ORIGINAL_ARTICLE
یه حبه قند: بازآفرینی دیالکتیک رخداد و روزمرگی در حیات اجتماعی
یه حبه قند، از منظر جامعهشناسیِ هنر و با نگاهی نئوفرمالیستی، بیانگر نکات بدیعی در مورد حیات اجتماعی فرد ایرانی است. این فیلم، با فرمی مشابه با فرم آثار امپرسیونیستی، تکهپارههای زندگی روزمرۀ ایرانی را به آشناترین وجه با هم ترکیب میکند، اما درعینحال، با برجستهسازی عنصر رخداد و نمایش دیالکتیک رخداد و روزمرگی، از این زندگی آشناییزدایی میکند. عملِ آشناییزدایی در چارچوب یک پسزمینۀ تاریخیـاجتماعی انجام میشود: تصویری از بافت سنتی جامعۀ ایران که در معرض تهدید عناصر مدرن است. تحلیل نئوفرمالیستیِ اثر (یعنی تحلیل قواعد فرمیک و اصول ساختارِ رواییِ اثر بهمنظور ایضاح معانی ارجاعی، آشکار، تلویحی و دلالتگر) و نیز تفسیر نتایج این تحلیل در پرتو رویکرد نظری تحقیق نشان میدهد رخدادی که امر روزمره را منهدم میسازد خود، جزء جداییناپذیر آن است. رخداد در کُنه روزمرگی لانه کرده است و حتی بالا انداختن یک حبه قند میتواند کام جمع انبوهی را تلخ کند: زندگی روزمره آبستن ضدِ خویش است و بداهت آن در چشمبههمزدنی بههم میریزد. همه چیز از دل زندگی برمیخیزد و ورای آن چیزی وجود ندارد. با وقوع هر رخداد و بههمریختن سیر طبیعیِ امور، روزمرگی از نو آغاز میشود و خودِ آن رخدادِ منهدمکننده بهتدریج بخشی از امر روزمرۀ جدید میگردد.
https://jsal.ut.ac.ir/article_62252_aa2853d56a00e96f4bde37deeb54912d.pdf
2017-02-19
1
23
10.22059/jsal.2017.62252
روزمرگی
رخداد
امپرسیونیسم
مونتاژ
دیالکتیک
جمال
محمدی
m.jamal8@gmail.com
1
دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه کردستان
LEAD_AUTHOR
انگلیس، دیوید (1395). «جامعهشناسی هنر: بین بدبینی و بازاندیشی». در جامعهشناسی هنر، ویراستۀ دیوید انگلیس و جان هاگسون، ترجمة جمال محمدی، تهران، نشر نی.
1
دو وینیو، ژان (1388). جامعهشناسی هنر، ترجمۀ مهدی سحابی، تهران، نشر مرکز.
2
زیمل، گئورگ (1380). «تضاد فرهنگ مدرن». ترجمۀ هاله لاجوردی، ارغنون، شمارة 18، صص 225-246.
3
سوینگوود، آلن (1395). «اپرا، مدرنیته و میدانهای فرهنگی»، در جامعهشناسی هنر، ویراستۀ دیوید انگلیس و جان هاگسون، ترجمة جمال محمدی، تهران، نشر نی.
4
گاردینر، مایکل (1381). «تخیل معمولی باختین»، ترجمۀ یوسف اباذری، ارغنون، شمارة 20، صص 32-66.
5
گلمکانی، هوشنگ (1390). «درخت زندگی»، ماهنامۀ فیلم، شمارة 433، ص 16-17. [u1] [C2]
6
لینتُن، نوربرت (1386). هنر مدرن، ترجمۀ علی رامین، تهران، نشر نی.
7
نیلقاز، نسیم (1390). «نقاشی رئالیستی معاصر در ایران و شرایط اجتماعی ظهور آن (1376-1388)». جامعهشناسی هنر و ادبیات، سال سوم، شمارة اول، صص 35-71.
8
هِپوُرث، مایک (1395). «طراحی سالمندی: دیدگاههای جامعهشناختی دربارۀ سالمندی در نقاشی عصر ویکتوریا»، در جامعهشناسی هنر، ویراستۀ دیوید انگلیس و جان هاگسون، ترجمة جمال محمدی، تهران، نشر نی.
9
Bakhtin, M. (1993), Toward a Philosophy of the Act, V. Liapunov (Trans), Austin: Texas University Press.
10
Bourdieu, P. (1992[1979]) Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste, Landon: Routledge.
11
Crook, S. (1998), “Minotaurs and Other Monsters: Everyday Life”, in Recent Social Theory, Sociology, 32 (2): 529.
12
Gardiner, M. (2000), Critiques of Everyday Life, London: Routledge.
13
Kerman, J. (1985) Musicology, London: Fontana Books.
14
Highmore, B. (2002), Everyday Life and Cultural Theory: An Introduction, London and New York: Routledge.
15
Lefebvre, H. (1971), Everyday Life in the Modern World, New York, London: Harper Torch Books.
16
Lefebvre, H. (1991), The Structure of Marx’s Worldview, New jersey, Princeton University Press.
17
Shklovsky, V. (1998), “Art as Technique”, in Julie Rivkin and Michael Rayan (eds) (1998) Literary theory: an Anthology, Malden, MA, and Oxford: Blackwell (1917).
