ریشه‌های اجتماعی تحول مفهوم عشق در شعر ایران بررسی جامعه‌شناختی تحول مفهومی عشق در نه دفتر عاشقانه دهه 80

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پیشین گروه جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی

2 استادیار پیشین گروه انسان شناسی دانشگاه تهران

3 استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز

4 دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه تهران

چکیده

آیا مفهوم عشق در اشعار شاعران جوان امروز ایران با مفهوم عشق در اشعار شاعران کلاسیک این مرز و بوم تفاوت دارد؟ در این تحقیق، به این پرسش پرداخته شده و کوشش به عمل آمده است تا به تبیین آن پرداخته شود. به دیگر سخن، این تحقیق مواجهه‌ای است ادبی و جامعه‌شناختی با یکی از مهم‌ترین مضامین شعر ایران در ادوار گذشته و امروز. در پژوهشِ حاضر از روش مطالعه اسنادی و تکنیک تحلیل محتوای کیفی برای پاسخ دادن به مسأله تحقیق استفاده کرده‌ایم. جامعه‌ی آماری این پژوهش، 9 کتابِ شعرِ جوانِ دهه 80 بوده است که به روش هدفمند انتخاب شدند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که مفهوم عشق در شعر کلاسیک و به‌ویژه غزل فارسی و شعر شاعران جوان امروز ایران، تنها لفظی مشترک‌ است و کاربرد مفهوم عشق در هر یک از آن‌ها محتوای متفاوتی را منعکس می‌سازد . هم‌چنین می‌توان گفت که چرخش معنایی مفهوم عشق در شعر شاعران جوان امروز ایران، ناشی از زیست شاعر ایرانی در جهانی مدرن است. انسان مدرن تجربه‌های وجودی مشترک بشری را به‌نحو جدیدی تجربه و تعبیر می‌کند و با آن متناسب با وضع زیستی و اجتماعی خاص خود مواجه می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Social roots of the transformation of the concept of love Iranian poetry Sociological analysis of conceptual transformation of love in nine romantic poems in 1380s

نویسندگان [English]

  • mohammadreza shadru 1
  • shahram parastesh 2
  • hasan mohadesi ghilavaee 3
  • yusef pakdaman 4
1 Assistant Professor, Faculty of social science, Allameh Tabataba’i University,Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Faculty of social science, Tehran University, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor, Faculty of social science, Islamic Azad University, Central Tehran branch, Tehran, Iran.
4 Ph.D student in sociology, Tabriz University. Iran.
چکیده [English]

Is the concept of love in the poem of Iranian young poets different from the concept of love in the poem of Iranian classical poets? In this research the above raised question has been dealt with and clarified as much as possible
In other word this research is the literary and sociological confrontation with one of the most important subject matters of Iranian poem in the past and present periods.
The methods used in this study to answer the main question were based on qualitative analysis and documentary studies.
Statistics data of this study was based on nine poem books of young 80’s poets which were chosen quite purposely.
The finding of this research shows that the concept of love in the classical poems and today’s young poems are only the same in the word of “love”. But basically the use of concept of love in each of them reflects different content and also in this research we found that the reason for this different in the Iranian young poets today is because of epistemic structure of Iranian society within the place of modernity as a tradition and a new concept of love has emerged in Iranian poetry The modern man experiences and interprets the common human existential experiences with a new adapted social and biological context

کلیدواژه‌ها [English]

