کشمکش های گفتمانی رئالیسم و ایده آلیسم در نقاشی ایران معاصر: طرح رویکردی برای مطالعه تاریخ اجتماعی هنر ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه هنر. تهران

چکیده

برای نگارش تاریخ هنر معاصر نمی­توان به زندگی­نامه­نگاری هنرمندان و تاریخ­نگاری رویدادهای هنر و مطالعة نوع‌شناسانه و سبک‌شناسانة آثار هنری اکتفا کرد، بلکه باید پرسید چگونه تاریخِ رویدادها شکل می­گیرد و سبک­ها پدید می­آیند؟ چگونه نظام­های قدرت فراز و فرود جریان­های هنری را جهت می‌دهند؟ در مقالة حاضر این پرسش دنبال می­‌شود که تقابل ایدئالیسم صاحبان قدرت و رئالیسم حاشیه­نشینان قدرت به‌عنوان تقابل ساختاری به سبک­ها و جریان­های هنری ایران شکل داده­اند؟ البته منظور از رئالیسم بازنمایی واقع‌نمایانه و طبیعت­نمایانه و تقلیل آن به سبک­های محدود در تاریخ هنر نیست، بلکه منظور مواجهة تجربی و عملی با جهان است؛ از همین رو در رویارویی با ایدئالیسم قرار دارد که مواجهة استعلایی و نمادی با جهان است. در این مقاله برای مطالعة فراز و فرود جریان­های هنری ایران به مطالعة ظهور و گسترش طبقة متوسط و کشمکش‌های طبقة متوسط جدید و قدیم و هژمونیک شدن ارزش­های این طبقات در تاریخ تحولات اجتماعی پرداخته شد. در نهایت پنج دورة پرفرازونشیب تحت عنوان شکل‌گیری رئالیسم در دوران مشروطه، افول رئالیسم در برابر ایدئالیسم تاریخ­گرا و اصالت­گرای پهلوی، حیات کوتاه رئالیسم انقلابی، افول رئالیسم در برابر ایدئالیسم مذهبی پس از انقلاب و بازگشت دوبارة رئالیسم انتقادی مورد مطالعه قرار گرفت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

discourse conflict between Realism and Idealism in Iranian Contemporary Painting

نویسنده [English]

  • Mohammad Reza Moridi
Assistant professor, University of Art, Tehran
چکیده [English]

برای نگارش تاریخ هنر معاصر نمی توان به زندگی نامه نگاری هنرمندان و تاریخ نگاری رویدادهای هنر و مطالعه نوع‌شناسانه و سبک‌شناسانه آثار هنری اکتفا کرد؛ بلکه باید پرسید چگونه تاریخِ رویدادها شکل می گیرد و سبک ها پدید می آیند؟ چگونه نظام های قدرت فراز و فرود جریان های هنری را جهت می دهند؟
در مقاله حاضر این پرسش دنبال می گردد که تقابل ایده آلیسم صاحبان قدرت و رئالیسم حاشیه نشینان قدرت به عنوان تقابل ساختاری به سبک ها و جریان های هنری ایران شکل داده اند؟ البته منظور از رئالیسم بازنمایی واقع‌نمایانه و طبیعت نمایانه و تقلیل آن به سبک های محدود در تاریخ هنر نیست بلکه منظور مواجهه تجربی و عملی با جهان است؛ از همین رو در رویارویی با ایده آلیسم قرار دارد که مواجه استعلایی و نمادی با جهان است. در این مقاله برای مطالعه فراز و فرود جریان های هنری ایران به مطالعه ظهور و گسترش طبقه متوسط و کشمکش‌های طبقه متوسط جدید و قدیم و هژمونیک شدن ارزش های این طبقات در تاریخ تحولات اجتماعی پرداخته شد. در نهایت پنج دوره پر فراز و نشیب تحت عنوان شکل‌گیری رئالیسم در دوران مشروطه، افول رئالیسم در برابر ایده آلیسم تاریخ گرا و اصالت گرای پهلوی، حیات کوتاه رئالیسم انقلابی، افول رئالیسم در برابر ایده‌آلیسم مذهبی پس از انقلاب و بازگشت دوباره رئالیسم انتقادی مورد مطالعه قرار گرفت.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "هنر معاصر ایران"
  • "نقاشی ایران"
  • "رئالیسم"
  • "ایده آلیسم"
  • "تحلیل گفتمان"

مراجع

تصویر 1: اثر محمود اولیا؛ دو پسر گدا؛ برگرفته از وبگاه محمود اولیا؛ دسترسی در نشانی:
http://master-mahmood-olia.net/contact-us.php
تصویر 2: اثر  اسماعیل آشتیانی؛ قهوه‌خانه، دسترسی در نشانی:
http://www.beytoote.com/art/artist/master-painter-ashtiani.html
تصویر 3: اثر علی اصغر پتگر؛ برگرفته از وبگاه علی‌اصغر پتگر؛ دسترسی در نشانی:
http://a-petgar.com/fa_IR/Pages/Gallery/%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1
تصویر 4: شهاب موسوی‌زاده؛ اعتصاب کارگران راه‌آهن؛ 1355؛ از وبگاه هنرمند؛ دسترسی در نشانی:
http://www.mousavizadeh.net/picture.php?/63/category/3
تصویر 5: اثر هانیبال الخاص؛ 1357؛ از وبگاه هنرمند؛ دسترسی در نشانی:
http://www.hannibal-alkhas.org/
تصویر 6: اثر کاظم چلیپا؛ 17 شهریور؛ از کتاب ده سال با نقاشان انقلاب اسلامی؛ صفحة 177
تصویر 7: اثر عبدالحمید قدیریان؛ امدادهای غیبی؛ 1362؛ از کتاب ردپای نور: مروری بر آثار منتخب نقاشی و گرافیک دفاع مقدس: صفحة 93
تصویر 8: اثر مرتضی کاتوزیان، نگاهی به ابیانه؛ 1365؛ ؛ اثر ارائه‌شده در نمایشگاه موزة هنرهای معاصر در 1369؛ دسترسی در نشانی:
 http://www.mortezakatouzian.com/gallery/files/amoodi/d37.htm
تصویر 9: اثر ثمیلا امیرابراهیمی، پل‌های بزرگراه؛ 1374؛ مجموعه‌آثار گالری ماه؛ دسترسی در نشانی:
http://www.mahartgallery.com/fa/?id=collectiondetail&num=2070
تصویر 10: اثر داریوش قره‌زاد، «بدون عنوان»، 1386؛ اثر ارائه‌شده در حراج ساتبیز؛ دسترسی در نشانی:
http://artsalesindex.artinfo.com/auctions/Daryush-Gharazad-3528274/Untitled-2007
تصویر 11: اثر احمد مرشدلو، بدون عنوان، 1387؛ اثر احمد مرشدلو؛ برگرفته از مجموعة ساعتچی؛ دسترسی در نشانی:
http://www.saatchigallery.com/artists/artpages/ahmad_morshedloo_untitled_180_380.htm
تصویر 12: اثر معصومه مظفری، میز، 1388؛ برگرفته از نشانی:
http://eapgroup.com/wp-content/uploads/2014/01/MozaffariM2010Table-lr.jpg
جامعه شناسی هنر و ادبیات
دوره 8، شماره 2
اسفند 1395
صفحه 81-112

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار