سعادت‌آباد کجاست؟ نشانه‌شناسی گفتمانی فیلم «سعادت‌آباد» ساخته مازیار میری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار

2 کارشناس ارشد زبانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

دهة هشتاد برای سینمای ایران دهة چشمگیری بود، زیرا در آن فیلم­هایی اکران شد که­ گفتمان­های موجود در جامعه را روایت می­کردند.  «سعادت‌آباد»[1] از فیلم‌های سینمای ایران در اواخر دهة هشتاد است که برای آن نقدهای ژورنالیستی نوشته‌ شده است، اما مطالعات نشانه‌شناختی و زبان‌شناختی موردی بر روی این فیلم انجام نشده است. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش‌هاست که چه نظام‌های معنایی­ای در این فیلم بازنمایی شده‌اند و نسبت این نظام‌ها با گفتمان‌های حاکم بر ایرانِ دهة هشتاد چیست. هدف آن است که از طریق پاسخ به این پرسش‌ها بتوان هرچه‌بهتر به لحاظ نشانه‌شناختی و زبان­شناختی گفتمان­های موجود در فیلم را که برآیندی از جامعه است، نمایان ساخت. در این مقاله از نظریة گفتمان لاکلا و موف و روش سه‌مرحله‌ای نشانه‌شناسی گفتمانی (سلطانی، 1393) استفاده شد تا گفتمان‌های کلان اجتماعی و خرده‌گفتمان‌های موجود در فیلم مشخص شود. با استفاده از این روش روشن شد که از میان گفتمان‌های کلان سنت و مدرنیته که در جامعة کنونی ایران مشهود است این فیلم گفتمان مدرن را پوشش داده است. گفتمان پررنگ دیگر فیلم، روابط انسانی و میزان دوستی میان دو گروه موجود در فیلم یعنی دو گروه شخصیتی مرد و زن است. گفتمان بعدی نوع روابط مرد و زن و زن و شوهر است و حتی در بخشی از فیلم گفتمان والدین و فرزند را هم در برمی‌گیرد که هریک به‌ تفصیل در متن آمده است.


 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Where is Felicity Land? A Discourse Semiotic Study of “Felicity Land” Directed by Maziar Miri

چکیده [English]

The 2000s was an important decade in the history of Iranian cinema because some important movies were made at this time which represented the major discourse dominating Iranian society. “Felicity Land” is among them. This film received many journalistic reviews so far, but no academic research about this film has been conducted yet. However, focusing on this and other films made by Miri, this paper is to answer the question that what discourses are represented in this film and what are the relationships between these discourses and the macro-discourses dominating Iranian society in this decade. In fact, the purpose of the paper is to shed light on the complexities of the discourses determining the Iranians daily life and the way they are represented in Maziar Miri's works. Theoretically and methodologically, the paper is based on Ernesto Lanclau and Chantal Mouffe’s post-structural discourse theory and Soltani's (2014) Discourse-Semiotic Approach for studying films. The findings show that among the macro discourses of Modernity and Tradition governing on Iranian society in its modern history, the film is more inclined to represent the modernity discourse. In addition, the film shows a discursive conflict between men and women, women and husbands, and parents and children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "discourse theory
  • " "Felicity Land
  • " "Maziar Miri
  • " "Lacalau and Mouffe
  • " "discourse semiotics"

مراجع

ادیبی، حسین (1358). طبقه متوسط جدید در ایران. تهران: انتشارات جامعه.
اسفندیاری، عبدالله (1393). «مروری بر سی سال تجربه سینمای دینی». مجلة تصویرنامه. سال سوم. شمارة 7. صفحه 32 تا 51
ابوالحسن تنهایی، حسین و شکربیگی، عالیه (1387). جهانی‌شدن، تجددگرایی و خانواده در ایران (گذار یا فروپاشی). فصلنامة جامعه‌شناسی. شمارة 10، صص 56-33.
آقابابایی، احسان و کی­فرخی، صمیم (1388). «بازنمایی چالش‌های روشنفکر طبقه متوسط شهری در سینمای پایان دهة 1360 ایران با تمرکز بر نشانه‌شناسی فیلم هامون». مجلة هنرهای نمایشی و موسیقی. شمارة 39، صص. 12-5.
اعظم آزاده، منصوره و دهقان­فرد، راضیه (1385). «خشونت علیه زنان در تهران: رابطة بین جامعه‌پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و رابطه خانوادگی». مجلة زن در توسعه و سیاست. شمارة 14، صص. 179-159.
آینه‌دار، ایمان (1389). نشست عوامل فیلم سعادت‌آباد. دریافت‌شده از وبگاه زیر در تاریخ 1/11/93 http://cloobcom.blogfa.com
به­پژوه، احمد (1389). «آسیب‌شناسی خانواده». مجلة علوم تربیتی پیوند. شمارة 375. صفحه 20 تا 24
حسینی‌زاده، محمدعلی (1384). اسلام سیاسی در ایران. قم: انتشارات دانشگاه مفید.
ساروخانی، باقر (1376). طلاق: پژوهشی در شناخت واقعیت و عوامل آن. تهران. انتشارات دانشگاه تهران.
سریع القلم، محمود (1391). اقتدارگرایی در عهد قاجار. تهران: فروزان روز.
سلطانی، سیدعلی‌اصغر (1384). قدرت، گفتمان، زبان: سازوکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران. تهران: نشر نی.
سلطانی، سیدعلی‌اصغر (1386). «تحلیل گفتمانی فیلم‌های سیاسی‌ـ‌اجتماعی: نگاهی به «پارتی» سامان مقدم». در مجله مطالعات فرهنگی و ارتباطات. شمارة 9، صص. 16-1.
سلطانی، سیدعلی‌اصغر و بنائی، بنت‌الهدی (1392). «سینمای ایران و بازنمایی عناصر دینی تحلیل گفتمان فیلم اخراجی‌های 2». در مجله معرفت فرهنگی اجتماعی. سال چهارم. شمارة 14. 5 تا 30
سلطانی، سیدعلی‌اصغر (1393). «نشانه‌شناسی گفتمانی یک جدایی». مطالعات جامعه‌شناختی. دورة 21، شمارة 2، صص. 72-43.
ضیمران، محمد (1379). گذر از جهان اسطوره به فلسفه. تهران: انتشارات هرمس.
فاضلی، غلام­عباس (1390). سایت پرده سینما. دریافت‌شده از وبگاه زیر در تاریخ 25/10/ 93 http://www.forum.98ia.com/t331670.html
فرامپتون، دانیل (1383). فیلموسوفی: مطالعه به‌مثابه اندیشگی. ترجمه شهروز یوسفیان. مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی.
فهیم، منصور و نادری‌جم، آزاده (1391). «تحلیل گفتمانی فیلم‌نامه فیلم کافه ستاره». مجله زن در فرهنگ و هنر. دورة 4، شمارة 4، صص. 38-19.
کنینگزبرگ، آیرا (1379). فرهنگ کامل فیلم. ترجمة رحیم قاسمیان. تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
منتظری، رضا (1390). نقد و بررسی فیلم سعادت‌آباد. دریافت‌شده از وبگاه زیر در تاریخ 24/10/93 http://www.cinscreen.com/?id=1466
هزارجریبی، جعفر و صفری شالی، رضا (1389). بررسی نظری در شناخت طبقة متوسط (با تأکید بر طبقة متوسط جدید). مجلة علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی. شماره 50. 63 تا 90
یورگنسن، لوئیز و فیلیپس، لیلیان (1394). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمة هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
 
Badley, L., Palmer, B., Schneider, S. J. (2006). Tradition in World Cinema. Edinburg: Edinburg University Press.
De Vaulx, J. (2012). An analysis of the New Iranian Cinema through Four of Its Key Directors. In Young and Innocent Website downloaded in 13-4-2016 from http://www.youngandinnocent.eu/articles/2012/english/analysis-new-iranian-cinema-through-four-its-key-directors.
Esteban, J., Johnston, L., Kerameos, A. (2002). Iranian Cinema 16+ Guide. bfi National Library, download at 25-2-2016 from http://www.bfi.org.uk/16+
Fairclough, N. (1989). Language and Power. London: Longman.
Fairclough, N. (1995). Critical Discourse Analysis: The Critical Study of Language. Harlow, UK: Longman.
Habibi, N. (2013). The economic Legacy of Mahmoud Ahmadinejad. In Middle East Brief. Brandeis University, downloaded on 1-1-2016 from www.brandeis.edu
Halliday, M. A. K, & Matthiessen, C. (2004). An Introduction to Functional Grammar. 3rd Ed. London. Arnold.
Laclau, E. & Mouffe, S. (1985). Hegemony and Socialist Strategy: Towards Radical Democracy. Verso.
Mann, M. (1989). Macmillian Student Encyclopedia of Sociology. London: Macmillan.
Mir-Hoseini, Z. (). Negotiating the Forbidden: On Women and Love in Iranian Cinema. In Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East, Vol. 27, No. 3.
Rosenbaum, J. & Saeed-Vafa, M. (2003). Abbas Kiarostami. Urbana and Chicago: University of Illinois Press,
جامعه شناسی هنر و ادبیات
دوره 8، شماره 2
اسفند 1395
صفحه 53-79

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار