366). بررسی پنجمین جشنوارۀ موسیقی. دنیای سخن، 9، 45.‌
  2. احمدی ری‌شهری، عبدالحسین و شنبه‌زاده، سعید (1382). موسیقی بوشهر و کاربست آن در مراسم نوحه‌خوانی و سینه‌زنی، مقام، 20.
  3. افتخاری، محمد (1369). نوار موسیقی بهار مونا. کلک، 9، 222-219.
  4. افتخاری، محمد (1373). صدای شادی‌ها و دلتنگی‌های ما نخستین گردهمایی هنرمندان آواز نواحی ایران (جشنوارۀ آیینه و آواز). کلک، 55-56، 305.
  5. الهی قمشه‌ای، مهدیه (1383). رابطۀ موسیقی با عرفان. مقام، 28.
  6. ایرانی، اکبر (1381). دیدگاه جمعی در باب غنا و موسیقی. مقام، 17، 20-31.
  7. باشی، بهزاد (1367). موقعیت دشوار آهنگسازان جوان بر کار سمفونیک کامکار. دنیای سخن، 23، 55.
  8. بلابارتوک (1378). چرا و چگونه باید موسیقی محلی را گردآوری کنیم؟. فصلنامۀ هنر، 39.
  9. بلام، استیون (1381). مفهوم «عاشق» در فرهنگ موسیقایی شمال خراسان.‌ ماهور، 17.
  10. بلکینگ، جان (1397). انسان چگونه موسیقایی است؟. ترجمۀ مریم قرسو. تهران: ماهور.
  11. بوذری، ابراهیم (1385). تعزیه در ایران و دو مجلس آن. ماهور، 31.
  12. بیانی، علی‌اصغر (1378). موسیقی مقامی خراسان. مقام، 4.
  13. بی‌نا (1363). موسیقی قرن بیستم: زمینه فرهنگی، پیشتازان. فصلنامۀ هنر، 7، 168-179. ‌
  14. بی‌نا (1378). مبانی اتنوموزیکولوژی. مقام، 5، 10-19.
  15. بی‌نا (1381). چنین کنند بزرگان. مقام، 19، 9-13.
  16. بی‌نا (1382). اولین جشنوارۀ سراسری موسیقی زنان نواحی ایران، محرمان خلوت انس. مقام، 23.
  17. بی‌نا (1384). دومین جشنوارۀ موسیقی بومی زنان مناطق و نواحی ایران. مقام، 38.
  18. بی‌نا (1378). ترانه‌های فولکلور کردی. کلک، 106، 43-50.
  19. بی‌نا (1378). گذری بر ترانه‌های کردی-موسیقی فولکلوری ایرانی. کلک، 106، 43-50.
  20. بی‌نا (1382). گفتگوهایی با هنرمندان موسیقی سنتی ترکمن. مقام، 22.
  21. بی‌نا (1366). نقد نوآوری‌های یک آلبوم موسیقی بختیاری. آدینه، 14، 32-35.
  22. بینا، سیما (1372). سخنرانی آذر سال ۱۳۷۱. کلک، 37، 125-131.
  23. تکه، مجید (1381). سبک‌های مختلف موسیقی ترکمنی. ماهور، 18.
  24. توحدی اوغازی، کلیم‌الله (1377). اهمیت و اصالت موسیقی کردی خراسان. مقام، 3.
  25. توحیدی، سید عمادالدین (1383). رابطۀ موسیقی با تصوف. مقام، 28.
  26. جاوید، هوشنگ (1379). سماع: سیری در حرکات آیینی مذهبی دراویش. مقام، 8.
  27. جرجانی، موسی (1378). گفت‌وگو. مقام موسیقایی، 5، 146-151.
  28. جوان‌فر، مهدی (1367). آمیزه‌هایی از کلاسیک تا مدرن. فصلنامۀ هنر، 16، 206-215.
  29. جوان‌فر، مهدی (1371). موسیقی سنتی گام‌زدن مداوم در بن‌بست. آدینه، 77، 13-15.
  30. حاج‌امینی بهمن (1381). چهار آواز در موسیقی کردستان. ماهور، 17.
  31. حجازی، طه (1362) کار هنر نقاب از چهرۀ ابتذال برکشیدن است. فصلنامۀ هنر، 3، 100-107.
  32. حماصی، فرزانه (1386) از ایرانی تا جهانی: پاپ فارسی‌زبان رو می‌آید. ماهور، 38.
  33. خرمشاهی، بهاءالدین (1381). رابطۀ دین و هنر. مقام، 17، 13.
  34. خضرلو، احسان (1387). تغییر نظام فواصل در موسیقی موقامی آذربایجان. ماهور، 41.