18
Simmel, G. (1971), “The Adventurer”, in D. Levine (ed), George Simmel on Individuality and Social Forms. Chicago: Chicago University Press.
19
ORIGINAL_ARTICLE
بازنمایی روشنفکر در سینمای ایران (تحلیل روایت چهار فیلم در دهه های چهل تا هفتاد)
مقالة حاضر درصدد است تا نحوة بازنمایی روشنفکر را در سینمای دهههای 1340-1370 توصیف کند و به تفسیر مناسبات اجتماعی این بازنمود بپردازد. ازاینرو، با مبنا قرار دادن نظریة "روشنفکران" "گرامشی" و نظریة "بازنمایی"، چهار فیلم با اتخاذ روش "تحلیل روایت"، بررسی شده است تا رابطة هریک از روشنفکران بازنماییشده با بافت اجتماعی خویش مشخص گردد. درنهایت این نتایج حاصل شد که روشنفکران نه بهصورت مستقل، بلکه در پیوند با طبقات اجتماعی ویژهای عمل میکنند و نگاه ایدئولوژیک به آنان در هر فیلم نیز به ایدئولوژیهای خاص هر دوره گره خورده است. همچنین از مقایسه روند این بازنمایی آشکار شد که در دهة منتهی به انقلاب و دهة اول پس از انقلاب، روشنفکر در رابطه با "امر سیاسی" مطرح شده است اما با سپری شدن دهة اول انقلاب و پایان یافتن جنگ، روشنفکر دهة هفتاد در جستوجوی نقش تازهای برآمده است و، در رابطه با "امر اجتماعی" مطرح شده است.
https://jsal.ut.ac.ir/article_62253_309e85b4d0878321ae447278c9aa3e29.pdf
2017-02-19
25
51
10.22059/jsal.2017.62253
روشنفکر
بازنمایی
تحلیل روایت
جامعهشناسی فیلم
آنتونیو گرامشی
ساره
امیری
saareh.amiri@gmail.com
1
دانشجو
LEAD_AUTHOR
احسان
آقابابایی
ehsan_aqababaee@yahoo.com
2
دانشگاه
AUTHOR
مجید
فدایی
fadaei51@gmail.com
3
دانشگاه
AUTHOR
ادیبی، حسین (1358). طبقة متوسط جدید در ایران، تهران: انتشارات جامعه.
1
اسپریانو، پائولو (1362). مقدمة نامههای زندان. ترجمة مریم علوینیا. تهران: نشر آگاه.
2
اشرف، احمد و بنو عزیزی، علی (1388). طبقات اجتماعی، دولت و انقلاب در ایران، ترجمة سهیلا ترابی فارسانی، تهران: انتشارات نیلوفر. بوردول، دیوید و تامپسون، کریستین (1385). هنر سینما، ترجمة فتاح محمدی، تهران: نشر مرکز.
3
بیتهام، دیوید و بویل، کوین ( 1388). دموکراسى چیست، ترجمة شهرام نقش تبریزى، تهران: انتشارات ققنوس.
4
تاجیک، احسان (1388). «طبقة متوسط جدید در ایران سال های 57 - 1332»، چشمانداز ایران، شماره 54، ص 132.
5
ثقفی، مراد (1380). «گذر از کویر: روشنفکران ایران پس از انقلاب اسلامی»، فصلنامة بازتاب اندیشه، شمارة 17.
6
سروش، عبدالکریم (1373). قبض و بسط تئوریک شریعت، نقدها و بحثها، تهران: انتشارات صراط
7
کیسبی یر، آلن (1368). درک فیلم، ترجمة بهمن طاهری، تهران: انتشارات فیلم.
8
وحدت، فرزین (1383). رویارویی فکری ایران با مدرنیت، ترجمة مهدی حقیقتخواه، تهران: انتشارات ققنوس.
9
هالوب، رناته (1374). آنتونیو گرامشی فراسوی مارکسیسم و پسامدرنیسم، ترجمة محسن حکیمی، تهران: نشر چشمه.
10
Allen, Richard (1993) Representation, Illusion and Cinema, Cinema Journal, 32(1), pp. 21-48.
11
Andrew, Dudley (1984) Concepts in Film Theory, New York: oxford university press.
12
Ben-Shaun, Nitzan (2007) Film: The Key Concepts, London: Berg Publisher.
13
Gramsci, Antonio (1971) Selections From the Prison Notbooks, edited and translated by Quentin Hoare and Geoffrey Nowell Smith, London: Lawrence & Wishart.
14
Griffi, Larry J (1993) »Narrative, Event-Structure Analysis, and Causal Interpretation in Historical Sociology«, The American Journal of Sociology, 98(5).
15
Henderson, Brian (1971) Two Types of Film Theory, Film Quarterly, 24( 3), pp. 33-42.
16
Ives, Peter (2004) Language and Hegemony in Gramsci, London: Fernwood Publishing.
17
Johnson, P (2009) Intellectuals: From Marx and Tolstoy to Sartre and Chomsky,New York: HarperCollins Publishers.
18
King, M. (1978) »The social role of intellectuals: Antonio Gramsci and the Italian renaissance«, An Interdisciplinary Journal, Vol 61.
19
Polkinghorne, Donald (1988) Narrative Knowing and the Human Sciences, US: University of New York Press.
20
Reid, Julie & Others (2008) Media Studies: Policy, Management and Representation, South Africa: Juta Academic Publisher.