  • Love
  • Classic poem
  • young poem
  • Modernity
  • conceptual transformation
  • Iran
آشوری ، داریوش (1387) شعر و اندیشه، تهران: نشر مرکز.
 اباذری، یوسف (1387) خِرد جامعه شناسی، تهران: انتشارات طرح نو.
ـــــــــــــــ (1387) «جامعه‌شناسی بدن و پاره‌ای مناقشات»، مجله پژوهش زنان،دوره 6،شماره4، تهران.
باختین، میخاییل (1387) تخیل مکالمه ای: جستارهایی در باره رمان، ترجمه رؤیا پورآذر، تهران: نشر نی.
بارت، رولان (1383) امپراطوری نشانه‌ها. ترجمه‌ی ناصر فکوهی، تهران: نشر نی.
ــــــــــــ (1385) سخن عاشق، ترجمه‌ی پیام یزدانجو، تهران: نشر مرکز.
باومن، زیگمونت (1387) عشق سیال: در باب ناپایداری پیوندهای انسانی، ترجمه عرفان ثابتی، تهران: انتشارات ققنوس.
برمن، مارشال (1389) تجربه مدرنیته، ترجمه مراد فرهادپور، تهران: انتشارات طرح نو.
پاز، اوکتاویو (1389) دیالکتیک تنهایی، ترجمه خشایار دیهیمی، تهران: انتشارات لوح فکر.
پرستش، شهرام (1390) روایت نابودی ناب، تهران: نشر ثالث.
تامپسون، جان بروکشایر (1380) رسانه ها و مدرنیته، ترجمه مسعود اوحدی، تهران: انتشارات سروش.
ترونگ، نیکلا (1390) «عشق و هنر: گفتگو با آلن بدیو»، فصل نامه سینما و ادبیات، سال هشتم، شماره سی‌ام، تهران.
تسوایگ، شتفان (1388) نیچه، ترجمه لیلی گلستان، تهران: نشر مرکز.
تَنِر، آی (1390) تنهایی: هراس از عشق، ترجمه منصور بهرامی، تهران: انتشارات روان شناسی جامعه.
جورکش،شاپور (1385) بوطیقای شعر نو،تهران: انتشارات ققنوس.
دیانوش، ایلیا (1385) برهنه با زمین: فرهنگ گزین  گویه های شعرای معاصر، سهراب سپهری، تهران: انتشارات مروارید.
ـــــــــــــ (1388) لالایی با شیپور: فرهنگ گزین گویه های شعرای معاصر، احمد شاملو، تهران: انشارات مروارید.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1387) ادوار شعر فارسی: از مشروطیت تا سقوط سلطنت، تهران: انتشارات سخن.
فکوهی، ناصر (1389) گفت و گوهایی در بارة انسان و فرهنگ، تهران: انتشارات فرهنگ جاوید.
قباد فرهی، امیر (1390الف) «خورشید را به گل اندوده اند: جریان ادب فارسی در گفت و گو با دکتر میرجلال‌الدین کزازی»، ضمیمه روزنامه شرق، 8تیر، تهران.
ـــــــــــــــ(1390ب) «گذر به راه سوم: جریان ادبیات فارسی در گفت‌وگو با دکتر محمدعلی اسلامی‌ندوشن»، ضمیمه روزنامه شرق، شماره 1250، تهران.
کلاک، دانیل؛ مارتین، ریموند (1389) پرسیدن مهم‌تر از پاسخ دادن است، ترجمه حمیده بحرینی، تهران: انتشارات هرمس.
کَسِل، فیلیپ (1387)چکیده آثار آنتونی گیدنز، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: انتشارات ققنوس.
گودرزی، محمدرضا (1386) بازتاب سیاست در ادبیات داستانی ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
گیدنز، آنتونی (1389) جامعه شناسی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: انتشارات نی.
ـــــــــــــ (1388) تجدد و تشخص: جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمه ناصر مؤفقیان، تهران: نشر نی.
لنگرودی، شمس (1387) تاریخ تحلیلی شعر نو: جلد اول، تهران: نشر مرکز.
محدثی، حسن (1390) «برنهادهای بنیادی علی شریعتی: مدرن‌شدنِ کنش‌گرانه به وساطتِ دین»، ضمیمه روزنامه شرق، 29/3/90 ، تهران.
ــــــــــــــ (1390) تقریرات استاد در کلاس ‌جامعه شناسی دین، کارشناسی ارشد جامعه شناسی،‌ترم اوّل سال تحصیلی   91 ـ90، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
مختاری، محمد (1378) هفتاد سال عاشقانه؛ تهران: انتشارات تیراژه.
موسوی، حافظ (1390) خرده ریز خاطره‌ها و شعرهای خاورمیانه، تهران: انتشارات آهنگ دیگر.
وکیلی، شروین (1383) «دگردیسی صمیمیت»، کتاب ماه علوم اجتماعی، شماره 89، تهران.
یعقوبشاهی ، نیاز (1389)  عاشقانه‌ها: گزینه‌ی سروده‌های شاعران امروز ایران، تهران: انتشارات هیرمند.