«تاریخ هنر» به مثابه «تاریخ سیاسی» نقدی بر رویکرد سیاست-محور در تاریخ‌نگاری هنر اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای هنر اسلامی، دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشیار گروه هنر اسلامی دانشگاه تربیت مدرس

3 عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

تسلط رویکرد سیاست-محور در تاریخ‌نگاری از اواخر قرن نوزدهم و مقارن با پیدایش رویکردهای تاریخ جدید به چالش کشیده شده است و تاریخ‌نگاران و فیلسوفان تاریخ در دوره‌ی جدید در تلاش برای به چالش کشیدن این پارادایم، الگوها و شیوه‌های تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری بدیلی ارائه کرده‌اند که با عنوان «تاریخ جدید» شناخته می‌شود. منابع گوناگون تاریخ هنر و معماری اسلامی در طول قریب به دو سده‌ از پیدایش این حوزه‌ی مطالعاتی و مشخصاً یک سده از ورود این حوزه به آکادمی و در نتیجه تولید گستره‌ی متنوعی از متون پیرامون میراث هنری تمدن اسلامی، سنت تاریخ‌نگاری مشخصی را شکل داده‌اند که نگارندگان آن را «سنت تاریخ‌نگاری هنر اسلامی» می‌نامند. حال اگر بر اساس پارادایم تاریخ جدید به نقد این سنت تاریخ‌نگاری بپردازیم به نتایج قابل توجهی دست خواهیم یافت. هدف از این پژوهش، پرده برداشتن از رویکرد سیاست-محور موجود در سنت تاریخ‌نگاری هنر اسلامی و نقد پارادایم تاریخ‌نگاری سنتی مسلط در این سنت است. رویکرد روشی انجام این پژوهش کیفی است. داده‌ها با استفاده از روش کتابخانه‌ای-اسنادی گردآوری شده و برای تحلیل داده‌ها از تکنیک «تحلیل مضمون» استفاده شده است. بر اساس یافته‌های این پژوهش، منابع و متون اصلی تاریخ‌ هنر اسلامی عمدتاً منظر روایی سیاسی را برای روایت تاریخ و سرگذشت هنرها در جوامع اسلامی به کار بسته است و در نتیجه‌ی آن بخش مهمی از میراث هنری تمدن اسلامی به حاشیه رانده شده‌است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Art History as Political History, a critique of the political approach in Islamic Art Historiography

نویسندگان [English]

  • Leila Tabatabayi Yazdi 1
  • Mahnaz Shayestefar 2
  • Sara Shariati 3
1 PhD. student in Islamic Art, Tarbiat Modares University
2 Associate Professor of Islamic Art at tarbiat Modares University
3 Tehran university
چکیده [English]

The dominance of political approach in historiography was challenged in late 19th century and contemporary to the emergence of the new approaches in historiography. In their attempt to challenge traditional paradigm of historiography, historians presented some new models and approaches in historiography which are called “new history”. Different sources of Islamic art and architecture, after nearly two centuries of the emergence of this field of study and one year of its entrance into the academy which led into the production of many texts on the artistic heritage of Islamic civilization, has formed a specific historiographical tradition called “Islamic art historiographical tradition” by the authors of this paper. Had we criticize this historiographical tradition according to the “new history” paradigm, we would come into significant results. This research seeks to reveal the political approach in Islamic art historiography and criticize its dominant traditional historiographical paradigm. This is a qualitative study. Data are gathered from library and are analyzed with thematic analysis technique. Results show that the main sources and texts of Islamic art history had almost chosen political perspective for their historical narration of the story of art in Islamic countries and thus have marginalized great parts of the artistic heritage of Islamic civilization.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Art
  • history
  • Islamic
  • new
  • political
8 .آژند، یعقوب )8910 ،)پیشگفتار مترجم در هنر و معماری اسالم )8 ،)032-8032 .ریچادر
اتینگهاوزن و ال. گرابار. ترجمة یعقوب آژند. تهران: سمت.
0 .آیینهوند صادق )8911 ،)علم تاریخ در گسترة تمدن اسالم ، تهران: پژوهشگاه علوم انساان
و مطالعات فرهنگ .
9 .احمدی، بابک )8939 ،)رسالة تاریخ، تهران: نشر مرکز.
0 .اسپالدین.، راجر و پارکر، کریستوفر )8930 ،)مقدمهای بر تاریخنگااری ، ترجماة محمادتق
ایمانپور، تهران: پژوهشکدة تاریخ اسالم.
3 .ایگرس، گیورگ )8938 ،)تاریخنگاری در سدة بیستم: از عینیت علم تاا چاالش پساا مدرن،
ترجمة عبدالحسین آذرن.، تهران: سمت.
0 .برت، داگالس )8990 ،)هنر ایران در دوره اساالم . در میاراث ایاران ، تاألیف سایزده تان از
خاورشناسان، زیر نظر ا. ج. آربری، ترجمة گروه مترجمان، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
1 .رحمانیان، داریوش )8910 ،)تسخیر تاریخ، چشام اناد از ایاران ، شامارة دی و بهمان، صص
»تاریخ هنر« بهمثابه »تاریخ سیاسی« نقدی بر رویکرد...
801
.890ا803
1 .شایگان، داریوش )8933 .)در جستوجوی فضاهای گمشده، تهران: فرهن. معاصر.
3 .شااریعت ، سااارا )8930 ،)حرفااة جامعااهشااناس، مشااارکت در ساااخت تاااریخ دیگاار،
مجموعهمقاالت همایش تاریخ و همکاریهای میانرشتهای، به کوشش داریاوش رحمانیا ان،
تهران: پژوهشگاه تاریخ اسالم.
82 .طباطبای یزدی، لیال )8930 ،)تاریخ هنر یا تاریخ سیاست، نقدی بر رویکردهای مسالط در
تاریخنگاری هنر ایران، مجموعهمقاالت چهارمین همایش مبان هنرهای تجسم با رویکارد
تاریخ هنرنگاری )در سه دهة اخیر(، تهران: نشر اکو با همکاری انتشارات کتاب سابز، صص
.002ا009
88 .قیوم بیدهندی، مهرداد )8933 ،)یادداشات درباارة »تااریخ ماردم « در معمااری ایاران،
فصلنامة تاریخ مردم )مردمنامه(، شمارة یکم، پاییز، صص 00ا13.
80 .گرهارد، دیتریچ )8910 ،)دورهبندی در تاریخ، ترجمة بیتا پوروش، گلساتان هنار ، ساال 8،
شمارة 8 ،صص 02ا01.
89 .موس پور، ابراهیم )8910 ،)تاریخ اجتماع ، رویکردی نوین به مطالعات تااریخ ، فصالنامة
14. Blair S., S. & Bloom M., J. (1995), The Art and Architecture of Islam 1250-
1800, New York, Yale University Press and Pelican History of Art
15. Burke, P. (1991), New Perspectives on Historical Writing. Cambridge: Polity
Press
16. Ettinghausen, R., Grabar, O. and Jenkins Madina, M. (2001). Islamic Art and
Architecture 650-1250. Yale University Press and Pelican History of Art
17. Harris, J. (2006), Art History, The Key Concepts, London and New York,
Rutledge, Taylor and Francis Group
18. Hillenbrand, R. (1998), Islamic Art and Architecture, New York: Thames and
Hudson
19. Kuhnel, E. (1966). Islamic Art and Architecture, New York, Cornell University
Press
20. Price, C. (1964), The Story of Islamic Art, New York: E. P. Dutton and Co. Inc.
21. Schapiro, M, Janson, H, W. and Gombrich, E. H. . (1970), Criteria of
Periodization in the History of European Art, New Literary History, Vol. 1, No.
2, Symposium on Periods, pp. 113-125, The John Hopkins University Press
22. Talbot Rice, D. (1965), Islamic Art, New York: Frederick A. Praeger Publishers