2024-03-29T09:54:25Z
https://jsal.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=3881
جامعه شناسی هنر و ادبیات
2538-5046
2538-5046
1390
3
1
هنر شیعی در ایران
مسعود
کوثری
در این مقاله تلاش شده است با رویکرد جامعهشناسی هنر نگاهی به عناصر شیعی در هنرهای متفاوت ایرانی اسلامی افکنده شود و تاریخ و نحوهی ظهور آنها و نیز عوامل اجتماعی موثر بر این ظهور مطالعه شود. یافتههای مقاله نشان میدهد به تناسب نوع حکومتهای اسلامی، اعم از شیعی و غیر شیعی در دورههای گوناگون، شیوه نمایش عناصر شیعی در هنر تغییر کرده است. هنگامی که شیعیان دچار محدودیت بودند این عناصر کمتر بوده و هنگامی که خود حکومت را به دست گرفتهاند، این عناصر افزایش داشتهاند. مقاله با تکیه بر عناصر محتوایی هنر شیعی نشان میدهد که چگونه باورها و آموزههای مذهب شیعه در هنر آن، بهخصوص معماری و کتیبهنگاری، متجلی شده است. در پایان پیشنهاد میشود برای شناخت هنر شیعی یا هنر ملهم از شیعه، هم هنرهای رسمی و هم هنرهای مردمی و عامهپسند شیعی بررسی شود.
بقاع متبرکه
تعزیه
خطاطی
کتیبهنگاری
معماری
نگارگری
هنر شیعی
2011
05
22
7
36
https://jsal.ut.ac.ir/article_23731_4355fc794da8da8b1d035495d55193c6.pdf
جامعه شناسی هنر و ادبیات
2538-5046
2538-5046
1390
3
1
نقاشی رئالیستی معاصر در ایران و شرایط اجتماعی ظهور آن (1376-1388)
nasim
nilqaz
این پـژوهش شرایط ظهور نقاشی رئالیستی معاصر از 1376تا 1388در ایران را بررسی میکند و با طرح یک مدل نظری ترکیبی، به بررسی تحــولات اجتمـاعی و فـرهنگی ایران در دوره زمانی مورد نظر پرداخته و میکوشد نشـان دهـد که اگرچه «به وجود آمدن بحران در نظم گفتمان جامعه»، «بسیج منابع» و «شکلگیری زنجیرههای تعامل» برای شکلگیری فرایند تولید هنر (نقاشی) ضروری است، فرم و محتوای محصولات هنری (آثار نقاشی) تحت تأثیر عواملی همچون «ماهیت بافت گفتمانی مسلط در جامعه»، «افق اجتماعی» و همچنین «منازعات گفتمانی درون میدان نقاشی» تعیین میشود. این پژوهش از طریق بررسی آثار، به تحلیل بافت گفتمانی جامعه و ارتباط آن با گفتمانهای جاری در میدان نقاشی میپردازد و بدین وسیله به تبیین راهها، شیوهها و مکانیسمهایی میپردازد که از طریق آن، شرایط اجتماعی مزبور، نوآوری و تولید هنری را در سالهای مزبور ممکن میسازد و در نهایت به رابطهی دیالکتیک هنر و ساختار اجتماعی اشاره میکند.
ایران
بسیج منابع
تحلیل گفتمان
تولید هنر
رئالیسم (واقعگرایی)
نقاشی معاصر
2011
05
22
37
73
https://jsal.ut.ac.ir/article_23732_ed737f7e676f20e026b307ec3142dcf1.pdf
جامعه شناسی هنر و ادبیات
2538-5046
2538-5046
1390
3
1
تحلیلی بر خوانش مخاطبان تحصیلکرده امریکایی از فیلمهای ضد اسلام هالیوود
حمید
عبداللهیان
نیلوفر
هومن
در این مقاله، خوانش مخاطبان تحصیلکرده امریکایی از فیلمهای ضد اسلام هالیوود مطالعه شده است. این مقاله با استفاده از رویکرد دریافت و ترکیب آن با گفتمان شرقشناسی، تجربه زیسته، ارتباطات بین فرهنگی و سواد رسانهای مخاطب امریکایی را عناصر برجستهای در برخورد با محتوای فیلمها در نظر میگیرد.
دادههای لازم برای تحلیل به روش کیفی و از طریق مصاحبه اینترنتی با ?? دانشجوی امریکایی به دست آمده است. نتایج حاصل اگرچه قابل تعمیم نیست، اما نشان میدهد که اثار رسانه در شرایطی خاص صورت میپذیرد، اما مخاطب نیز با بالا بردن سواد رسانهای خود که بخشی از آن ناشی از آگاهیاش از عملکرد سیاسی و اقتصادی رسانههاست، در کنار برخورداری از تجربهی مستقیم در خصوص مسائل بازنمایی شده، میتواند خوانشی متفاوت از آنچه نیت سازنده و تولیدکنندگان رسانه بوده است، داشته باشد.
یافتهها نشان میدهند برای تشریح رابطه میان تجربهی زیسته مخاطبان و میزان اثرگذاری فیلمها باید مخاطبان به دو گروه تقسیم شوند: ?. پاسخگویان برخوردار از تجربه زیسته ?. پاسخگویان فاقد تجربه زیسته.
بنابراین، با توجه به نتایجی که به دست آمد، فرضیههای تحقیق تایید میشود. تجربهی زیسته افراد و آگاهی آنان از اعمال رسانهای به عنوان دو عامل مؤثر در کاهش بازنمودهای هالیوود بودهاند. همچنین، این نتایج نشان میدهد که کاربست چنین رویکرد ترکیبی در این تحقیق نه توانسته به برجسته کردن عناصر اثرگذار در خوانش مخاطبان از فیلم کمک کند، و نه جایگاه هالیوود را در بین مخاطبان امریکایی و در شناساندن مسلمانان به آنها مشخص کند.
اسلام
خوانش
دریافت
شرقشناسی
مخاطب
مسلمانان
هالیوود
2011
05
22
75
103
https://jsal.ut.ac.ir/article_23733_6ac366a2d2c61ab3256af559591c98d6.pdf
جامعه شناسی هنر و ادبیات
2538-5046
2538-5046
1390
3
1
بازنمایی فضاهای شهری تهران در رمانهای دورهی رضا پهلوی
شهرام
پرستش
سمانه
مرتضوی گازار
این مقاله بر آن است که با خوانش رمانهای اجتماعی نگارش یافته در دوره رضا پهلوی) ????-???? هجری شمسی (به روایت چگونگی تولید و بازتولید فضاهای شهری تهران دست یابد. بر این اساس، رمانهای تهران مخوف و یادگار یک شب از مشفق کاظمی، تفریحات شب از مسعود و زیبا نوشته حجازی انتخاب و با استفاده از نظرات لفور و روش تحلیل محتوای کیفی تحلیل شدند. لفور فضا را واقعیتی اجتماعی میداند که در هر عصری به صورتی خاص تولید میشود. او با سه مفهوم «بازنمایی فضا»، «فضای بازنمایی شده» و «عمل فضایی» به بیان چگونگی «تولید فضا» میپردازد. با به کارگیری مفاهیم لفوری و مشخص کردن مضامین «ریتم»، «تولیدفضا»، «ارزش مبادله» و «ارزش مصرف» این نتیجه حاصل شد که قریب به اتفاق تهرانیها در آن دوره به تولید و بازتولید فضاهای شهری نپرداخته و صرفا قشر کوچک تحصیل کردهی فرنگیماب و متجدد بوده است که فضاهای شهری تهران را در تناقضات مدرنیته بازتولید کردهاند. این در حالی است که حکومت و ایدئولوژی حاکم برای تحکیم قدرت خویش به تولید و بازتولید فضاهای شهری پرداخته است. همچنین نتایج بررسی «ریتم چرخهای» و «ریتم خطی» نشان میدهد که شهر تهران در ابتدای مواجههی جدی با مدرنیزاسیون قرار داشته است.
ارزش مبادله
ارزش مصرف
تولید و بازتولید فضا
رمان
ریتم
زندگی روزمره
شهر
مدرنیته
2011
05
22
105
132
https://jsal.ut.ac.ir/article_23734_1ce970e2655d36c830e0606dabf7c706.pdf
جامعه شناسی هنر و ادبیات
2538-5046
2538-5046
1390
3
1
بررسی مؤلفههای پسامدرن در رمان آزاده خانم و نویسندهاش نوشتهی رضا براهنی
غلامرضا
پیروز
زهرا
مقدسی
محدثه
فتوت
یکی از شاخصترین رمانهای فارسی، که بر اساس بوطیقای داستاننویسی پسامدرن خلق شده است، رمان آزاده خانم و نویسندهاش اثر رضا براهنی است. نویسنده در این رمان با بهرهگیری از شگردهای پست مدرنیستی همچون عدم انسجام، عدم قطعیّت، نفی زمان، روایت اسکیزوفرنیک، مرگ مؤلّف، چند صدایی، تناقض، پارودی، جذب خواننده با استفاده از شکل و... اثری تحوّلآفرین و تأثیرگذار در عرصهی داستاننویسی ایران نوشته است. هدف براهنی از خلق رمان آزاده خانم و نویسندهاش نوشتن داستانی بر اساس عرفهای شناخته شدهی ادبی نیست، بلکه نوشتنِ «قصهی نوشتن» است که در مقابل خواننده نوشته میشود. این رمان اثری ساختارشکن و چند پاره است که بخشهای متفاوت آن از نظر زمانی، مکانی و روایی فاقد تسلسل خطی و توالی منطقیاند. این پارههای جدا از هم موجب از بین رفتن وحدت و یکپارچگی رمان و تکهتکه شدن آن میشود.
نویسندگان این مقاله برآناند مؤلّفههای پسامدرن را در رمان آزاده خانم و نویسندهاش تحلیل و بررسی کنند.
آزاده خانم و نویسندهاش
ایران
پسامدرن
خواننده
ساختارشکنی
2011
05
22
133
157
https://jsal.ut.ac.ir/article_23735_28c1fd157b917c5c513ab50febdcd1ad.pdf
جامعه شناسی هنر و ادبیات
2538-5046
2538-5046
1390
3
1
انعکاس اجتماعیات در داستانهای کوتاه ابوالقاسم پاینده (با تکیه بر کتابهای دفاع از ملانصرالدین، مرده کشان جوزان، ظلمات عدالت)
محمدرضا
نصراصفهانی
مولود
طلائی
ابوالقاسم پاینده از نویسندگانی است که در مکتب داستاننویسی اصفهان مغفول واقع شده است. وی با انعکاس مسائل مهم اجتماعی عصر خود در داستانهای کوتاهش از عهدهی رسالت خویش در مقام نویسنده و مصلح اجتماعی به خوبی بر آمده است.
در جامعهشناسی ادبیات، اثر ادبی از این دیدگاه که اجتماع و هنرمند با یکدیگر رابطهای زنده و جداییناپذیر دارند مورد بحث و ارزیابی قرار میگیرد. اما در پژوهشهایی که صرفاً به اجتماعیات در ادبیات میپردازد، محقق میکوشد با محور قرار دادن اثر ادبیِ مورد نظر، اندیشههای اصلی و دغدغههای نویسنده یا شاعر را طبقه بندی و بر مبنای این رویکرد نوع نگاه خالق اثر را به جامعهی معاصر خود تشریح کند.
در این مقاله کوشیدهایم با استفاده از رویکرد دوم، یعنی انعکاس اجتماعیات در اثر ادبی، مهمترین اندیشههای اجتماعی پاینده را تقسیمبندی کنیم. این اجتماعیات عبارتاند از نقد باورهای عامیانه، انتقاد از وضع آموزش، فساد اخلاقی طبقات اثرگذار جامعه، رشوهگیری، رباخواری، وضعیت نامطلوب ادارهها در امور اجرایی، فقر و جایگاه اجتماعی زنان از ???? تا ???? هـ. ش. در پایان مقاله نیز به تشریح طنز اجتماعی بهمثابهی یکی از بخشهای اساسی داستانهای کوتاه پاینده پرداختهایم که در تأثیرگذاری اجتماعیات منعکس شده در آثار او نقش بسیار مهمی بر عهده دارد.
ابوالقاسم پاینده
اجتماعیات در ادبیات
داستان کوتاه
دردهای اجتماع
طنز اجتماعی
2011
05
22
159
188
https://jsal.ut.ac.ir/article_23736_372833c3c5bab0ac90b3bfffa1008adf.pdf
جامعه شناسی هنر و ادبیات
2538-5046
2538-5046
1390
3
1
آستانههای پیوند و شکاف اجتماعی در منطقالطیر عطار نیشابوری
رحیم
فرخنیا
زهرا
حیدری
بیشتر مسائل اجتماعی، فرهنگی و تاریخی هر ملتی را میتوان در آثار ادبی آن سرزمین جستجو کرد. از آنجا که ادبیات تولیدی اجتماعی است، با مطالعهی آن میتوان ساختار اجتماعی و فرهنگی و همچنین زوایای پنهان و تاریک ویژگیهای زندگی آن اجتماع را نیز شناسایی کرد. مراجعه به متون ادبی در علوم اجتماعی با استفاده از رویکرد روایتی برای نشانهشناسی یکی از راهکارهای دستیابی به این مقصود است. ظهور ویژگیهای داستانگونهی زندگی اجتماعی در روایات به تفسیر ساختار حاکم بر روایات اهمیت می-بخشد، و در این میان، داستانهای رمزی که مستلزم درک معنای مجازی عناصر داستان برای دسترسی به واقعیت پنهان متناند، از اهمیت خاص برخوردارند. پدیدآورندگان این مقاله با خوانش منطق الطیر عطار و تحقیقات مرتبط با آن به تحلیل گفتمان پرندگان و ویژگیهای آنها بهمنظور گرهگشایی از رمزهای این اثر بر آمدهاند. روششناسی این تحقیق از نوع اسنادی در جهت معنایابی و نشانهشناسی بوده است و دادههای حاصل به صورت روایتی با تکیه بر رویکرد درام اجتماعی ویکتور ترنر تحلیل شدهاند.
آستانهها
دراماجتماعی
روایتشناسی ساختاری
عطارنیشابوری
منطقالطیر
2011
05
22
185
217
https://jsal.ut.ac.ir/article_23737_06cd549007da8042f1c4536d191d14b6.pdf