نگاهی جامعه‌شناختی به فیلم‌های حاتمی کیا

نویسنده

دانشیار گروه ارتباطات دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

در این مقاله، فیلم‌های ابراهیم حاتمی‌کیا با اتخاذ رویکردی جامعه‌شناختی تحلیل شده‌اند. هدف از این تحلیل فهمیدن دو مطلب است: اول این‌که معانی تولید شده در فیلم‌ها چیست و دوم اینکه این معانی چگونه با جامعه معاصر فیلم‌ها و نیز گروهی اجتماعی که حاتمی‌کیا آن را نمایندگی می‌کند ارتباط پیدا می‌کنند. چارچوب نظری این مقاله متاثر از رویکرد بازتاب در جامعه‌شناسی سینماست که مشخصاً با استفاده از نظریه لوسین گلدمن درباره اثر هنری بزرگ و فرد استثنایی، که در حوزه ادبیات طرح شده است، و با تسری آن به حوزه سینما تدقیق شده است. روش تحلیل فیلم‌ها از حیث درک معانی مستتر در آنها تحلیل نشانه‌شناختی و از حیث امکان ارتباط دادن معانی با جامعه معاصرشان نقد برون‌نگر بوده است. در این مقاله فیلم‌های از کرخه تا راین، برج مینو، آژانس شیشه‌ای، روبان قرمز، موج مرده، ارتفاع پست و به نام پدر تحلیل شده‌اند. مسیر حرکت قهرمان فیلم‌های مذکور، که گویی یک نفر است که مراحل متفاوت زندگی خود و جامعه‌اش را طی می‌کند، به شکلی منطقی در لابه‌لای فیلم‌ها دنبال شده است. این تحلیل‌ها نشان دهنده نگرش یکی از گروه‌های جامعه ایران، یعنی گروه‌های بسیجی جبهه رفته زمان جنگ و خانواده‌هایشان است که در جامعه کنونی مورد فراموشی و بی‌مهری قرار گرفته‌اند. هنرمندی که خود مانند این گروه فکر می‌کند، این نگرش را به شکل اثر هنری درآورده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Sociological Look at Movies by Hatamikia

نویسنده [English]

  • azam ravadrad
چکیده [English]

In this article movies made by Ebrahim Hatamikia, the Iranian film director, are analyzed using a sociological approach. This analysis aims to understand two points: first, what are the meanings generated in these movies; and second, what is the relationship between these meanings and the contemporary social conditions of the films and the social group which Hatamikia represents. The theoretical framework of this article is influenced by the reflection approach in the sociology of cinema which is elaborated using Lucien Goldmann’s theory about great art and exceptional person that he has presented in the field of sociology of literature and is applied to the field of cinema here.
Semiology is used as the method of analyzing movies in order to understand their generated meanings, and external criticism is used for relating these meanings to their contemporary society. In this article Hatamikia’s movies including “Az Karkheh ta Raine”, “Borj-eh Minoo”, “Ajans-eh Shisheie”, “Ruban-eh Ghermez”, “Mowj-eh Mordeh”, “Ertefa'eh Past”, and “Be Nam-eh Pedar” are analysed. The path which the protagonists in these movies go through, taking that person through different stages of life in society, is followed in the movies. This examination showes the attitude of one important social group in Iran, soldiers who volunteered during the war of Iraq against Iran (Basijiha), and their families, who are forgatten today. This group’s ideas and attitudes are embodied artistically by a person whose ideas and attitudes are the same.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cinema
  • Film
  • Hatamikia
  • Semiotics
  • sociology