عاملیت غیرجنسی زنانه در میانۀ تقابل‌های ساختاری: برساخت زنانگی در سینمای رخشان بنی‏ اعتماد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه کردستان

2 کارشناس ارشد جامعه‌شناسی دانشگاه کردستان

چکیده

هدف از این تحقیق بررسی چگونگیِ برساختِ زنانگی در سینمای رخشان بنی‏اعتماد، از کارگردانان زن در سینمای ایران، است. پرسش اساسی این مقاله فرم زیبایی‏شناختی و اجتماعی زنانگی در سینمای زنانۀ بنی‏اعتماد است. برای بررسی این موضوع، منظومه‌ای از مقوله‌های مطالعات جامعه‏شناختی زنان در زمینۀ برساخت زنانگی همچون مادرانگی، مردانگی، کلیشه‏های جنسیتی، تجربۀ مشترک زنانه، و غیره را به‌کمک گرفته‏ایم. ایدۀ نظری مقاله این است که سینمای بنی‌اعتماد زنانگی را به مثابۀ حامل مصالحه در زمینۀ تقابل‌های ساختاری به‌تصویر می‌کشد. در ادامه، چهار فیلم کاملاً زنانۀ بنی‏اعتماد را بررسی کرده‏ایم؛ فیلم‌های نرگس، روسری آبی، بانوی اردیبهشت، و خون‏بازی. خوانش مضاعف این فیلم‌ها در دو بُعد زیبایی‏شناختی و اجتماعی مؤید این موضوع است که زنانگی‏های بنی‏اعتماد غیرجنسی هستند و بنی‌اعتماد امیدوار است که زنانگی مبتنی بر عشق رمانتیک، موسیقی‏وار بر از‌هم‏گسیختگی‏های اجتماعی و طبقاتی فایق آید.
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

feminine non sexual agency among stractural contrast:The Construction of Femininity in Rakhshan Bani Etemad’s Cinema

نویسندگان [English]

  • kamal khaleghpanah 1
  • marziyeh Rezaei 2
1
2
چکیده [English]

Abstract

The purpose of this article is to investigate the construction of femininity in Rakhshan Bani-E’temad’s cinema. The main question here is the aesthetic and social form of femininity in Bani-E’temad’s feminine cinema. In order to study this issue, the researchers have used a series of categories in women’s social studies on the femininity construction ; categories such as motherhood, manhood, gender stereotypes, common feminine experiences ,etc. The theoretical framework of the article is that Bani-E’temad’s cinema constructs femininity as the entity bearing reconciliation in case of structural conflicts. Afterwards, four completely feminine films directed by Bani-E’temad were investigated; which involved Nargess (1992),The Blue-Veiled (1995),The May Lady (1999), and Mainline (KhunBaazi) (2006). Also, further studying of these films in terms of aesthetic and social perspective, revealed that in case of aesthetics, Bani-E’temad’s femininity are asexual and also she hopes that femininity based on romantic and musical love, overcome the social and class struggles. What distinguishes Bani-E’temad’s films from other filmmakers is her focus on femininity or the very female subject of her works. Female body in her works has no trace of an erotic and aesthetic body. Sexual gaze has been replaced by camera’s viewpoint. Despite of some close ups, camera without gaze, has no place for beautiful women and the beauty of female body for female characters. Two prevalent views of the films, i.e. close-ups and medium longshots, incite the audience to have a melancholic and thoughtful impression about the female characters. The ideology of the film, puts the female protagonist exactly where the audience should eye-witness the collapse of rubbles or crises. Concretization and reification of the crisis on the female body can be observed in all the four mentioned films. In Nargess, the rubbles fall on Nargess’s and Afagh’s naïve bodies. Sara’s, Forough’s, Nobar’s and Kaboutar’s bodies are notable position for this downfall; what cannot be located on male bodies. The social and historical construction of the contemporary society, poverty, solitude, homelessness, crime, etc. all and all have deprived Bani-E’temad’s female character of her femininity ,which could have been presented beautifully and erotically. In all these movies, it is the social class which causesmen’sdominion over women. Patriarchy is the theme which can be easily observed in Bani-E’temad’s films, in such a way that the female character’s identification and personification occur just in case she has a man as her overseer. The conflict in Bani-E’temad’s films, is the conflict of human beings with the circumstances caused by “the traditions”, and Bani-E’temad depicts the restrictions caused by the traditions, well. Women’s world, is a male one, and women have no choice other than seeing themselves from men’s perspectives. Thus, for women, the watching “other” is a strange being from the opposite sex, while for men, the watching other is a similar being with the same culture. Therefore, considering the importance of the male role, women are obliged to reconcile among the controversial roles,in this patriarchal system. In Bani-E’temad’s films, love is defined as the basic factor for survival,as if the filmmaker tries to regard love as a reason for life and development, in a female world isolated from women’sreal social class and life conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Banietemad Rakhshan’s cinema
  • Femininity
  • femininity aesthetic
  • femininity sociology
  • Common experience of femininity
  • منابع

    • هیوارد، لاسوزان (1381) مفاهیم کلیدی در مطالعات سینمایی، ترجمۀ: فتاح محمدی، تهران: هزارۀ سوم.
    • هنسن، جوزف و ایولین رید و ماری آلیس والتر (1386) آرایش، مد و بهره‏کشی از زنان، ترجمۀ: افشنگ مقصودی، تهران: گل‏آذین.
    • هال، استوارت (1386) فهم جامعه مدرن، ترجمۀ: گروه مترجمان، تهران: آگه.
    • هاسکل، مالی (1381) بازیگران زن در سینمای دهۀ 1940: از بازی تا زندگی، فصلنامۀ فارابی، سال 11، شمارۀ چهارم.
    • گیدنز، آنتونی (1387) تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در جامعۀ ایران، ترجمۀ: ناصر موفقیان، تهران: نی.
    • فریدمن، جین (1389) فمینیسم، ترجمۀ: فیروزه مهاجر، تهران: آشیان.
    • سیدمن، استیون (1388) کشاکش آرا در جامعه‏شناسی، ترجمۀ: هادی جلیلی، تهران: نی .
    • راودراد، اعظم و ملکه صدیقی خویدکی (1385)، «تصویر زن در فیلم‌های سینمایی رخشان بنی‌اعتماد»، در مطالعات فرهنگی و ارتباطات، ش 6.
    • روباتام، شیلا (1390) زنان در تکاپو:فمینیسم و کنش اجتماعی، ترجمۀ: حشمت‏الله صباغی،تهران :شیرازه.
    • ریتزر، جورج (1384) نظریۀ جامعه‏شناسی در دوران معاصر، ترجمۀ: محسن ثلاثی، تهران: علمی.
    • زارتسکی، ایلای (1390) سرمایه‏داری، خانواده و زندگی شخصی، ترجمۀ: منیژه نجم عراقی، تهران: نی.
    • دوبووار، سیمون (1384) جنس دوم، ترجمۀ: قاسم صنعوی، تهران: توس.
    • جنکیز، ریچارد (1381)  هویت اجتماعی، ترجمۀ: تورج یاراحمدی، تهران: شیرازه.
    • پاک‏نیا، محبوبه، مرتضی مردی‏ها (1388) سیطرۀ جنس، تهران: نی.
    • تانگ، رزماری (1389) نقدونظر: درآمدی جامع بر نظریه‏های فمینیستی. ترجمۀ: منیژه نجم عراقی، تهران: نی.
    • یریگاری، لوس (1381) آن اندام جنسی که یک اندام نیست، ترجمۀ: نیکو سرخوش، تهران: نی.
    • برمن، مارشال (1381) تجربۀ مدرنیته، ترجمۀ: مراد فرهادپور، تهران، طرح نو.
    • اسمیت، جفری (1377) تاریخ تحلیلی سینما، ترجمۀ: گروه مترجمان، تهران: فارابی.
    • اجلالی، پرویز (1387) دگرگونی اجتماعی و فیلم‏های سینمایی در ایران: جامعه‏شناسی فیلم‏های عامه‏پسند ایرانی (1309-1357)، کتاب ماه هنر، شمارۀ 116.
    • آزاد ارمکی، تقی، کمال خالق‌پناه (1389) خوانش مضاعف: روش شناسی بنیامینی- دلوزی در تحلیل فیلم دربارۀ الی، مجلۀ جامعه‏شناسی هنر و ادبیات، سال دوم، شمارۀ 2.
    • استفانی، گرت (1379) جامعه‌شناسی جنسیت، ترجمه: کتایون بقایی، تهران:دیگر.
    • کالکر، رابرت (1384) فیلم، فرم و فرهنگ، ترجمۀ: بابک تیرابی، تهران: فارابی.
    • مک لافین، جان (1389) زنان و نظریۀ اجتماعی و سیاسی، ترجمۀ: حمیرا مشیرزاده، تهران: شیرازه.

     

    • Young, I.M.(1995). Gender as Seriality: Thinking About Women as a Social Collective. in L. Nicholson and S. Seidman.
    • Van Zoonen, L.(1991). Feminist Perspectives on The Media .in Curran J Edition. Mass Media and Society New York.
    • Sylvia, NG yin Ping. (2010). the Concepthion of Femininity and it effect on the Psychological adjustment of women with breast cancer, the University of Hong Kong.
    • Rich, Adrienne.(1977). of Woman Born Motherhood as Ex perience and Institution Virago. London.
    • Connell, R. W., & Messerschmidt, J. W. (2005). Hegemonic masculinity: Rethinking the concept. Gender & Society, 19(6), 829–859.
    •  
    • Johnson, J. L & Repta, R. (2007). Better science with sex and gender: A primer for health research. Vancouver, BC, Canada: Women’s Health Research Network.