  35. خضرلو، احسان (1387). روند تغییرات در موسیقی و زندگی موسیقایی آذربایجان. ماهور، 40.
  36. دانیلو، آلن (1378). اهمیت حفظ سنت‌های هنری. مقام، 5، 29-24.
  37. دانیلو، آلن (1383). موسیقی شرقی در مغرب‌زمین. ماهور، 23، 173-201.
  38. درویشی، محمدرضا (1378). اتنوموزیکولوژی. کتاب ماه هنر، 11، 8-13.
  39. درویشی، محمدرضا و بوستان، بهمن (1371). موسیقی مقامی ایران. ادبستان فرهنگ و هنر، 36، 172-179.
  40. درویشی، محمدرضا (1367). موسیقی محلی ایران؛ سنت یا نوآوری. آدینه، 21، 64-69.
  41. درویشی، محمدرضا (1367). موسیقی ملی. دنیای سخن، 19، 16-19.
  42. درویشی، محمدرضا (1370). مسائل را مخدوش نکنیم. دنیای سخن، 41، 54-57.
  43. درویشی، محمدرضا (1370). موسیقی مازندرانی. کلک، 14-15، 275-278.
  44. درویشی، محمدرضا (1373). آیینه و آواز. دنیای سخن، 62، 72.‌
  45. دورینگ، ژان (1375). موسیقی ایران و خاورمیانه در تقابل با فرهنگ غرب. سوره، 70، 142-147.
  46. دورینگ، ژان (1378). وضع موسیقی ایران و خاورمیانه در تقابل با فرهنگ غربی. مقام، 4-5.
  47. دورینگ، ژان (1388). موسیقی، وجد و درمان در بلوچستان. ماهور، 44.
  48. دیتر، کریستین (1383). موسیقی کردستان. ماهور، 27، 51-63.
  49. راحتی، بابک (1391). تجزیه و تحلیل مدال مقام‌های هفت‌گانۀ موسیقی بخش‌های شمال خراسان. ماهور، 57.
  50. راحتی، بابک (1391). مفهوم مقام در موسیقی‌بخشی‌های شمال خراسان، ماهور، 56.
  51. رایس، تیمتی (1385). نظریۀ قوم‌موسیقی‌شناسی. ماهور، 58.
  52. رایس، تیموتی (1383). مدلی جدید برای قوم‌موسیقی‌شناسی. ماهور، 27، 129-152.
  53. رجایی، آزاده (1384). موسیقی‌شناسی بومی. مقام، 39، 28-29.
  54. رهبر، ایلناز (1386). موسیقی عاشق‌های همدان. ماهور، 35.
  55. زاهدی، تورج (1377). حکمت معنوی موسیقی. تهران: فردوس.
  56. زهراب اف، رامز (1378). موسیقی مقامی آذربایجان (موقام). ترجمۀ علاءالدین حسینی. تهران: سروش.
  57. سپنتا، ساسان (1381). بررسی تاریخ نوآوری در موسیقی ایران. ماهور، 17.
  58. ستاک، جاناتان (1386). الکساندر جی. الیس و جایگاه او در تاریخچۀ قوم‌موسیقی‌شناسی. ماهور، 36.
  59. سراج، سید حسام‌الدین (1368). مطرب عشق. سوره، 2، 68-71.
  60. سرکوهی، فرج (1368). گامی دیگر در موسیقی اصیل ایرانی. آدینه، 29، 44.
  61. سماواتی، محمدجمال (1366). درباره تجربه دوگانه جنگوک. آدینه، 13، 34-37.
  62. سیگر، آنتونی (1385). آیا لازم است قوم‌موسیقی‌شناسی را دوباره مدل‌سازی کنیم؟. ماهور، 58.
  63. شایه، ژاک (1382). موسیقی شرقی و هارمونی اروپایی. ماهور، 22، 187-191.
  64. کراسلی-هالند، پیتر (1382). موسیقی نوع غربی نوشته‌شده توسط موسیقی‌دانان شرقی. ماهور، 22، 195-200.
  65. شکاری، علی‌اکبر (1370). نغمه‌هایی برخاسته از جان. کلک، 13، 228-238.
  66. شنبه‌زاده، سعید (1377). موسیقی کار دریایی بوشهر. مقام، 3.
  67. شهبازیان، فریدون (1371). گفت‌وگو. ادبستان فرهنگ و هنر، 35، 17.
  68. شهبازیان، فریدون (1371). موسیقی سنتی و محلی، منابع الهام آهنگسازان برای آفرینش‌های جدید هنری. ادبستان فرهنگ و هنر، 35، 17-23.
  69. شهرکی، بابک (1383). موسیقی مردمی. مقام، 36.
  70. شیخ‌زاده، محمد و بنی‌اسد، رضا (1399). تحلیل مضمون: مفاهیم، رویکردها و کاربردها. تهران: لوگوس.
  71. صالح‌علا، محمد (1380). موسیقی ایرانی نتوانست ما را نجات دهد. مقام، 14، 26.
  72. صبا، س.ح (1368). موسیقی برای تعالی، موسیقی برای موسیقی، یا موسیقی به‌سوی ابتذال. سوره، 1، 72-73.
  73. ظریف، هوشنگ (1370). گفت‌وگو. ادبستان فرهنگ و هنر، 27، 20-27.
  74. عباس‌خانی، روح‌الله (1382). صدای عاشیقی، موسیقی عاشیقی. مقام، 20.
  75. علیزاده، حسین (1377). نگاهی گذرا به آموزش موسیقی در ایران. ماهور، 1، 73-83.
  76. فاطمی، ساسان (1378). اتنوموزیکولوژی: یک بازبینی شناخت‌شناسانه و پیشنهاد دو مدل تحقیق. فصلنامۀ هنر، 39، 137-151. ‌
  77. فاطمی، ساسان (1381). موسیقی و زندگی موسیقایی مردم مازندران، مسئلۀ تغییرات. تهران: ماهور.
  78. فاطمی، ساسان (1378). یک شکل جهانی برای یک نوع جهانی. ماهور، 3.
  79. فاطمی، ساسان (1380). اتنوموزیکولوژی و دموکراسی موسیقایی. ماهور، 11، 46-57.
  80. فاطمی، ساسان (1384). تأملی بر ضرورت نوآوری در موسیقی ایرانی. ماهور، ش 30، 201-187.
  81. فخرالدینی، فرهاد (1374). موسیقی سنتی پاسخگوی نیازهای ما نیست. آدینه، 104، 12-15.
  82. فکری ارشاد، مازیار (1383). در فضیلت شکست قالب‌های کهن. مقام، 35، 67.
  83. فل، استیون (1387). مدل‌های زبان‌شناختی در قوم‌موسیقی‌شناختی. ماهور، 40.
  84. قرسو، مریم (1387). مراسم زار در سواحل جنوبی ایران. ماهور، 40.
  85. کاشانی کبیر، فریبا (1373). مدرنیسم و شوستاکوویچ. فصلنامۀ هنر، 27، 130-150.
  86. کاشکف، الن (1385). فعالیت تفسیری: پاسخی به مدلی جدید برای قوم‌موسیقی‌شناسی، ماهور، 58.
  87. کامکار، هوشنگ (1367). خطری جدی برای موسیقی سنتی. دنیای سخن، 20، 24-26.
  88. کراس، یان (1383). موسیقی و تکامل زیست‌فرهنگی، ماهور، 24.
  89. کلانتری، سارا (1383). روند سنت‌گرایی در موسیقی ایران و ورود و رواج دیدگاه‌های تجددگرا در موسیقی ایران، ماهور، 26.
  90. کمال پورتراب، مصطفی (1384). مشابهت مفاهیم نشانه‌های سجاوندی در ادبیات با فرودهای موسیقایی. فصلنامۀ هنر، 65، 138-148.
  91. کمال پورتراب، مصطفی (1385). اصالت و تغییرپذیری آن در موسیقی ایران. فصلنامۀ هنر، 69، 172-182.
  92. کمال پورتراب، مصطفی (1386). نوآوری‌های موسیقی و ارتباط آن با ابداعات دوران‌های گذشته. فصلنامۀ هنر، 74، 145-157.
  93. کمال پورتراب، مصطفی (1380). موسیقی علمی در قرن بیستم. فصلنامۀ هنر، 48.
  94. کمال پورتراب، مصطفی (1384). تناظر ابداعات جدید در موسیقی، با تکنیک‌های قدیم. فصلنامۀ هنر، 63، 140-153.
  95. کمال پورتراب، مصطفی (1384). رابطۀ تنداهای گوناگون آثار موسیقایی قرون گذشته با مترونم. فصلنامۀ هنر، 64، 178-185.
  96. کمال پورتراب، مصطفی (1384). ریتم و ادوار ایقاعی و کوچک‌ترین ذرات زمانی. فصلنامۀ هنر، 66، 142-152.
  97. کمینک، اسلاو میرا ژرانسکا (1389). مفهوم سفر (یل) در موسیقی سنتی ترکمنی. ماهور، 49.
  98. کیانی، مجید (1378). ارتباط موسیقی مقامی با موسیقی دستگاهی. مقام موسیقایی، 6، 132-137.
  99. کیانی، مجید (1379). موسیقی ملی، ارکستر ملی و موسیقی جهانی. ماهور، 8.