21
Riessman, Catherine Kohler (2003) Narrative Analysis, LoNDON: Sage Publication.
22
stam, robert & others (1992) New vocabularies in film semiotics, New York and London: taylor and francis group.
23
ORIGINAL_ARTICLE
سعادتآباد کجاست؟ نشانهشناسی گفتمانی فیلم «سعادتآباد» ساخته مازیار میری
دهة هشتاد برای سینمای ایران دهة چشمگیری بود، زیرا در آن فیلمهایی اکران شد که گفتمانهای موجود در جامعه را روایت میکردند. «سعادتآباد»[1] از فیلمهای سینمای ایران در اواخر دهة هشتاد است که برای آن نقدهای ژورنالیستی نوشته شده است، اما مطالعات نشانهشناختی و زبانشناختی موردی بر روی این فیلم انجام نشده است. این مقاله در پی پاسخ به این پرسشهاست که چه نظامهای معناییای در این فیلم بازنمایی شدهاند و نسبت این نظامها با گفتمانهای حاکم بر ایرانِ دهة هشتاد چیست. هدف آن است که از طریق پاسخ به این پرسشها بتوان هرچهبهتر به لحاظ نشانهشناختی و زبانشناختی گفتمانهای موجود در فیلم را که برآیندی از جامعه است، نمایان ساخت. در این مقاله از نظریة گفتمان لاکلا و موف و روش سهمرحلهای نشانهشناسی گفتمانی (سلطانی، 1393) استفاده شد تا گفتمانهای کلان اجتماعی و خردهگفتمانهای موجود در فیلم مشخص شود. با استفاده از این روش روشن شد که از میان گفتمانهای کلان سنت و مدرنیته که در جامعة کنونی ایران مشهود است این فیلم گفتمان مدرن را پوشش داده است. گفتمان پررنگ دیگر فیلم، روابط انسانی و میزان دوستی میان دو گروه موجود در فیلم یعنی دو گروه شخصیتی مرد و زن است. گفتمان بعدی نوع روابط مرد و زن و زن و شوهر است و حتی در بخشی از فیلم گفتمان والدین و فرزند را هم در برمیگیرد که هریک به تفصیل در متن آمده است.
https://jsal.ut.ac.ir/article_62254_a4411ffed5986a19030d42c66b9192c3.pdf
2017-02-19
53
79
10.22059/jsal.2017.62254
نظریة گفتمان
سعادتآباد
مازیار میری
لاکلا و موف
نشانهشناسی گفتمانی
سیدعلی اصغر
سلطانی
aasultani@yahoo.com
1
استادیار
LEAD_AUTHOR
فاطمه
ظهرابی
fateme.zohraabi@gmail.com
2
کارشناس ارشد زبانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
ادیبی، حسین (1358). طبقه متوسط جدید در ایران. تهران: انتشارات جامعه.
1
اسفندیاری، عبدالله (1393). «مروری بر سی سال تجربه سینمای دینی». مجلة تصویرنامه. سال سوم. شمارة 7. صفحه 32 تا 51
2
ابوالحسن تنهایی، حسین و شکربیگی، عالیه (1387). جهانیشدن، تجددگرایی و خانواده در ایران (گذار یا فروپاشی). فصلنامة جامعهشناسی. شمارة 10، صص 56-33.
3
آقابابایی، احسان و کیفرخی، صمیم (1388). «بازنمایی چالشهای روشنفکر طبقه متوسط شهری در سینمای پایان دهة 1360 ایران با تمرکز بر نشانهشناسی فیلم هامون». مجلة هنرهای نمایشی و موسیقی. شمارة 39، صص. 12-5.
4
اعظم آزاده، منصوره و دهقانفرد، راضیه (1385). «خشونت علیه زنان در تهران: رابطة بین جامعهپذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و رابطه خانوادگی». مجلة زن در توسعه و سیاست. شمارة 14، صص. 179-159.
5
آینهدار، ایمان (1389). نشست عوامل فیلم سعادتآباد. دریافتشده از وبگاه زیر در تاریخ 1/11/93 http://cloobcom.blogfa.com
6
بهپژوه، احمد (1389). «آسیبشناسی خانواده». مجلة علوم تربیتی پیوند. شمارة 375. صفحه 20 تا 24
7
حسینیزاده، محمدعلی (1384). اسلام سیاسی در ایران. قم: انتشارات دانشگاه مفید.
8
ساروخانی، باقر (1376). طلاق: پژوهشی در شناخت واقعیت و عوامل آن. تهران. انتشارات دانشگاه تهران.
9
سریع القلم، محمود (1391). اقتدارگرایی در عهد قاجار. تهران: فروزان روز.
10
سلطانی، سیدعلیاصغر (1384). قدرت، گفتمان، زبان: سازوکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران. تهران: نشر نی.
11
سلطانی، سیدعلیاصغر (1386). «تحلیل گفتمانی فیلمهای سیاسیـاجتماعی: نگاهی به «پارتی» سامان مقدم». در مجله مطالعات فرهنگی و ارتباطات. شمارة 9، صص. 16-1.
12
سلطانی، سیدعلیاصغر و بنائی، بنتالهدی (1392). «سینمای ایران و بازنمایی عناصر دینی تحلیل گفتمان فیلم اخراجیهای 2». در مجله معرفت فرهنگی اجتماعی. سال چهارم. شمارة 14. 5 تا 30
13
سلطانی، سیدعلیاصغر (1393). «نشانهشناسی گفتمانی یک جدایی». مطالعات جامعهشناختی. دورة 21، شمارة 2، صص. 72-43.
14
ضیمران، محمد (1379). گذر از جهان اسطوره به فلسفه. تهران: انتشارات هرمس.
15
فاضلی، غلامعباس (1390). سایت پرده سینما. دریافتشده از وبگاه زیر در تاریخ 25/10/ 93 http://www.forum.98ia.com/t331670.html
16
فرامپتون، دانیل (1383). فیلموسوفی: مطالعه بهمثابه اندیشگی. ترجمه شهروز یوسفیان. مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی.
17
فهیم، منصور و نادریجم، آزاده (1391). «تحلیل گفتمانی فیلمنامه فیلم کافه ستاره». مجله زن در فرهنگ و هنر. دورة 4، شمارة 4، صص. 38-19.
18
کنینگزبرگ، آیرا (1379). فرهنگ کامل فیلم. ترجمة رحیم قاسمیان. تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
19
منتظری، رضا (1390). نقد و بررسی فیلم سعادتآباد. دریافتشده از وبگاه زیر در تاریخ 24/10/93 http://www.cinscreen.com/?id=1466
20
هزارجریبی، جعفر و صفری شالی، رضا (1389). بررسی نظری در شناخت طبقة متوسط (با تأکید بر طبقة متوسط جدید). مجلة علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی. شماره 50. 63 تا 90
21
یورگنسن، لوئیز و فیلیپس، لیلیان (1394). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمة هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
22
Badley, L., Palmer, B., Schneider, S. J. (2006). Tradition in World Cinema. Edinburg: Edinburg University Press.
23
De Vaulx, J. (2012). An analysis of the New Iranian Cinema through Four of Its Key Directors. In Young and Innocent Website downloaded in 13-4-2016 from http://www.youngandinnocent.eu/articles/2012/english/analysis-new-iranian-cinema-through-four-its-key-directors.
24
Esteban, J., Johnston, L., Kerameos, A. (2002). Iranian Cinema 16+ Guide. bfi National Library, download at 25-2-2016 from http://www.bfi.org.uk/16+
25
Fairclough, N. (1989). Language and Power. London: Longman.
26
Fairclough, N. (1995). Critical Discourse Analysis: The Critical Study of Language. Harlow, UK: Longman.
27
Habibi, N. (2013). The economic Legacy of Mahmoud Ahmadinejad. In Middle East Brief. Brandeis University, downloaded on 1-1-2016 from www.brandeis.edu
28
Halliday, M. A. K, & Matthiessen, C. (2004). An Introduction to Functional Grammar. 3rd Ed. London. Arnold.
29
Laclau, E. & Mouffe, S. (1985). Hegemony and Socialist Strategy: Towards Radical Democracy. Verso.
30
Mann, M. (1989). Macmillian Student Encyclopedia of Sociology. London: Macmillan.
31
Mir-Hoseini, Z. (). Negotiating the Forbidden: On Women and Love in Iranian Cinema. In Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East, Vol. 27, No. 3.
32
Rosenbaum, J. & Saeed-Vafa, M. (2003). Abbas Kiarostami. Urbana and Chicago: University of Illinois Press,
33
ORIGINAL_ARTICLE
کشمکش های گفتمانی رئالیسم و ایده آلیسم در نقاشی ایران معاصر: طرح رویکردی برای مطالعه تاریخ اجتماعی هنر ایران
برای نگارش تاریخ هنر معاصر نمیتوان به زندگینامهنگاری هنرمندان و تاریخنگاری رویدادهای هنر و مطالعة نوعشناسانه و سبکشناسانة آثار هنری اکتفا کرد، بلکه باید پرسید چگونه تاریخِ رویدادها شکل میگیرد و سبکها پدید میآیند؟ چگونه نظامهای قدرت فراز و فرود جریانهای هنری را جهت میدهند؟ در مقالة حاضر این پرسش دنبال میشود که تقابل ایدئالیسم صاحبان قدرت و رئالیسم حاشیهنشینان قدرت بهعنوان تقابل ساختاری به سبکها و جریانهای هنری ایران شکل دادهاند؟ البته منظور از رئالیسم بازنمایی واقعنمایانه و طبیعتنمایانه و تقلیل آن به سبکهای محدود در تاریخ هنر نیست، بلکه منظور مواجهة تجربی و عملی با جهان است؛ از همین رو در رویارویی با ایدئالیسم قرار دارد که مواجهة استعلایی و نمادی با جهان است. در این مقاله برای مطالعة فراز و فرود جریانهای هنری ایران به مطالعة ظهور و گسترش طبقة متوسط و کشمکشهای طبقة متوسط جدید و قدیم و هژمونیک شدن ارزشهای این طبقات در تاریخ تحولات اجتماعی پرداخته شد. در نهایت پنج دورة پرفرازونشیب تحت عنوان شکلگیری رئالیسم در دوران مشروطه، افول رئالیسم در برابر ایدئالیسم تاریخگرا و اصالتگرای پهلوی، حیات کوتاه رئالیسم انقلابی، افول رئالیسم در برابر ایدئالیسم مذهبی پس از انقلاب و بازگشت دوبارة رئالیسم انتقادی مورد مطالعه قرار گرفت.
https://jsal.ut.ac.ir/article_62255_0b62079bdbc999be8451afc2db74db6e.pdf
2017-02-19
81
112
10.22059/jsal.2017.62255
هنر ایران معاصر
نقاشی ایران
رئالیسم
ایدئالیسم
تحلیل گفتمان
محمدرضا
مریدی
moridi.mr@gmail.com
1
عضو هیئت علمی دانشگاه هنر. تهران
LEAD_AUTHOR
تصویر 1: اثر محمود اولیا؛ دو پسر گدا؛ برگرفته از وبگاه محمود اولیا؛ دسترسی در نشانی:
1
http://master-mahmood-olia.net/contact-us.php
2
تصویر 2: اثر اسماعیل آشتیانی؛ قهوهخانه، دسترسی در نشانی:
3
http://www.beytoote.com/art/artist/master-painter-ashtiani.html
4
تصویر 3: اثر علی اصغر پتگر؛ برگرفته از وبگاه علیاصغر پتگر؛ دسترسی در نشانی:
5
http://a-petgar.com/fa_IR/Pages/Gallery/%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1
6
تصویر 4: شهاب موسویزاده؛ اعتصاب کارگران راهآهن؛ 1355؛ از وبگاه هنرمند؛ دسترسی در نشانی:
7
http://www.mousavizadeh.net/picture.php?/63/category/3
8
تصویر 5: اثر هانیبال الخاص؛ 1357؛ از وبگاه هنرمند؛ دسترسی در نشانی:
9
http://www.hannibal-alkhas.org/
10
تصویر 6: اثر کاظم چلیپا؛ 17 شهریور؛ از کتاب ده سال با نقاشان انقلاب اسلامی؛ صفحة 177
11
تصویر 7: اثر عبدالحمید قدیریان؛ امدادهای غیبی؛ 1362؛ از کتاب ردپای نور: مروری بر آثار منتخب نقاشی و گرافیک دفاع مقدس: صفحة 93
12
تصویر 8: اثر مرتضی کاتوزیان، نگاهی به ابیانه؛ 1365؛ ؛ اثر ارائهشده در نمایشگاه موزة هنرهای معاصر در 1369؛ دسترسی در نشانی:
13
http://www.mortezakatouzian.com/gallery/files/amoodi/d37.htm
14
تصویر 9: اثر ثمیلا امیرابراهیمی، پلهای بزرگراه؛ 1374؛ مجموعهآثار گالری ماه؛ دسترسی در نشانی:
15
http://www.mahartgallery.com/fa/?id=collectiondetail&num=2070
16
تصویر 10: اثر داریوش قرهزاد، «بدون عنوان»، 1386؛ اثر ارائهشده در حراج ساتبیز؛ دسترسی در نشانی:
17
http://artsalesindex.artinfo.com/auctions/Daryush-Gharazad-3528274/Untitled-2007
18
تصویر 11: اثر احمد مرشدلو، بدون عنوان، 1387؛ اثر احمد مرشدلو؛ برگرفته از مجموعة ساعتچی؛ دسترسی در نشانی:
19
http://www.saatchigallery.com/artists/artpages/ahmad_morshedloo_untitled_180_380.htm
20
تصویر 12: اثر معصومه مظفری، میز، 1388؛ برگرفته از نشانی:
21
http://eapgroup.com/wp-content/uploads/2014/01/MozaffariM2010Table-lr.jpg
22
ORIGINAL_ARTICLE
پردههای ناتمام؛ نقد تابلوی عصر عاشورای فرشچیان
در این مقاله سعی شده است از منظری گفتمانی به تابلوی «عصر عاشورا» اثر استاد محمود فرشچیان نگریسته شود. بدین معنی که ایده و دیدگاه هنرمند که در بطن اثر مستتر است بهعنوان معیاری برای واکاوی اثر در نظر گرفته شود. دو موضوع مهم در این مقاله بررسی شده است: نخست گفتمانهای موجود در زمینة عاشورا و قیام امامحسین (ع) دستهبندی و سپس ارتباط تابلوی عصر عاشورا با این گفتمانها مشخص شده است. سؤال آن است که این هنرمند به کدام گفتمان عصر خود نزدیک بوده و متأثر از کدام رویکردها یا متفکران است؟ نویسندگان نتیجه میگیرند که گونههای گفتمانی مطرح در خصوص عاشورا را میتوان به سه گونة عامیانه، روشنفکرانه و عرفانی تقسیم کرد. با توجه به تم و عناصر اصلی تابلوی عصر عاشورا، ایده و دیدگاه نقاش را باید به گونة گفتمانی اول یعنی گفتمان عامیانه نزدیک دانست.
https://jsal.ut.ac.ir/article_62256_114ba51bb416c4fee20470b39a73410f.pdf
2017-02-19
113
138
10.22059/jsal.2017.62256
عاشورا
فرشچیان
گفتمان
نگارگری
تابلوی عصر عاشورا
یاسر
جلالی
khordad_44@yahoo.com
1
دانشگاه خوارزمی
LEAD_AUTHOR
علیرضا
قبادی
ghobadism@gmail.com
2
عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی
AUTHOR
ابوالحسن تنهایی، حسین، راودراد، اعظم و مریدی، محمدرضا (1389). «تحلیل گفتمان هنر خاورمیانه»، جامعهشناسی هنر و ادبیات، شمارة 2، صفحه 7-40.
1
ارول، جورج (1380). «جواز شاعرانه: یادداشتهایی دربارة سالوادور دالی»، ترجمة ابوتراب سهراب و کامیار عابدی، فصلنامة ارغنون، شماره 18، صفحه 317-326.
2
استوری، جان (1389). مطالعات فرهنگی دربارة فرهنگ عامه، ترجمة حسین پاینده، تهران: نشر آگه.
3
الهی، محبوبه (1377). تجلی عاشورا در هنر ایران، تهران: انتشارات آستان قدس رضوی.
4
بابایی، علی (1386). «بررسی نقاشیهای عاشورایی در ایران»، پایاننامة کارشناسی ارشد، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد.
5
بارکر، کریس (1387). مطالعات فرهنگی، ترجمة مهدی فرجی و نفیسة حمیدی، تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
6
باقی، عمادالدین (1384). جامعهشناسی قیام امام حسین (ع) و مردم کوفه، تهران: نشر نی.
7
بیضایی، بهرام (1387). مجلس ضربت زدن [نمایشنامه]، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
8
خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)(1392). تابلوی «عصر عاشورا»ی محمود فرشچیان چگونه خلق شد؟، کدخبر 92082414124، تاریخ درج: آبان 1392، بازیابی: 1/7/95، دسترسی در: http://www.isna.ir/news/92082414124
9
دووینیو، ژان (1379). جامعهشناسی هنر، ترجمة مهدی سحابی، تهران: نشر مرکز.
10
راودراد، اعظم(1386). «جامعهشناسی اثر هنری»، پژوهشنامة فرهنگستان هنر، شمارة 2 ، صفحه 66-91.
11
راودراد، اعظم (1389). نظریههای جامعهشناسی هنر و ادبیات، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
12
رحمانی، جبار (1387). «نخبگان و دینداری مردم: بحثی در باب منطق مواجهة نخبگان با مردم در نقد و آسیب شناسی عزاداری»، وبگاه انسانشناسی و فرهنگ. تاریخ درج: 1387، بازیابی: 1/7/95، دسترسی در: http://anthropology.ir/article/302.html
13
وبگاه جام جم آنلاین (1394). «حضور درخشان عاشورا در عرصة نگارگری»، تاریخ درج: 29 مهر 1394، بازیابی: 1/7/95، دسترسی در: http://press.jamejamonline.ir/Newspreview/2138119540843827038
14
شریعتی، علی (1386). حسین وارث آدم، مجموعه آثار 19. تهران: شرکت انتشارات قلم.
15
صالحی نجفآبادی، نعمتالله (1361). شهید جاوید، تهران: انتشارات رسا.
16
فرکلاف، نورمن (1379). تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمة جمعی از مترجمان، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها.
17
کاهیرده، نسیم و بهار، مهری (1389). «تحلیل گونههای گفتمانی متأثر از محتوای مناسک عاشورا»، پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، شمارة 5، صفحه 157-174.
18
گرابر، اولک (1383). مروری بر نگارگری ایران، ترجمة مهرداد وحدتی، تهران: فرهنگستان هنر.
19
لی، آلیسون و پوینتون، کیت (1388). فرهنگ و متن: گفتمان و روششناسی پژوهش اجتماعی و مطالعات فرهنگی، ترجمة حسن چاوشیان، تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
20
مطهری، مرتضی (1379). حماسة حسینی، تهران: انتشارات صدرا.
21
مکدانل، دایان (۱۳۸۰). مقدمهای بر نظریة گفتمان، ترجمة حسینعلی نوذری، تهران: فرهنگ گفتمان.
22
ممیز، مرتضی (1369). «دربارة اصالت نقاشی سنتی ما»، ماهنامه کلک، شمارة 9، صفحه 149-159.
23
مولوی، جلالالدین محمد (1380). کلیات دیوان شمس، تهران: ملکی.
24
مولوی، جلالالدین محمد (1385). مثنوی معنوی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
25
نورانینژاد، حسین (گرداورنده)(1384). عاشورا در گذار به عصر سکولار (مجموعهمقالات)، تهران: نشر کویر.
26
یورگنسن، ماریان و فیلیپس، لوئیز (1389). نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمة هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
27
Alexander, Victoria (2003). Sociology of the Arts, London: Blackwell Publishing.
28
Althusser, Louis (1969). For Marx, Harmoundsworth: Penguin.
29
Fairclough, Norman (1989). Language and Power, London: Routledge.
30
Fairclough, Norman (1995). Critical Discourse Analysis: the critical study of language, London; New York : Longman.
31
Goldman, Lucien (1964). The Hidden God: A Study of Tragic Vision in the Pensées of Pascal and the Tragedies of Racine, London: Routledge and Kegan Paul.
32
Goldman, Lucien (1981). .Method in the Sociology of Literature; translated and edited by William Q. Boelhower. Oxford: B. Blackwell.
33
Gutting, G. (2005). Foucault, New York: Oxford University Press.
34
Laclau, E. and Mouffe, C. (1985) Hegemony and Socialist Strategy: Towards a Radical Democratic Politics, London: verso.
35
Schiffirin, D. (1994). Approaches to Discourse, Oxford and Cambridge: Blackwell.
36
ORIGINAL_ARTICLE
واکاوی تقابل یا تعامل ارتباط تصویری با فرآیند جهانی شدن
با توجه به ارتباطات روزافزون و درهمتنیدگی روبهرشد جوامع، اثرپذیری جوامع و ملل جهان از فرایند جهانیشدن غیرقابلانکار است. این مهم و تکیه بر رویکرد بازتاب در جامعهشناسی هنر به این امر منجر میشود که بتوان از بازنمایی تأثیرپذیری دوگانة تقابلی یا تعاملی از فرایند جهانیشدن در متن آثار هنری و بهطور خاص هنرـصنعت گرافیک که محمل ارتباطات بصری در عرصة ملی و بین المللی است، سخن گفت. یکی از مهمترین وجوه این تأثیرپذیری در توجه مجدد به مقولة هویت ملی است. بنابراین نگارندگان در پژوهش حاضر، هویت ملی و نحوة بازتاب آن در جریان افزایش تعاملات و ارتباطات جهانی در عرصة ارتباطات تصویری را مورد توجه قرار دادهاند و با روش تحلیل کیفی متن و به کمک نشانهشناسی لایهای به چگونگی واکنش طراحان گرافیک ایران در رابطه با نحوة بازنمایی هویت ملی در آثارشان در مواجهه با فرایند جهانیشدن پرداختهاند. آنچه بهعنوان بستری برای این بررسی در نظر گرفته شده است شامل تمامی آثار بخش اصلی دهمین دوسالانة جهانی پوستر تهران بهعنوان واپسین رویداد مهم در عرصة طراحی گرافیک ایران میشود. نتیجة جستار حاضر نمایانگر تمایل تقابلگرایانة طراحان در آثارشان از طریق تأکید بر مؤلفة ارزشگذاری به زبان فارسی از بعد فرهنگی هویت ملی است.
https://jsal.ut.ac.ir/article_62257_a11f44748fdcf59be2ab550501562a44.pdf
2017-02-19
139
162
10.22059/jsal.2017.62257
هویت ملی
جهانیشدن
ارتباط تصویری
دوسالانة جهانی پوستر
نشانهشناسی لایهای
سعید
نظری
ma_nazar84@yahoo.com
1
دانشکاه ازاد سنندج
LEAD_AUTHOR
سپیده
ملکی
2
دانشگاه ادیان و مذاهب
AUTHOR
فهرست منابع
1
ـ ابوالحسنی، سیدرحیم (1387). «مؤلفههای هویت ملی با رویکردی پژوهشی»، فصلنامة سیاست، دورة 38، شمارة 4، صص 1-22.
2
ـ ---------- (1388) «سازگاری هویتها در فرهنگ ایرانی (مطالعة موردی: شهروندان تهرانی)»، فصلنامه سیاست، دورة 39، شمارة 2، صص 23-49.
3
ـ احمدی، بابک (1391). از نشانههای تصویری تا متن (به سوی نشانهشناسی ارتباط دیداری)، تهران: نشر مرکز.
4
ـ الکساندر، ویکتوریا (1390). جامعهشناسی هنرها (شرحی بر اشکال زیبا و مردمپسند هنر)، ترجمة اعظم راودراد، تهران: فرهنگستان هنر.
5
ـ پاکباز، رویین (1387). نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، تهران: انتشارات زرین و سیمین.
6
ـ چندلر، دانیل (1387). مبانی نشانهشناسی، ترجمة مهدی پارسا، تهران: انتشارات سوره مهر.
7
ـ راودراد، اعظم (1388). «نگاهی جامعهشناختی به فیلمهای حاتمیکیا»، فصلنامة جامعهشناسی هنر و ادبیات، دورة 1، شمارة 1، صص97-126.
8
ـ سجودی، فرزان (الف1390). نشانهشناسی کاربردی (ویرایش دوم)، تهران: نشر علم.
9
ـ ---------- (ب1390). نشانهشناسی: نظریة عمل، تهران: نشر علم.
10
ـ گلمحمدی، احمد (1391). جهانیشدن، فرهنگ، هویت، تهران: نشر نی.
11
ـ گودرزی، حسین (1384). جامعهشناسی هویت در ایران (زمینههای انسجام ملی در آذربایجان ایران). تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
12
ـ محمدی، جمال (1390)، «تحلیل جامعهشناختی تعامل قهرمان و زندگی روزمره در سینمای مسعود کیمیایی»، فصلنامه جامعهشناسی هنر و ادبیات، دورة 3، شمارة 2، صص 99-123.
13
ـ محمودی، فتانه؛ طاووسی ، محمود و فرهنگی، علیاکبر (1388) «تجلی هویت ملی در هنر ایران با رویکردی به مضامین نقشمایههای تزیینی سقانفارها در مازندران»، فصلنامة مطالعات ملی، دورة 37، شمارة 1، صص 75-98.
14
فهرست تصاویر
15
ـ عطالله امیدور (1388)، آدم، کاتالوگ دهمین دوسالانة جهانی پوستر تهران، ص 77.
16
ـ علی آقاحسینپور (1388)، جشنوارة استانی عکس قزوین، کاتالوگ دهمین دوسالانة جهانی پوستر تهران، ص 63.
17
ـ محمد جمشیدی (1388)، وظیفة هنرمند امروز پیامآور مهر و دوستی، کاتالوگ دهمین دوسالانة جهانی پوستر تهران، ص74.
18
ـ مرتضی اتابکی (1388)، رؤیاهای رامنشده، کاتالوگ دهمین دوسالانة جهانی پوستر تهران، ص 93.
19
ـ مریم قنبریان علویجه (1388)، سومین جشنوارة فرهنگی هنری امام رضا (ع)، کاتالوگ دهمین دوسالانة جهانی پوستر تهران، ص93.
20
ـ یونس رجبی (1388)، یادبود شهدای دولت، کاتالوگ دهمین دوسالانة جهانی پوستر تهران، ص 82.
21
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی جامعهشناختی- زیباییشناختی پوشاک سنتی زنان مناطق کویری ایران با تمرکز بر اقلیم فرهنگی و طبیعی
این مقاله پوشاک سنتی زنان ایران را از منظری جامعهشناختیـزیباییشناختی و فارغ از نگاه تاریخی تحلیل میکند. تمرکز پژوهش بر کارکردهای پوشاک سنتی زنان در مناطق کویری ایران است. چارچوب نظری مورد استفاده بر نظریات کارکردگرایی و جامعهشناسی پوشاک استوار است. روش مطالعه در این مقاله، کیفی است و اطلاعات مورد نیاز به دو روش کتابخانهای و مشاهدة میدانی انواع پوشاک سنتی زنان در مناطق «قم، سمنان، اصفهان، ابیانه، یزد، کرمان، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان» گردآوری شده است. بر اساس این دادهها تلاش شده است تا جایگاه چهار عامل اساسی «جغرافیا، فرهنگ، دین و شغل» در پدیدار شدن انواع این پوشاک مطالعه شود و تأثیر آنها بر الگوهای ساختاری و تزیینات بصری پوشاک مذکور بیان گردد. فرض بر آن است که عوامل مذکور بر نوع طراحی و تزیین پوشاک زنان کویری مؤثر بودهاند. نتایج نشان داده است که مهمترین مؤلفة مؤثر بر فرم، طرح و بافت پوشاک زنان در مناطق کویری ایران، اقلیم طبیعی و پس از آن، جغرافیای فرهنگی است. دین و شغل نیز پس از دو عامل نخست، به ترتیب واجد اهمیت هستند.
https://jsal.ut.ac.ir/article_62258_fb40e9c6a413c9d7c84bf4428e5118da.pdf
2017-02-19
163
189
10.22059/jsal.2017.62258
لباس سنتی زن ایرانی
جغرافیای طبیعی
جغرافیای فرهنگی
کارکردشناسی و زیباییشناسی
سیده راضیه
یاسینی
raziehyasini@yahoo.com
1
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات
LEAD_AUTHOR
اچ ترنر، جاناتان (1382). ساخت نظریة جامعهشناسی، ترجمة عبدالعلی لهسائیزاده، شیراز: نوید شیراز.
1
بیهقی، حسینعلی (1382). پوشاک در خراسان، پوشاک در ایرانزمین، از سری مقالات دانشنامة ایرانیکا با مقدمة علی بلوکباشی، مترجم: پیمان متین، تهران: امیرکبیر.
2
توسلى، غلامعباس (1373). نظریههاى جامعهشناسى، تهران: سمت.
3
چوکسی، جمشید گرشاسب (1381). ستیز و سازش، زرتشتیان مغلوب و مسلمانان غالب، مترجم نادر سعیدی، تهران: ققنوس.
4
راین، آلن (۱۳۶۷). فلسفة علوم اجتماعی، ترجمة عبدالکریم سروش، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
5
ریتزر، جورج (۱۳۸۰). نظریههای جامعهشناسی معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: علمی.
6
علافیروز، ایران(1382). پوشاک بلوچ در ایران، پوشاک در ایرانزمین، از سری مقالات دانشنامة ایرانیکا با مقدمة علی بلوکباشی، مترجم: پیمان متین، تهران: امیرکبیر.
7
فکوهی، ناصر (۱۳۸۱). تاریخ اندیشه و نظریههای انسانشناسی، تهران: نی.
8
گولد، جولیس و کولب، ویلیام ل. (۱۳۷۶). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمة جمعی از مترجمان، تهران: مازیار.
9
گولدنر، آلوین (۱۳۸۳). بحران جامعهشناسی غرب، ترجمة فریده ممتاز، تهران: علمی.
10
متین، پیمان (1383). پوشاک ایرانیان، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
11
هینیک، ناتالی (1391). جامعهشناسی هنر، ترجمة عبدالحسین نیکگهر، تهران: آگه.
12
13. Corrigan, pitter (2006). The Sociology of Consumption, an introduction SAGE Publications[u1] .
13
14. Encyclopaedia Iranica, Yarshater. E (ed.) (1992). Cloding, Costa Mesa. California, Mazda Publishers.
14
15. Iran, Parts of Sassanides, Paris, Galimard (1992)
15
16. Wollen, Peter ; Bradley ,Fiona (1999) Addressing the Century : 100 years of art & fashion ; [published on the occasion of the exhibition Addressing the Century: 100 years of Art and Fashion Hayward Gallery, London, 8 october 1998 - 11 january 1999, Kunstmuseum Wolfsburg, 26 February - 23 May 1999] London ,Hayward Gallery.
16
17. http://www.iranicaonline.org/articles/clothing-xx
17