تخیل اجتماعی در شاهنامه: مطالعه‌ای روایت‌نگارانه در جهت تشکیل تخیلی جامعه‌شناختی از روایت‌های شاهنامه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری جامعه شناسی، گروه جامعه‌شناسی، واحد تهران مرکزی‌، دانشگاه آزاد اسلامی‌، تهران، ایران

2 گروه جامعه‌شناسی‌، واحد تهران مرکزی‌، دانشگاه آزاد اسلامی‌، تهران‌، ایران

3 گروه جامعه‌شناسی، واحد تهران مرکزی‌، دانشگاه آزاد اسلامی‌، تهران‌، ایران

چکیده

مهم‌ترین موضوع در این مقاله به‌دست آوردن تحلیلی اجتماعی از روایت‌های تاریخی ایران به روایت شاهنامه است. نگارنده با استفاده از مدل هگل از تخیل اجتماعی در پی یافتن مفاهیمی از روایت‌های تاریخی شاهنامه در محتوای هستی‌شناسی‌، روش‌شناسی، ایستایی‌شناسی و پویایی‌شناسی است. پس از مقوله‌بندی و کد‌بندی مفاهیم نتایج نشان داد از نظر هستی‌شناسی، انسان مورد روایت شاهنامه مسئول، خلاق و کنشگر است و روش‌شناسی بررسی پدیده‌ها و روایت‌ها در شاهنامه، نوعی تحلیل دیالکتیکی است که در فضای کنش متقابل نمادین انجام می‌شود، جامعه‌ای که در شاهنامه ترسیم شده به‌شدت نیازمند رهبران کاریزمایی است که در اثر گناه و اشتباه فرهی خود را از دست نداده‌اند، در چنین جامعه‌ای با پیدایش مسئله و مشکل، هم‌کنشی مردم  در زمینه خرد، دیانت و ایدئولوژی که معنای عمومی مردم را در کنش متقابل وهم‌فهمی با یکدیگر تشکیل می‌دهد، و این هم کنشی می تواند منجر به  پویایی اجتماعی و یا شورش و دگرگونی اجتماعی باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Social Imagination in Shahnameh: A Narrative Study to Form a Sociological Imagination of Shahnameh Narratives

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohammad Alhosseini 1
  • Hossein- Abolhasan tanhaei 2
  • Rezaali Mohseni 3
1 .
2 -Faculty of Social Sciences, Azad University, Central Tehran Branch. Associate Professor, Department of Sociology and Faculty Member
3 Faculty of Social Sciences, Azad University, Central Tehran Branch. Associate Professor, Department of Sociology and Faculty Member
چکیده [English]

The most important issue in this article is to obtain a social analysis of the historical narratives of ancient Iran to the narration of Shahnameh. It is a science, in the study of group life and human behavior is a realistic approach or "landing" that the experimental world of this approach is the natural world of such life and group behavior, according to the subject of this study, research is inductive strategy and The method is qualitative. Achieving the meaning and mental interpretation and social imagination desired by Ferdowsi in Shahnameh is possible by using a qualitative approach. Is active and the methodology of studying phenomena and narratives in Shahnameh is a kind of dialectical analysis that is done in the space of symbolic interaction. The society depicted in Shahnameh is in dire need of charismatic leaders who, due to sin and mistake, Have not lost, in such c With the emergence of problem and problem, people's interaction in the field of wisdom, religion and ideology, which forms the general meaning of people in interaction and understanding with each other, a confrontation with the problem is formed, which can result in social dynamism, social demand. Or revolt and social transformation or even revolution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social imagination
  • historical narrative of Iran
  • Shahnameh
  • narratography
  • theoretical research
  1. آقاحسینی، حسین و ربانی، رسول (1380) «تحلیلی بر مسائل اجتماعی درنخستین داستان‌های شاهنامه»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، دور جدید، ش 15، صص1-22
  2. آقاحسینی، حسین و ربانی، رسول (1385) «تحلیل و بررسی آسیب‌های فردی و اجتماعی از دیدگاه بزرگان ادب فارسی»، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره بیست و پنجم، شماره سوم، پاییز، صص17-30
  3. ابوالحسن تنهایی، حسین (1394) بازشناسی تحلیلی نظریه‌های مدرن در جامعه شناسی: مدرنیتۀ اخیر. چاپ اول، تهران: انتشارات بهمن برنا.
  4. ابوالحسن تنهایی، حسین (1392) جامعه‌شناسی نظری "مبانی، اصول و مفاهیم": مطالعه‌ای در باب جامعه شناسی معرفت علم جامعه‌شناختی. چاپ چهارم، تهران: بهمن برنا.
  5. ابوالحسن تنهایی، حسین (1394) جامعه‌‌شناسی معرفت و معرفت‌شناسی نظریه. چاپ دوم. تهران: نشر بهمن برنا.
  6. ابوالحسن تنهایی، حسین (1391) بازشناسی تحلیلی نظریه‌های مدرن در جامعه شناسی: مدرنیتۀ درگذار. چاپ اول، تهران: انتشارات علم.
  7. ابوالحسن تنهایی، حسین (1390) جامعه‌شناسی دینی در شرق باستان، تهران: بهمن برنا.
  8. ابوالحسن تنهایی، حسین (1388) جامعه‌شناسی پیشقراول در غرب جدید، تهران: بهمن برنا.
  9. ابن خلدون، عبدالرحمن بن خلدون(1398) مقدمه ، ترجمه محمد پروین گنابادی، چ۱۵، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران،
  10. اسلامی ندوشن، محمد علی (1381) چهار سخنگوی وجدان ایران (فردوسی، مولوی، حافظ و سعدی)، چاپ دوم، تهران، نشر قطره.
  11. اسلامی ندوشن ،محمد علی (1381) ایران و جهان از نگاه شاهنامه، تهران: انتشارات امیر کبیر.
  12. اسلامی ندوشن، محمد علی (1385) داستان داستان‌ها، تهران: امیرکبیر.
  13. اسلامی ندوشن، محمد علی(1387) رستم و اسفندیار در شاهنامه، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  14. اسلامی ندوشن، محمد علی (1387) زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه، تهران، شرکت سهامی انتشار.
  15. اکبری، منوچهر (1390) فردوسی‌پژوهی دفتر اول، تهران: خانه کتاب.
  16. الیاده، میرچاده (1372) رساله در تاریخ ادیان، ترجمه جلال ستاری، تهران: انتشارات سروش.
  17. بذر افکن، مهتا (1396) جامعه‌شناسی شاهنامه فردوسی، تهران: انتشارات از نو.
  18. برگر، پیترو لوکمان، توماس(1375) ساخت اجتماعی واقعیت، ترجمه فریبرز مجیدی، تهران: علمی و فرهنگی.
  19. بلیکی، نورمن (1384) طراحی پژوهش‌های اجتماعی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
  20. بودون، ریمون (1383) منطق کنش اجتماعی، ترجمه عبدالحسین نیک‌گهر، تهران: انتشارات توتیا.
  21. بودون، ریمون (1389) ارزیابی انتقادی نظریه‌های تغییر اجتماعی، ترجمه غلامرضا جمشیدی‌ها تهران: نشر علم.
  22. بوتول، گاستون (1376) جامعه‌شناسی جنگ، ترجمه هوشنگ فرخجسته، چاپ سوم ،تهران :انشارات علمی و فرهنگی
  23. بیرو، آلن (1366) فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، تهران: کیهان.
  24. ترابی، علی اکبر (1376) جامعه‌شناسی ادبیات، تبریز: انتشارات فروغ آزادی.
  25. توسلی، غلامعباس (1378) جامعه‌شناسی شهری، تهران: دانشگاه پیام نور.
  26. رحیمی ،مصطفی (1376) تراژدی قدرت در شاهنامه، تهران: انتشارات نیلوفر.
  27. رزمجو، حسین (1375) انسان آرمانی و کامل در ادبیات حماسی و عرفانی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  28. رنجبر، احمد(1379) جاذبه‌های فکری فردوسی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  29. رنجبر ،احمد (1372) هشت مقاله (اجتماعیات در ادبیات)، تهران: انتشارات اساطیر.
  30. رضا، فضل‌الله (1384) پژوهشی در اندیشه‌های فردوسی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  31. زرین کوب، عبدالحسین (1381) نامه نامور، تهران: سخن.
  32. شارون، جوئل (1396) ده پرسش از دیدگاه جامعه‌‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
  33. فردوسی، ابوالقاسم فردوسی (1387) شاهنامه، تهران: امیرکبیر.
  34. فلیک، اوه (1391) درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه هادی جلیلی تهران ،نشر نی
  35. کاسیرر، ارنست (1378) فلسفه صورت­های سمبلیک (جلد دوم: اندیشه­ اسطوره­) ترجمه­ یدالله موقن، تهران: نشر هرمس.
  36. کزازی، میر جلال الدین (1380) مازهای راز ، چاپ هفتم، تهران: نشر مرکز.
  37. کیویستو، پیتر (1388) اندیشه‌های بنیادی در جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
  38. لوونتال ،لئو (1386) رویکرد انتقادی در جامعه‌‌شناسی ادبیات، ترجمه محمدرضا شادرو، تهران: نشر نی.
  39. لوی استراوس، کلود (1355) دیدگاه مردم‌شناسی، ترجمه نعمت الله تقوی، تهران: نیا.
  40. مرتن، رابرت (1379) جامعه‌شناسی مشکلات اجتماعی، ترجمه سیمین تولایی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  41. مسکوب، شاهرخ (1384) هویت ایرانی و زبان فارسی، تهران: انتشارات باغ آینه.
  42. موحد فر، یاسر (1390) دفتر دوم فردوسی‌پژوهی، تهران: خانه کتاب.
  43. هینلز، جان (1386) شناخت اساطیر ایران، ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: چشمه.
  44. یاحفی، محمد جعفر(1374) بهین‌نامه باستان، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
  45. Blumer,Herbert (2004) George Herbert Mead and human conduct ,Altamira, newyork
  46. Ferdausi journal Royal Asiatic society of Bobay ,1917-21,XXV, Bombay ,1927
  47. Guard,Albert (1935) literature and society, Boston,USA