  • کیج، جان (1373). هنر در خدمت هدایت ترجمۀ رحیم نجفی برزگر، فصلنامۀ هنر، 27، 129-138.
  • گریسیک، تئودر (1388). زیباشناسی موسیقی مردم‌پسند. ماهور، 46.
  • گفت‌وگو (1384) موسیقی و تسخیرشدگی در بلوچستان، ماهور، ش 28.
  • لیمن، الیور (1389). موسیقی در زیبایی‌شناسی اسلامی، عصر آدینه، 5-6، 100-111.
  • مبکی، مرتضی (1379). گام‌های کنونی موسیقی ایران. مقام، 7، 24-35.
  • مجد، فوزیه (1381). مقام‌های سازی تربت‌جام به روایت نظر محمد سلیمانی. ماهور، 16.
  • محجوب، علی (1376). موسیقی از نگاهی دیگر. نقد و نظر، 12، 224-247.
  • مریام، الن. پ. (1396). انسان‌شناسی موسیقی. تهران: ماهور.
  • مریام، آلن. پ. (1388). قوم‌موسیقی‌شناسی. ماهور، 44.
  • مریام، آلن. پ (1386). تعاریف موسیقی‌شناسی تطبیقی و قوم‌موسیقی‌شناسی. ماهور، 38.
  • مریام، آلن. پ (1386). تعریف‌هایی برای «موسیقی‌شناسی تطبیقی» و «قوم‌موسیقی‌شناسی»: یک چشم‌انداز تاریخی-نظری. ماهور، 38.
  • مریام، آلن. پ (1388). دیداری دوباره با قوم‌موسیقی‌شناسی. ماهور، 44.
  • مسعودیه، محمدتقی (1377). چندصدایی در موسیقی ایران. ماهور، 2.
  • مسعودیه، محمدتقی (1379). دربارۀ موسیقی ترکمنی. ماهور، 7.
  • مسعودیه، محمدتقی (1383). مبانی اتنوموزیکولوژی؛ موسیقی‌شناسی تطبیقی. تهران: سروش.
  • مشایخی، علیرضا (1372). موسیقی علمی در حال احتضار، گفت‌وگویی در آسیب‌شناسی موسیقی ایرانی. دنیای سخن، 57، 48.‌
  • مشایخی، علیرضا (1377). نوآوری در موسیقی. فصلنامۀ هنر، 35، 167-174.
  • مشایخی، علیرضا (1384). عبارت‌بندی‌های کلاسیک در موسیقی دوازده تنی. فصلنامۀ هنر، 63، 143-154.
  • مشحون، حسن (1385). موسیقی مذهبی و نقش آن در حفظ و اشاعۀ موسیقی ملی ایران. ماهور، 33.
  • ستاک، جاناتان (1386). مطالعاتی در جایگاه جی الیس در تاریخچه قوم‌موسیقی‌شناسی، ماهور، 36.
  • بی‌نا (1382). کنگرۀ بین‌المللی موسیقی؛ دربارۀ حفاظت سنت‌های موسیقی اصیل ملی و عامیانه. ماهور، 22، 173-174.
  • مهابادی، بهمن (1373). پست‌مدرن و موسیقی. فصلنامۀ هنر، 27، 105-136.
  • مهدوی، رضا (1384). انقلاب اسلامی و موسیقی ایرانی. مقام، 46، 43.
  • میثمی، سیدحسین (1383). ایران و موسیقی مدرن. ماهور، 25، 27-37.
  • میرنقیبی، محمد (1377). مروری کوتاه بر یک قرن موسیقی اصیل ایران. کلک، 101-103، 194.
  • نادری فرید، الهام (1385). تعابیر قدسی از موسیقی آیینی، کتاب موسیقی رمضان در ایران. مقام، 51.
  • نتل، بروند (1365). اتنوموزیکولوژی. ترجمۀ مجتبی خوش ضمیر. تهران: آفرین.
  • نداف، بهروز (1370). موسیقی سنتی در زندان ردیف. آدینه، 64، 32.
  • نصر، سیدحسین (1389). اسلام و موسیقی. ترجمۀ رحیم قاسمیان. عصر آدینه، 5، 94-99.
  • نعیمایی، ایرج (1386). گفت‌وگو. آینۀ خیال، 4، 124-125.
  • ویتسلبن، ج. لارنس (1391). موسیقی‌شناسی از دید کدام قوم، قوم‌موسیقی‌شناسی غربی و پژوهش در موسیقی‌های آسیایی، ماهور، 57.
جامعه شناسی هنر و ادبیات
دوره 14، شماره 1
دوره 14. شماره 1. بهار و تابستان 1401
شهریور 1401
صفحه 11-40

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار